Του Κυριάκου Αθανασιάδη,
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε μία από τις πιο «μαύρες» σελίδες στην ανθρώπινη ιστορία. Με τους νεκρούς να ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια, τις καταστροφές να ανακόπτουν την εξέλιξη που γνώριζαν πολλές χώρες μέχρι εκείνη την στιγμή και τις νέες μεθόδους πολέμου να πολλαπλασιάζουν τους νεκρούς στο μέτωπο, δεν είναι τυχαίο που μέχρι και σήμερα ο μεγάλος αυτός πόλεμος διδάσκεται σε όλο τον κόσμο ώστε να αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος. Μέσα, ωστόσο, σε αυτή την απόλυτη φρίκη που βίωσε η Ευρώπη, κυρίως, αφού οι περισσότερες μάχες έγιναν στο δικό της έδαφος, υπάρχουν δεκάδες ιστορίες πραγματικού ηρωισμού και αυτοθυσίας που αποτέλεσαν την αφορμή για ορισμένα άτομα να περάσουν για πάντα στην Ιστορία. Μία από αυτές τις περιπτώσεις είναι και η μάχη για το οχυρό Οσόβιετς, ή όπως είναι πιο γνωστή σε βιβλία, άρθρα, ταινίες και τραγούδια «Η επίθεση των νεκρών».
Το οχυρό Οσόβιετς βρίσκεται στην σημερινή βόρειο-ανατολική Πολωνία, κομμάτι που τότε άνηκε στην τεράστια αυτοκρατορία της Ρωσίας. Μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν απλώς ένα ακόμη οχυρό που υπήρχε για την άμυνα των συνόρων σε περίπτωση πολέμου. Οι γερμανικές δυνάμεις προσπαθούσαν από νωρίς να καταλάβουν το Οσόβιετς, καθώς έτσι θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν ως ορμητήριο για να επιχειρούν σε ρωσικό έδαφος με άμεσο ανεφοδιασμό από την πατρίδα τους, ενώ ταυτόχρονα θα ανέκοπταν και την γραμμή ανεφοδιασμού μεταξύ Μπιάλιστοκ και Βαρσοβίας. Από τον Σεπτέμβριο του 1914 ξεκίνησε η πρώτη πολιορκία με 12.000 Γερμανούς στρατιώτες εναντίον 8.000 Ρώσων. Έπειτα από σκληρές μάχες μεταξύ των δύο στρατών, οι Γερμανοί ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Αυτή θα ήταν η πρώτη από τις τρεις μεγάλες μάχες του οχυρού, καθώς ήταν ύψιστης σημασίας η κατάληψή του.
Τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, οι γερμανικές μεραρχίες προσπάθησαν ξανά να επιτεθούν στο οχυρό το οποίο πλέον είχε πολύ μικρότερες δυνάμεις να το προστατεύουν. Έπειτα από συνεχείς βομβαρδισμούς, με σκοπό να αναγκαστούν οι αμυνόμενοι να παραδοθούν, δεν πέτυχαν τον στόχο τους και αναγκάστηκαν να ακυρώσουν την επίθεση. Τότε ήταν που οι δύο στρατοί οργανώθηκαν σε χαρακώματα, έναν τρόπο πολέμου που εκείνη την εποχή συνέβαινε πολύ συχνά, και με περιστασιακές επιθέσεις σύντομης διάρκειας προσπαθούσαν να διασπάσουν τις γραμμές του εχθρού. Οι μήνες περνούσαν χωρίς ωστόσο οι γερμανικές δυνάμεις να μπορούν να διαπεράσουν τις ρωσικές γραμμές άμυνας. Για τον λόγο αυτό αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν πιο δραστικά μέτρα αναζητώντας μια γρήγορη και αποτελεσματική λύση.
