Του Κωσταντίνου Αρβανίτη,
Πολλές φορές, ενώ τρώμε, αισθανόμαστε ότι «στραβοκατάπιαμε» και δυσκολευόμαστε να αναπνεύσουμε. Πρόκειται συνήθως για μια ήπια απόφραξη του αεραγωγού, η οποία διορθώνεται με λίγο νερό ή αν βήξουμε δυνατά 2-3 φορές. Τι γίνεται όμως στον περίπτωση που η απόφραξη της αεροφόρας οδού είναι σοβαρότερη και δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε για παρατεταμένο χρονικό διάστημα; Μια τέτοια κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικά, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα άτομο (συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μας) που έχει υποστεί πνιγμονή από ξένο σώμα.
Ενέργειες που πρέπει να λάβουμε όταν είμαστε μόνοι μας και πνιγόμαστε από κάποιο ξένο σώμα
Αρχικά, πρέπει να προσπαθήσουμε να βήξουμε δυνατά για να αποβάλλουμε το ξένο σώμα και να ελευθερώσουμε τον αεραγωγό μας. Εάν η προσπάθεια αυτή δεν επιφέρει αποτέλεσμα, τότε θα πρέπει να πάμε σε μια κόγχη (για παράδειγμα στην άκρη ενός τραπεζιού ή στην πλάτη μιας καρέκλας) και να πιέσουμε εκεί που τελειώνει το στέρνο. Κάτι τέτοιο είναι πιθανότερο να μας βοηθήσει να αποβάλλουμε το ξένο σώμα, αν χρησιμοποιήσουμε το βάρος του σώματός μας για να πιέσουμε με περισσότερη δύναμη.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΝΙΓΜΟΝΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ
Πώς καταλαβαίνουμε ότι το παιδί πνίγεται;
Εάν το συμβάν λάβει χώρα μπροστά μας, θα διαπιστώσουμε αμέσως μετά την κατάποση ότι το παιδί βήχει, βγάζει περίεργους ήχους και πιθανώς αρχίζει να μελανιάζει. Εάν δεν είμαστε παρόντες, όπως πολύ συχνά συμβαίνει, πρέπει να υποψιαστούμε την εισρόφηση με αιφνίδια έναρξη δύσπνοιας και βήχα, καθώς και όταν ακούμε ήχους που υποδηλώνουν πνιγμονή όπως το σφύριγμα της αναπνοής.
Ποιες είναι οι πρώτες μας κινήσεις;
Εάν το ξένο σώμα είναι εύκολα ορατό μέσα στο στόμα του παιδιού, πρέπει με ψυχραιμία και ήρεμες κινήσεις να το απομακρύνουμε με το χέρι μας. Απαγορεύεται να σαρώσουμε τυφλά με το δάχτυλό μας το στόμα του παιδιού, καθώς υπάρχει κίνδυνος να σπρώξουμε το αντικείμενο βαθύτερα στην αναπνευστική οδό ή να τραυματίσουμε τους βλεννογόνους.
Εάν το παιδί βήχει αποτελεσματικά, δεν χρειάζεται να κάνουμε καμία παρέμβαση, παρά μόνο να το ενθαρρύνουμε να συνεχίσει να βήχει. Αποτελεσματικός θεωρείται ο βήχας όταν το παιδί μπορεί να μιλήσει, να κλάψει ή να πάρει αναπνοές μεταξύ των προσπαθειών να βήξει. Είναι σημαντικό σε αυτό το στάδιο να παραμείνουμε μαζί με το παιδί.
Σε περίπτωση που ο βήχας αρχίζει να γίνεται αναποτελεσματικός, δηλαδή λιγότερο έντονος, και το παιδί (ή το βρέφος) δεν μπορεί να μιλήσει, να κλάψει, να πάρει αναπνοή ή έχει μελανιάσει τότε πρέπει να καλέσουμε βοήθεια, είτε τον ευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης (112) είτε γνωστό σε όλους μας 166.
