Της Γεωργίας Σαχινίδου,
Η εφηβική εγκυμοσύνη —την προηγούμενη δεκαετία, αλλά και πιο πριν— βρισκόταν σε έξαρση, ώσπου χρειάστηκαν ορισμένα μέτρα για την μείωσή της. Βασικό μέτρο, που λήφθηκε, ήταν η διδασκαλία της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία, για να καταρριφθούν οι προκαταλήψεις και να γίνει σωστή πρόληψη. Δυστυχώς, τα μέτρα πρόληψης πολλές φορές αποτυγχάνουν και συμβαίνει το αναπόφευκτο. Έτσι, έχουμε εφήβους, που χωρίς να το θέλουν, αναγκαστικά γίνονται γονείς. Έπειτα, στοχοποιούνται από την κοινωνία, δημιουργώντας πιο έντονο το στίγμα της εφηβικής εγκυμοσύνης.
Το πιο ευρέως γνωστό κοινωνικό στίγμα, το οποίο αντιμετωπίζουν οι έφηβες μητέρες είναι ότι, εξαιτίας της ανεπιθύμητης αυτής εγκυμοσύνης, αποκαλούνται ως προκλητικές και απρόσεκτες. Ειδικότερα, η αναζήτηση σχετικά με την σεξουαλικότητα, το σώμα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό κορυφώνεται στην εφηβεία, καθώς τα παιδιά παρατηρούν το σώμα τους να αλλάζει και αυτό τους δημιουργεί την ανάγκη να εξερευνήσουν, αλλά και να δοκιμάσουν από τόσο νωρίς. Τα παιδιά δεν μπορούν να κατονομαστούν είτε ως προκλητικά είτε ως απρόσεκτα. Αρχικά, δεν έχουν διδαχθεί για τις αλλαγές, οι οποίες προκύπτουν πάνω στο σώμα τους, αλλά και η περιέργεια δεν πρέπει να θεωρείται ως κάτι το αρνητικό, επειδή έτυχε κάτι το απρόοπτο. Μολαταύτα, η κοινωνία —ακόμη και σήμερα— αναπαράγει το στερεότυπο αυτό, δυσκολεύοντας την ένταξη τους στο σχολείο, όπου έχει παρατηρηθεί πως τα κορίτσια ντρέπονται για την γνώμη των συμμαθητριών και συμμαθητών τους. Παράλληλα, φοβούνται πως οι παρέες τους θα τις εγκαταλείψουν και δεν θα τις «βλέπουν» για το ποιες πραγματικά είναι.
Στις πιο κλειστές κοινωνίες, οι οποίες έχουν για βασικό στοιχείο τη θρησκεία, τα κορίτσια αντιμετωπίζουν και το παραπάνω στερεότυπο, δηλαδή ότι είναι αμαρτωλές. Πιο αναλυτικά, το ηλικιακό κομμάτι δεν είναι το πρόβλημα. Ωστόσο, η εγκυμοσύνη χωρίς να έχει προϋπάρξει γάμος, αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τις κοινωνίες αυτές. Προσβολές, όπως αμαρτωλή, ανήθικη και σκανδαλώδης, μπορούν να υπάρξουν και στις πιο ελεύθερες κοινωνίες, αν και εμφανίζονται εντονότερα στις συντηρητικές κοινωνίες. Τα κορίτσια βρίσκονται σ’ ένα αδιέξοδο, διότι δεν λαμβάνουν την στήριξη της οικογένειας τους, η όποια συχνά πιστεύει ότι τέτοιες πράξεις φέρνουν ντροπή στην οικογένεια και τις περιθωριοποιούν από τον κοινωνικό τους περίγυρο, λόγω της προκατάληψης αυτής.
Για να έρθει στον κόσμο ένα παιδί, χρειάζεται και τους δύο γονείς του. Αντιθέτως, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μία ανήλικη μητέρα είναι μόνη της σ’ αυτή τη διαδικασία. Ο πατέρας δεν συμμετέχει ενεργά ούτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ούτε στο μεγάλωμα του παιδιού. Αυτό δεν θα αποτελούσε πρόβλημα, αλλά έχει «κανονικοποιηθεί» τόσο πολύ από την κοινωνία, όπου εάν κάποιος ανήλικος πατέρας συμμετέχει ενεργά επαινείται, μολονότι η μητέρα θεωρείται ως δεδομένη για την συνδρομή της στην ανατροφή του μωρού. Επιπλέον, το ανήλικο κορίτσι αν ζητήσει βοήθεια ή έστω συμπαράσταση από τους γύρω, δεν θα τη λάβει με τη δικαιολογία, ότι αυτή ευθύνεται και θα πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα αυτό μόνη της.
Ένας άλλος τομέας, στον οποίο αντιμετωπίζουν προκλήσεις αποτελεί η δυσκολία πρόσβασης στην εκπαίδευση και γενικότερα, στην παιδεία. Αναλυτικότερα, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και στη συνέχεια, η ζωή του κοριτσιού αλλάζει ριζικά, προσπαθώντας να επανενταχθεί στο σχολείο, αλλά και βιώνοντας την πραγματικότητα της ως κανονική. Από την επιστροφή της στο σχολείο, παρατηρείται άμεσα η ύπαρξη του κοινωνικού αποκλεισμού εις βάρος της, όπως στις ευκαιρίες, που της παρουσιάζονται, καθώς πολλοί δεν νομίζουν πως θα τα καταφέρει. Οι προκαταλήψεις αυτές συνεχίζονται και στην ανώτατη εκπαίδευση, στην οποία έχουν αναγραφεί περιστατικά, που δεν επιτρέπουν σε μια μητέρα να είναι μαζί με το παιδί της στο αμφιθέατρο, αναγκάζοντας την να παρατήσει τη σχολή και να δώσει την προσοχή της στο παιδί χωρίς να εξασφαλίσει τις σπουδές της.
Οι ανήλικες μητέρες αποτελούν μία ευάλωτη περιθωριοποιημένη ομάδα, η οποία αντιμετωπίζει σε καθημερινή βάση τον διαχωρισμό, την έλλειψη συμπερίληψης και τη δυσκολία επανένταξης στην κοινωνία. Ο επικριτικός περίγυρος, η ανύπαρκτη στήριξη από την οικογένεια, οι ελάχιστες περιπτώσεις συμμετοχής του πατέρα, αλλά και η δυσκολία πρόσβασης στην παιδεία είναι λίγοι από τους αποκλεισμούς, που δέχονται οι έφηβες μητέρες. Για τους παραπάνω λόγους, επιβάλλεται να εξαλειφθούν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα της κοινωνίας από τον πυρήνα της, έτσι ώστε να μην κατακρίνονται τέτοια περιστατικά και να συνδράμουν στην ένταξη τους, όχι ως κάτι διαφορετικό, αλλά ως κάτι το αποδεκτό χωρίς σχολιασμό.
