Της Κωνσταντίνας Χασιώτη,
Η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική αρμονία και η άρτια παιδεία αποτελούν τις πιο φανερές πρακτικές, που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για την διασφάλιση υψηλής ποιότητας ζωής στους πολίτες της. Πρωταρχικό όμως στοιχείο της ευεξίας αποτελεί και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ένας τομέας στον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση διστάζει να επιβληθεί. Κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ ξεχωριστά είναι υπεύθυνο για την χάραξη των πολιτικών υγείας της, θέτοντας έτσι τον ρόλο της ΕΕ ως συμπληρωματικό των ήδη καθορισμένων εθνικών πολιτικών. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των υγειονομικών της πολιτικών, που είναι αντίκτυπο άλλων πολιτικών έμμεσα συνδεδεμένων με την υγεία, εστιάζει στην προστασία των ευρωπαϊκών υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Παρά το γεγονός πως η παροχή υπηρεσιών υγείας βασίζεται κυρίως στις υπουργικές αποφάσεις κάθε χώρας, Συνθήκες όπως αυτή του Μάαστριχτ (1992) και του Άμστερνταμ (1997), έδωσαν στην ΕΕ μεγαλύτερο εύρος πολιτικών που μπορεί να επιβάλλει.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμβάλλουν άμεσα σε θέματα υγείας μέσω χρηματοδοτήσεων αλλά και με την επιβολή νομοθετικών πρακτικών που συμβάλλουν στην υγειονομική προστασία των ευρωπαίων πολιτών. Πολλές από τις πολιτικές περί υγείας και περίθαλψης που ακολουθεί η ΕΕ δεν έχουν δημιουργηθεί με σκοπό την υγεία. Οι έμμεσες πολιτικές σχηματίζονται ώστε να εξυπηρετήσουν τομείς όπως για παράδειγμα την οικονομία και την αγορά και εν τέλει καταλήγουν να επηρεάζουν και ιατροφαρμακευτικές πτυχές.
Κύριο μέλημα των ευρωπαϊκών πολιτικών υγείας είναι η βελτίωση του επιπέδου και της ποιότητας υγείας των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περαιτέρω, η ΕΕ στοχεύει στον εκσυγχρονισμό των ιατρικών υποδομών και συνεπώς στην μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των υγειονομικών συστημάτων της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλεται να προσφέρει δωρεάν δημόσια περίθαλψη καθώς και να προωθεί την ισάξια πρόσβαση σε συστήματα υγείας και στην πλήρη εξάλειψη των διακρίσεων στον υγειονομικό χώρο. Επιπλέον, η ΕΕ έπειτα από την πανδημία του Covid-19, μάχεται για την ύπαρξη ενός διεθνούς συστήματος πρόληψης, αλλά και αντιμετώπισης διεθνών απειλών για την υγεία.
Η πανδημία του Covid-19 και οι τραγικές συνέπειες της, αποτέλεσαν το έναυσμα για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Οι περίοδοι διεθνών υγειονομικών κρίσεων ανέδειξαν περαιτέρω την ανάγκη συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών για την από κοινού προστασία αλλά και θεραπεία των πολιτών. Έτσι, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας διασφαλίζεται ο καλύτερος εξοπλισμός των κρατών-μελών καθώς και η ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας σε ενδεχόμενη νέα πανδημία.
Άλλη μια πρωτοβουλία του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί, η ανάπτυξη ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων Υγείας, που θα διευκολύνει την πρόσβαση των ευρωπαίων πολιτών σε μία βάση δεδομένων η οποία θα συλλέγει τα ιστορικά υγείας του κάθε ανθρώπου με απώτερο σκοπό την βελτίωση παροχής υγειονομικής περίθαλψης. Επιπρόσθετα, τα δεδομένα αυτά μπορούν εν δυνάμει να συμβάλλουν στην επιστημονική έρευνα για την ανάπτυξη νέων και καινοτόμων θεραπειών. Η πρόταση εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2024 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσφέροντας ελπίδες για ένα πιο σύγχρονο και εξειδικευμένο ιατρικό μέλλον.