Ποιες είναι οι επόμενές μας κινήσεις;
Καθώς περιμένουμε για την έλευση εξειδικευμένης βοήθειας, μπορούμε να εφαρμόσουμε 5 χτυπήματα στην πλάτη τοποθετώντας το παιδί πάνω στα πόδια μας, ενώ καθόμαστε, ή με το παιδί σε ελαφρά κλίση προς τα εμπρός. Εάν δεν λυθεί η απόφραξη με τα 5 χτυπήματα στη πλάτη τότε εφαρμόζουμε τις κοιλιακές εξωθήσεις (ο λεγόμενος χειρισμός Heimlich, που περιγράφεται παρακάτω). Τοποθετούμε το παιδί όρθιο και στεκόμαστε από πίσω του, περνώντας τα χέρια μας γύρω από το σώμα του. Εάν υπάρχει διαφορά ύψους, είτε γονατίζουμε είτε ανεβάζουμε το παιδί σε μια καρέκλα. Σχηματίζουμε με το ένα μας χέρι γροθιά και την τοποθετούμε ακριβώς πάνω από τον ομφαλό και κάτω από το στέρνο, τοποθετώντας το άλλο μας χέρι πάνω από τη γροθιά. Πιέζουμε δυνατά προς τα πάνω και μέσα στην κοιλιά πέντε φορές, εκτός και αν το αντικείμενο βγει στις πρώτες προσπάθειες. Διαφορετικά, τοποθετούμε το παιδί ανάσκελα πάνω στο έδαφος. Ακολούθως, είτε γονατίζουμε ιππαστί πάνω από τα πόδια του παιδιού ή γονατίζουμε στο πλάι, τοποθετώντας την παλάμη μας μεταξύ ομφαλού και στέρνου και βάζοντας το άλλο χέρι από πάνω πιέζουμε πέντε φορές προς τα μέσα και πάνω. Εάν δε λυθεί η απόφραξη άμεσα, αξιολογούμε ξανά το στόμα του παιδιού και επαναλαμβάνουμε την πορεία δράσης που αναφέρθηκε προηγουμένως.
Εάν από την άλλη πρόκειται για βρέφος (μέχρι ενός έτους περίπου), το γυρίζουμε μπρούμυτα πάνω στον πήχη μας, κρατώντας με τα δάχτυλά μας ανοιχτό το στόμα του. Στηρίζουμε τον πήχη μας στο μηρό μας και δίνουμε 5 χτυπήματα ανάμεσα στις ωμοπλάτες του βρέφους με το κάτω μέρος της παλάμης. Αν καταφέρουμε με αυτόν τον τρόπο να απελευθερώσουμε τον αεραγωγό από το ξένο σώμα, φέρνουμε το βρέφος πάνω στο άλλο χέρι πάλι με το κεφάλι προς τα κάτω. Εάν δεν καταφέρουμε να βγάλουμε το ξένο σώμα, τότε με το βρέφος ανάσκελα πάνω στο μηρό μας ή ξαπλωμένο στο πάτωμα κάνουμε 5 συμπιέσεις στον θώρακα ανάμεσα από τις θηλές με τα δύο μας δάχτυλα (δείκτης και μέσος). Εάν μετά από αυτές τις κινήσεις δεν έχουμε καταφέρει να βγάλουμε το ξένο σώμα, ελέγχουμε καταρχάς το στόμα και συνεχίζουμε τους ίδιους κύκλους χτυπημάτων στην πλάτη και συμπιέσεων στο θώρακα μέχρι να λυθεί η απόφραξη.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΝΙΓΜΟΝΗΣ ΕΝΗΛΙΚΑ
