Της Ζωής Φουρκιώτη,
Το σύνδρομο Capgras είναι μια εξαιρετικά σπάνια ψυχιατρική διαταραχή στην οποία επικρατεί η πεποίθηση, από τον ασθενή, ότι ένα άτομο του κοντινού ή ευρύτερου του κύκλου έχει αντικατασταθεί από έναν σωσία του. Έλαβε το όνομά της από τον Γάλλο ψυχίατρο Joseph Capgras στις αρχές του 1900.
Το πάσχον άτομο θεωρεί πως ένας πολύ κοντινός του άνθρωπος (π.χ. σύντροφος, φίλος ή οικογενειακό πρόσωπο) έχει αντικατασταθεί από κάποιον που υποδύεται τον ρόλο του. Η πεποίθηση αυτή είναι αβάσιμη και σταθερή. Συχνά, έρχεται πλάι με διατήρηση απόστασης ή τη δυσκολία αλληλεπίδρασης από/με τον «σωσία», έντονο άγχος με την παρουσία του και εκδήλωση επιθετικότητας απέναντι στο πρόσωπό του. Το άτομο, μάλιστα, είναι έντονα καχύποπτο με έκφραση έντονων αμφιβολιών και έχει παρανοϊκές σκέψεις, δείγματα ψυχωτικής συμπεριφοράς.
Συγγενικές ψυχιατρικές διαταραχές του υπό εξέταση συνδρόμου είναι η διπολική διαταραχή, η σχιζοφρένεια και γενικά οι διαταραχές ψύχωσης. Στη βιβλιογραφία αναγράφεται πως συνδέεται με βλάβες μεταξύ του κέντρου συναισθηματικής επεξεργασίας του εγκεφάλου και της οπτικής φλοιώδους περιοχής, σε σημείο που υφίσταται αδυναμία συνδυασμού της οπτικής αναγνώρισης και της συναισθηματικής απόκρισης.
Όσον αφορά τώρα τη διάγνωση του εν λόγω συνδρόμου, αυτή πραγματοποιείται κλασικά με τη λήψη ιστορικού, την ψυχιατρική παρατήρηση και αξιολόγηση. Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, πως κρίνεται ουσιώδης και αναγκαία η λεπτομερής ανάλυση με στόχο να αποκλειστούν άλλα ψυχιατρικά και νευρολογικά αίτια, καθώς και για να εντοπιστούν άλλες συνυπάρχουσες διαταραχές (βλ. άνοια, σύνδρομο Fregoli). Ακόμη, δύναται να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι απεικόνισης για τον εντοπισμό εγκεφαλικών ανωμαλιών, καθώς και να διεξαχθούν νευροψυχολογικά τεστ για την αξιολόγηση της γνωστικής λειτουργίας του ασθενούς. Υπάρχει συσχέτιση με τη νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας, εγκεφαλικές κακώσεις και σύνδεση με επιληπτικά επεισόδια.
Ας δούμε τώρα μια προσέγγιση από τον κλάδο της Ψυχολογίας, η οποία θεωρεί πως πρόκειται για την έκφραση αμυντικού μηχανισμού σε συνθήκες της ζωής του ατόμου, όπου εκείνο αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις και συναισθήματα. Έτσι, αποτελεί μια εν δυνάμει έκφραση βαθύτερων συναισθηματικών συγκρούσεων και είναι αποτέλεσμα ενδότερης αποξένωσης.
Ποια μέσα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της εν λόγω διαταραχής; Εδώ έχουμε δύο προσεγγίσεις, των οποίων ο συνδυασμός μπορεί να έχει τα βέλτιστα αποτελέσματα. Καταρχάς, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Εδώ συνίσταται η χορήγηση αντιψυχωσικών φαρμάκων για την άμβλυνση των παραληρητικών ιδεών και η χρήση αγχολυτικών και αντικαταθληπτικών για την επίτευξη συναισθηματικής σταθερότητας, τη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης. Ακόμη, ας μη λησμονείται και η αξία της ψυχοθεραπείας (συμβουλευτική και γνωστική-συμπεριφορική), η οποία είναι εξαιρετικά υποστηρικτική και μπορεί να συνδράμει σημαντικά στην αλλαγή της εν λόγω κατάστασης.
Απαιτείται, ακόμη, μια διεπιστημονική προσέγγιση πολλών ειδικοτήτων με συνεργασία ψυχολόγων, νευρολόγων και ψυχιάτρων. Ο ασθενής, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορεί να αντισταθεί στη διάγνωση και την αποδοχή της υφιστάμενης κατάστασης και έτσι να δυσκολέψει την πορεία της θεραπείας.
Το σύνδρομο, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, είναι εξαιρετικά σπάνιο, ώστε παρουσιάζει άγνωστη ακριβή επιδημιολογία. Εντοπίζεται, ωστόσο, κατά βάση σε ασθενείς με ψυχωτικές διαταραχές. Έχουν υπάρξει ενδείξεις ότι εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και στα δύο φύλα.
Οι νέες έρευνες εστιάζουν στις νευροφυσιολογικές διασυνδέσεις μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη συναισθηματική και οπτική επεξεργασία και υπάρχει πρόοδος στη μελέτη νευροδιαβιβαστών (βλέπε ντοπαμίνη) στη δημιουργία παραληρητικών σκέψεων/πεποιθήσεων. Όπως καθίσταται κατανοητό, υπάρχουν κοινωνικές επιπτώσεις, δεδομένου ότι το άτομο δυσκολεύεται να διατηρήσει τις οικογενειακές και φιλικές του σχέσεις, ενώ συγχρόνως επηρεάζεται η λειτουργικότητα του ατόμου και δημιουργούνται δυσκολίες στην ευρύτερη κοινωνική του ένταξη.
Τελικά, το σύνδρομο Capgras είναι μια δύσκολη διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη ζωή του ασθενούς και των οικείων του. Η έγκαιρη διάγνωση και η συνδυαστική θεραπεία με φάρμακα και ψυχοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της καθημερινότητας. Η υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον είναι εξίσου σημαντική, καθώς η κατανόηση και η φροντίδα μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια στη διαχείριση της διαταραχής και να ενισχύσουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Capgras Syndrome, NIH, διαθέσιμο εδώ
- What Is Capgras Syndrome?, healthline, διαθέσιμο εδώ
- Capgras Syndrome, WebMD, διαθέσιμο εδώ