Κύρια πολιτική υγείας της ΕΕ είναι το δικαίωμα διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης. Συγκεκριμένα, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν την δυνατότητα να λάβουν ορισμένες παροχές υγείας σε οποιοδήποτε εκ των 27 κρατών που ανήκουν στην ΕΕ. Η περίθαλψη χρηματοδοτείτε από την χώρα ασφάλισης του κάθε ασθενούς που έχει προμηθευτεί την Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Υγείας. Υπάρχουν ειδικές προϋποθέσεις και διαδικασίες που οφείλει να ακολουθήσει ο ασθενής ώστε να λάβει την διασυνοριακή περίθαλψη, οι οποίες αναγράφονται αναλυτικά στον αντίστοιχο κανονισμό. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις, πέρα από τα δημόσια θεραπευτήρια, συμπεριλαμβάνονται και ιδιωτικοί πάροχοι ιατρικής περίθαλψης που εξαρτώνται από την κατάσταση και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει ειδικά πλάνα που αποσκοπούν στην πρόληψη και καταπολέμηση συγκεκριμένων νόσων και ασθενειών. Ο καρκίνος, που το 2020 είχε διαγνωστεί σε πάνω από 2.7 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες, αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες των πολιτικών της ΕΕ για την υγεία. Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου θα έχει χρηματοδότηση 4 δισεκατομμυρίων ευρώ και επιπρόσθετα 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ από το πρόγραμμα EU4Health. Από το 2024 τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν εγκρίνει την σύσταση για πρόληψη του καρκίνου μέσω του εμβολιασμού. Στόχος της ΕΕ είναι η αύξηση του ποσοστού των εμβολιασμένων αγοριών μέχρι το 2030 καθώς και η επίτευξη του ποσοστού 90% των εμβολιασμένων κοριτσιών κατά του καρκίνου του τραχήλου. Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου θα υποστηρίζει τον ασθενή σε κάθε στάδιο της θεραπείας του και θα προσφέρει πλήθος προληπτικών μέσων.
Ο εμβολιασμός αποτελεί κατά βάση αρμοδιότητα του κάθε κράτους ξεχωριστά με την Ευρωπαϊκή Ένωση να εξυπηρετεί έναν βοηθητικό ρόλο. Το 2022 εγκρίθηκε από το Συμβούλιο η ενίσχυση του εμβολιασμού ως ένα από τα πιο αποδοτικά μέσα πρόληψης, με την ΕΕ να προτρέπει τα εθνικά υπουργεία υγείας στην ανάπτυξη εμβολιαστικών πλάνων.
Μαζί με το Covid-19 παρουσιάστηκε άνοδος στα ποσοστά ατόμων που παρουσιάζουν προβλήματα με την ψυχική τους υγεία. Ο γρήγορος και απαιτητικός ρυθμός ζωής σε συνδυασμό με τις σύγχρονες κοινωνικές αλλαγές επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογία πολλών πολιτών. Επομένως, η ΕΕ εξισώνει τη σημασία της ψυχικής και της σωματικής υγείας και προσφέρει 20 νέες πρωτοβουλίες ενίσχυσης της πρόληψης, της ποιοτικής φροντίδας και της ταχείας επανένταξης. Είναι επιτακτική ανάγκη, οι πολιτικές για την υγεία, να αποτελούν βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι κάθε κράτους και Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παλεύει διαρκώς για την επίτευξη ενός άριστου και αποτελεσματικού υγειονομικού συστήματος σε όλα τα κράτη μέλη της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU Health Policy, European Disability Forum, διαθέσιμο εδώ
- EU health policy, European Council, διαθέσιμο εδώ
- Health policy in the European Union: how it’s made and how to influence it, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