Αν το θύμα μπορεί να αναπνεύσει και να βήξει δυνατά, τότε υπάρχει μερική μόνο απόφραξη, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Ο βήχας είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο από οποιαδήποτε άλλη βοήθεια, γι’ αυτό, άλλωστε, παροτρύνουμε το θύμα να βήχει συνεχώς μέχρι να βγει το ξένο σώμα. Αν δεν δύναται να μιλήσει, να βήξει, αναπνέει μετά βίας και παρατηρήσουμε κυάνωση, τότε δώστε πέντε απότομα χτυπήματα (πλήξεις) ανάμεσα στις ωμοπλάτες του θύματος με τη βάση της παλάμης σας, γέρνοντάς το μπροστά. Αν το αντικείμενο της απόφραξης δεν βγει, σταθείτε πίσω από το θύμα, αγκαλιάστε το και εφαρμόστε πέντε κοιλιακές ώσεις (πιέσεις) ακριβώς κάτω από την ξιφοειδή απόφυση (το κατώτερο και μικρότερο τμήμα του στέρνου), κάνοντας το ένα χέρι σας γροθιά κάτω από το διάφραγμα και με το άλλο χέρι πιάνετε τη γροθιά σας. Στη συνέχεια, τραβάτε απότομα προς τα μέσα και προς τα πάνω, πιέζοντας το διάφραγμα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το ξένο σώμα πετάγεται προς τα έξω. Αν δεν έχετε επιτυχία με την πρώτη φορά, επαναλάβετε τον κύκλο. Στην περίπτωση που μια γυναίκα είναι έγκυος, οι κοιλιακές ώσεις γίνονται στο κέντρο του θώρακα και όχι κάτω από το στέρνο. Αξιολογούμε την κατάσταση και αν βλέπουμε ότι το θύμα αρχίζει να χάνει τις αισθήσεις του ή δεν μπορεί να πάρει ανάσα καλούμε το 166 ή το 112.
Κατά την αναμονή του ασθενοφόρου
Εάν το θύμα σταματήσει να αναπνέει, είτε πρόκειται για ενήλικα είτε για ανήλικο άτομο θα πρέπει να εφαρμόσουμε Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) όσο αναμένουμε το ασθενοφόρο. Εν συντομία, θα πρέπει να εφαρμόζουμε εναλλάξ 30 θωρακικές συμπιέσεις (με ρυθμό 100-120 ανά λεπτό και βάθος περίπου το 1/3 του βάθους του θώρακα) και 2 αναπνευστικές εμφυσήσεις μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο. Αν υπάρχει και δεύτερο άτομο, καλό είναι να εφαρμόσουμε ΚΑΡΠΑ εναλλάξ για να αποφύγουμε την εξουθένωση των ατόμων που εφαρμόζουν τις θωρακικές συμπιέσεις, αλλά και την εφαρμογή μη αποτελεσματικών συμπιέσεων, καθώς, επίσης, και να αναζητήσουμε τον πλησιέστερο αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή εάν αυτό είναι δυνατό (χωρίς, βέβαια, να σταματούν και τα δύο άτομα τις συμπιέσεις και τις εμφυσήσεις).
Όπως γίνεται αντιληπτό, η γνώση της διαχείρισης μίας τέτοιας κατάστασης μπορεί να σώσει μία ζωή. Τους χειρισμούς αυτούς πρέπει να γνωρίζει κάθε άνθρωπος και ακόμη περισσότερο άτομα που συναναστρέφονται μικρά παιδιά, καθώς αυτά είναι πιο επιρρεπή σε πνιγμονές. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που κάποιο άτομο θα πνιγεί από ξένο σώμα, θα μπορείς να το βοηθήσεις αποτελεσματικά και να του σώσεις τη ζωή!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πρώτες Βοήθειες: Πνιγμονή και Πνιγμός, TrueMed, διαθέσιμο εδώ
- Πνιγμονή: Πρώτες βοήθειες σε παιδιά και βρέφη, Παιδίατρος Λαμπρινή Σταμάτη, διαθέσιμο εδώ
