Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Η πολυτάραχη πολιτική ιστορία της Ελλάδας τον 20ο αιώνα κρύβει μέσα της πρόσωπα που τη ζημίωσαν και πρόσωπα που με τον αγώνα τους την έφεραν πιο κοντά σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Νέο Ελληνικό Κράτος. Ένα από τα πρόσωπα αυτά είναι και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, του οποίου την πολιτική σταδιοδρομία πραγματεύεται στο βιβλίο με τίτλο «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ως πλαστουργός ιστορίας: Ο άνθρωπος, ο θρύλος, το πολιτικό αποτύπωμα» ο Θανάσης Διαμαντόπουλος. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα από τις Εκδόσεις Πατάκη και θα συζητηθεί έντονα για πολλά χρόνια, όπως φαίνεται και από τα επίμετρά του από γνωστούς ακαδημαϊκούς και ανθρώπους του πνεύματος, και ειδικότερα τον Ευάγγελο Βενιζέλο, τον Ντίνο Γκλέτσο, τον Ιωάννη Δασκαρόλη, τον Αντώνη Κλάψη, την Ισμήνη Κριάρη, τον Πάνο Λαζαράτο, τον Χρήστο Ροζάκη, τον Κωνσταντίνο Φίλη και τον Θανάση Χρήστου.
Ο Θανάσης Διαμαντόπουλος έχει διδάξει επί δεκαετίες Πολιτική Επιστήμη και Πολιτειολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, απ’ όπου έλαβε τον τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή μετά την συνταξιοδότησή του. Η εξειδίκευσή του εντοπίζεται στα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά συστήματα, στην πολιτική ζωή της Ελλάδας τον περασμένο αιώνα, καθώς και στα εκλογικά συστήματα. Έχει διατελέσει πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής στον «Τύπο της Κυριακής», στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» και στην «Καθημερινή», καθώς και στο σταθμό του ραδιοφώνου «Αθήνα 9.84». Το μεγάλο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει βιβλία με ποικίλα θέματα ιστορίας του δικαίου και της πολιτικής ιστορίας.
Στο νέο αυτό πόνημα, ο γνωστός και πολυδιαβασμένος συγγραφέας ακολουθεί το πολιτικό άστρο του Ελευθερίου Βενιζέλου, από το λυκαυγές μέχρι τη δύση του. Ξεκινώντας με μια αντιπαραβολή των αντικρουόμενων απόψεων για το πρόσωπο του μεγάλου πολιτικού, ο Διαμαντόπουλος εξηγεί ότι το έργο αυτό προσεγγίζει την προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου σε ένα έργο πιο προσωποκεντρικό από τις προηγούμενες μελέτες του. Αυτή η επιλογή, όπως εξηγείται και στην εισαγωγή του βιβλίου, οφείλεται στην επιθυμία του συγγραφέα να διερευνήσει τις πολιτικές εξελίξεις και την ακραία πόλωση που δημιούργησε στην ελληνική πολιτική ζωή, αλλά και στην κοινωνία, ο Κρητικός πολιτικός, σε συνάρτηση με τα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του και τη γοητεία που αδιαμφισβήτητα ασκούσε στο ακροατήριό του.
Παρά το γεγονός ότι ο Βενιζέλος συχνά έδειχνε να ακροβατεί ανάμεσα σε ιδεολογίες και πολιτικές προτιμήσεις, ο συγγραφέας αναγνωρίζει ότι στον πυρήνα υπήρχε η πάγια πεποίθηση ότι η εξωτερική πολιτική της χώρας θα έπρεπε να έχει ως στόχο την ύπαρξη ισχυρών ερεισμάτων που θα μπορούσαν να διαφυλάξουν τα ελληνικά συμφέροντα στο διεθνές πεδίο της εποχής. Εντούτοις, ο Διαμαντόπουλος δεν διστάζει και να αναδείξει τις προβληματικές πτυχές του Βενιζέλου, όπως η φιλαυτία και τα στοιχεία ναρκισσισμού που επεδείκνυε παράλληλα με την ελκυστική του προσωπικότητα. Όπως και στα προηγούμενα έργα του Διαμαντόπουλου, το βιβλίο διαπνέεται από μια διάθεση ειλικρινούς διερεύνησης και σφαιρικής αντιμετώπισης των ζητημάτων που πραγματεύεται.
Στα κεφάλαια του βιβλίου, περιγράφεται η πορεία του Ελευθερίου Βενιζέλου στην πολιτική από το 1909. Με τη δόμηση των κεφαλαίων να αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές περιόδους στην πολυσχιδή πολιτική του πορεία, ο συγγραφέας εμβαθύνει στα γεγονότα, στις συμπλεύσεις και στις αντιπαραθέσεις που σημάδεψαν τη ζωή του. Το έργο διακρίνεται σε δύο μεγάλες ενότητες. Η πρώτη περιέχει πέντε κεφάλαια, στα οποία αναλύεται η πορεία του Βενιζέλου, ξεκινώντας από την εμφάνισή του στα πολιτικά πράγματα με την έλευσή του στην πρωτεύουσα το 1909, κατά την οποία ο ίδιος, προικισμένος με την πολιτική και επαναστατική του δράση στην Κρήτη, εμφανίστηκε έτοιμος να αναλάβει την εξέχουσα θέση που θα διεκδικούσε στη συνέχεια στην πολιτική ζωή. Το πρώτο μέρος του βιβλίου φτάνει μέχρι το 1920, την απολυταρχική διακυβέρνηση της περιόδου 1917-1920 και την άνευ προηγουμένου επιτυχία του Βενιζέλου με τη Συνθήκη των Σεβρών.
Στο δεύτερο μέρος, η επιτυχία δίνει τη θέση της στην τραγωδία, με την Καταστροφή του 1922, για την οποία ο συγγραφέας παραθέτει μια εμπεριστατωμένη εξέταση των ευθυνών που θα μπορούσαν να καταλογιστούν στον Βενιζέλο. Το συγκεκριμένο μέρος του βιβλίου τελειώνει το 1936, με μια αποτίμηση της προσφοράς αλλά και των λαθών του Βενιζέλου στην τελευταία περίοδο της ενασχόλησής του με τα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Το συγκεκριμένο έργο έχει χαρακτηριστεί, και όχι άδικα, το magnum opus του Διαμαντόπουλου. Πράγματι, πρόκειται για ένα πόνημα που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία. Το έργο συνδυάζει βιογραφικά στοιχεία με λεπτομερή πραγμάτευση της πολιτικής ιστορίας, ενώ παράλληλα προσφέρει στον αναγνώστη κάποιες ψυχολογικής υφής παρατηρήσεις για την προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου και τις επιλογές του στην πολιτική ηγεσία. Μια από τις μεγαλύτερες αρετές του βιβλίου είναι ότι, παρόλο που ασχολείται με έναν ηγέτη που δημιούργησε πάμπολλες φορές διχαστικό κλίμα, πρόκειται για ένα βαθύτατα επιστημονικό πόνημα που εξετάζει σφαιρικά και εμπεριστατωμένα τόσο θετικά όσο και αρνητικά στοιχεία του Βενιζέλου.
Το συστήνουμε ανεπιφύλακτα, όχι μόνο για τους σπουδαστές της πολιτικής ιστορίας, αλλά και για το γενικό κοινό, που ενδιαφέρεται για ζητήματα ηγεσίας και βιογραφίες σημαντικών ιστορικών προσώπων.