Για πρώτη φορά, ο γερμανικός στρατός εισήγαγε στο πεδίο των μαχών τα χημικά όπλα, τα οποία και θα χρησιμοποιούνταν στην διάρκεια αυτού. Αυτό το νέο μέσο μαζικής εξόντωσης αποδεκάτισε μεγάλο αριθμό στρατών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η χρήση τους στο Οσόβιετς έγινε στις 6 Αυγούστου του 1915 όταν οι 7.000 Γερμανοί που πολιορκούσαν το Οσόβιετς εξαπέλυσαν αέριο μουστάρδας εναντίον των 900 Ρώσων που το προστάτευαν από τα χαρακώματα. Η αποφυγή του δηλητηριασμού ήταν πρακτικά αδύνατη, αφού οι αμυνόμενοι δεν είχαν μάσκες αερίων και δεν είχαν ξαναέρθει αντιμέτωποι με μία παρόμοια επίθεση. Όταν οι Γερμανοί άρχισαν την προέλαση σε κάθε γραμμή άμυνας, έβρισκαν δεκάδες νεκρούς ή ετοιμοθάνατους Ρώσους.
Το αίσθημα της νίκης ωστόσο δεν κράτησε για πολύ, καθώς από την τελευταία γραμμή άμυνας οι τελευταίοι 60 ζωντανοί Ρώσοι, με καλυμμένα τα πρόσωπά τους με μαντήλια και βήχοντας αίμα και μέρη των πνευμόνων τους επιτέθηκαν οργισμένα στους αντιπάλους τους με όση δύναμη τους είχε απομείνει, υπό τον ανθυπολοχαγό Βλαντιμίρ Κοτλίνσκι. Και μόνο στην θέα αυτών των ζωντανών-νεκρών να πασχίζουν να πολεμήσουν οι Γερμανοί στρατιώτες τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Αυτά τα «ζόμπι» σκότωσαν όποιον εχθρό δεν πρόλαβε να υποχωρήσει σε μία σφοδρή μάχη που έμελλε να μείνει στην ιστορία ως «Η Επίθεση των Νεκρών».
Κατά την διάρκεια της εφόδου, ο Ανθυπολοχαγός τραυματίστηκε θανάσιμα και την συνέχιση της επίθεσης ανέλαβε ο Βλαντισλάβ Στρεμίνσκι ο οποίος ξεψύχησε αργότερα εκείνο το απόγευμα. Ο απόηχος της μάχης βρήκε τους Γερμανούς κατατρεγμένους από μόλις 60 στρατιώτες που με δυσκολία ανέπνεαν μέσα στο νέφος των χημικών. Σύμφωνα με μαρτυρίες, όσοι Ρώσοι ήταν εκτός των οχυρώσεων δηλητηριάστηκαν, η χλωρίδα της περιοχής μαύρισε και τα τρόφιμα δεν ήταν πλέον κατάλληλα για κατανάλωση.
Το οχυρό εγκαταλείφθηκε στις 18 Αυγούστου καθώς υπήρχε ο φόβος της περικύκλωσης από εχθρικά στρατεύματα και σταμάτησε εντελώς την λειτουργία του το 1939. Μέχρι και σήμερα η μάχη αυτή αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα θέλησης και ηρωισμού του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που συνδυάζει ταυτόχρονα το θάρρος και την φρίκη του πολέμου των χαρακωμάτων. Κατά την διάρκεια του πολέμου χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 200.000 τόνοι χημικών όπλων σε πολλά από τα μέτωπα της Ευρώπης και της Ρωσικής αυτοκρατορίας.
Από το 1925 τα χημικά όπλα έχουν απαγορευτεί για οποιαδήποτε χρήση, ωστόσο ακόμα και μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, χημικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν ξανά όπως για παράδειγμα στο Βιετνάμ. Το Οσόβιετς και η ιστορία του προδίδουν δύο πράγματα για την ανθρώπινη φύση. Πρώτον, ότι η με περίσσιο θάρρος και ανδρεία όλα μπορούν να επιτευχθούν και δεύτερον ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για τα χειρότερα πράγματα άμα το επιθυμεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- “Η Επίθεση των Νεκρών”. Η πρώτη επίθεση με χημικά αέρια έγινε από του Γερμανούς εναντίον των Ρώσων. Πως 60 επιζήσαντες κυνήγησαν 7.000 Γερμανούς, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Επίθεση των Νεκρών: Η έφοδος των Ρώσων “ζωντανών νεκρών” στρατιωτών που σταμάτησε μία γερμανική επίθεση, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
