Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ένα προσεκτικό βήμα στη μάχη κατά της παγκόσμιας αποψίλωσης, αποφασίζοντας να καθυστερήσει την εφαρμογή του πρωτοποριακού κανονισμού της για την αποψίλωση κατά ένα χρόνο. Η απόφαση αυτή, που έχει στόχο να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των εταιρειών χωρίς να υπονομεύσει τους στόχους του κανονισμού, αντανακλά την ισορροπία ανάμεσα στην επείγουσα ανάγκη δράσης και στην ρεαλιστική προσαρμογή στις απαιτήσεις.
Η καθυστέρηση ήρθε ως απάντηση στις έντονες ανησυχίες που εξέφρασαν κράτη-μέλη, διεθνείς εταίροι και φορείς της αγοράς, οι οποίοι τόνισαν ότι η πλήρης συμμόρφωση ως το τέλος του 2024 ήταν ανέφικτη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την επέκταση της προθεσμίας, πρόταση που υιοθετήθηκε άμεσα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Οκτώβριο του 2024 με διαδικασίες επείγοντος χαρακτήρα. Με την ψήφο των 371 υπέρ, 240 κατά και 30 αποχών, η νέα προθεσμία μετακινείται για τις μεγάλες επιχειρήσεις στις 30 Δεκεμβρίου 2025, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν περιθώριο συμμόρφωσης ως τις 30 Ιουνίου 2026. Αυτή η σταδιακή προσέγγιση αποσκοπεί στο να αποφευχθούν οι αναταράξεις και ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η επιτυχία του κανονισμού.
Πέρα από την αλλαγή των χρονοδιαγραμμάτων, το Κοινοβούλιο ενέκρινε και άλλες σημαντικές τροποποιήσεις. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσθήκη είναι η δημιουργία της κατηγορίας χωρών «μηδενικού κινδύνου», που θα συμπληρώσει τις υπάρχουσες κατηγορίες «χαμηλού», «μέσου» και «υψηλού κινδύνου». Οι χώρες που θα ενταχθούν στην κατηγορία «μηδενικού κινδύνου» —εκείνες που παρουσιάζουν σταθερή ή αυξανόμενη δασική κάλυψη— θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες απαιτήσεις συμμόρφωσης, καθώς ο κίνδυνος αποψίλωσης είναι αμελητέος. Αυτό το ευέλικτο πλαίσιο αναγνωρίζει τις βιώσιμες πρακτικές, ενώ εντείνει τον έλεγχο στις περιοχές που η αποψίλωση αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Η Επιτροπή έχει πλέον το καθήκον να ολοκληρώσει το σύστημα κατηγοριοποίησης χωρών μέχρι τα μέσα του 2025.
Ο κανονισμός για την αποψίλωση, που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2023, απαντά σε μια σκληρή πραγματικότητα: από το 1990 έως το 2020, περίπου 420 εκατομμύρια εκτάρια δάσους —περιοχή μεγαλύτερη από την έκταση της ΕΕ— χάθηκαν λόγω αποψίλωσης. Επιπλέον, η κατανάλωση της ΕΕ ευθύνεται για περίπου το 10% της παγκόσμιας αποψίλωσης, με προϊόντα όπως το φοινικέλαιο και η σόγια να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Μέσα από αυστηρούς ελέγχους σε προϊόντα που συνδέονται με την αποψίλωση —όπως το βόειο κρέας, ο καφές, το κακάο, το καουτσούκ και το ξύλο— η ΕΕ φιλοδοξεί να αλλάξει τη δυναμική του εμπορίου προς μια βιώσιμη κατεύθυνση.
Η πορεία, βέβαια, δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Οι τροποποιήσεις και οι νέες προθεσμίες θα περάσουν τώρα από διαπραγματεύσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών, και η τελική έγκριση θα απαιτήσει συμφωνία από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Όταν ολοκληρωθεί, ο κανονισμός θα σηματοδοτήσει ένα σημαντικό βήμα προς την ευθυγράμμιση των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Αυτή η προσαρμογή δεν μειώνει την επείγουσα ανάγκη για δράση ενάντια στην αποψίλωση. Αντίθετα, διασφαλίζει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι —από τις μεγάλες πολυεθνικές μέχρι τις μικρές επιχειρήσεις— θα μπορέσουν να συμμετάσχουν ουσιαστικά σε αυτή τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αλλά η ισορροπημένη και συνεκτική προσέγγιση της ΕΕ αποτελεί ένα παράδειγμα για το πώς μπορούν να συνδυαστούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι με την οικονομική πραγματικότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- EU deforestation law: Parliament wants to give companies one more year to comply, European Parliament, διαθέσιμο εδώ
