Της Αντωνίας Αποστόλου,
Μπορεί να πέρασαν 51 χρόνια από την εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο της Αθήνας, όμως οι αναμνήσεις δεν πρόκειται να φύγουν ποτέ από την μνήμη των Ελλήνων που βίωσαν εκείνη την μέρα. Και βέβαια ανεξίτηλο έμεινε και το δέος στην συνείδηση των ανθρώπων, που ένιωσαν τον απολυταρχισμό της Χούντας, αλλά και σ’ αυτούς που ακούν τα γεγονότα αυτά ως μία ιστορική στιγμή.
Η 17η Νοεμβρίου έχει ταυτιστεί με την καταστολή της εξέγερσης των φοιτητών κατά της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Και όχι αδίκως, καθώς εκείνη την μέρα έχασαν την ζωή τους δεκάδες άνθρωποι στην προσπάθειά τους να ελευθερωθούν από τα δεσμά της Χούντας. Όλα ξεκίνησαν το απόγευμα της 14ης Νοεμβρίου, που μερικοί φοιτητές κλείστηκαν μέσα στο κτήριο του Πολυτεχνείου, έχοντας ως στόχο να φέρουν αντίσταση στο καθεστώς της 21ης Απριλίου. Οι σχέσεις ανάμεσα στους φοιτητές και στους υπέρμαχους του καθεστώτος ήταν ήδη τεταμένες από πριν, με πολλούς φοιτητικούς συλλόγους να προβαίνουν σε δημόσιες διαμαρτυρίες, αλλά και σε ψηφίσματα αντιτιθέμενα στην απολυτότητα της Χούντας.
Η εξέγερση ξεκίνησε από στις 14 Νοεμβρίου και αποτελεί την κορύφωση των φοιτητικών διαδηλώσεων. Εκείνη τη μέρα, οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και αποφάσισαν να κηρύξουν αποχή από τα μαθήματα, με αίτημα να πραγματοποιηθούν οι φοιτητικές εκλογές τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους κι όχι του επόμενου, όπως είχε ανακοινώσει το καθεστώς.
Το πρωί της Τετάρτης 14 Νοεμβρίου, λοιπόν, πραγματοποιήθηκαν Γενικές Συνελεύσεις σε πολλές σχολές, με στόχο να συζητηθεί ο τρόπος διεξαγωγής των φοιτητικών εκλογών. Οι φοιτητές απέρριψαν τα μέτρα της κυβέρνησης για τον προγραμματισμό των φοιτητικών εκλογών. Το απόγευμα της ίδιας μέρας αποφασίστηκε κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές. Η Νομική Σχολή Αθηνών οργάνωσε συγκέντρωση, ενώ λίγες ώρες νωρίτερα, το μεσημέρι της ίδιας μέρας, κυκλοφόρησε η πληροφορία ότι υπάρχουν εντάσεις μεταξύ αστυνομικών και φοιτητών στην Πολυτεχνική Σχολή. Λίγα λεπτά αργότερα, μαθεύτηκε ότι πολλοί φοιτητές χτυπήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις, γεγονός που προκάλεσε ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις.
Κατόπιν πρότασης να πραγματοποιηθεί διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο, περίπου 1.500 φοιτητές συγκεντρώθηκαν και κατέκλεισαν όλη την οδό Σόλωνος. Στον δρόμο, υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ φοιτητών με τις αστυνομικές δυνάμεις. Πολλοί από τους διαδηλωτές ενώθηκαν με εκείνους του Πολυτεχνείου, ενώ άλλοι έφυγαν στους γύρω δρόμους.
Όσο περνούσε η μέρα διαδιδόταν το νέο κι άρχισαν να συγκεντρώνονται κι άλλοι φοιτητές στον προαύλιο χώρο του Πολυτεχνείου. Η αστυνομία δεν μπορούσε να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου και το ίδιο απόγευμα αποφασίστηκε ολική κατάληψη της Πολυτεχνικής Σχολής. Όλη τη μέρα, γινόταν έλεγχος από την αστυνομία σ’ όποιον εισερχόταν στον χώρο του Πολυτεχνείου, όμως η μαζική προσέλευση του κόσμου σύντομα κατέστησε αδύνατο τον οποιοδήποτε έλεγχο. Γύρω στα μεσάνυχτα, 4.000 άνθρωποι κλείστηκαν μέσα στο κτήριο του Πολυτεχνείου, ενώ την ίδια στιγμή έξω πολλές ομάδες διαδήλωναν. Στις 2 το βράδυ, έκλεισαν οι πόρτες της Σχολής, ενώ μία μερίδα διαδηλωτών βρισκόταν ακόμα στον προαύλιο χώρο. Στις 3 το ξημέρωμα άρχισαν οι Γενικές Συνελεύσεις των Τμημάτων.
Οι φοιτητές δεν ήταν μόνοι τους σ’ αυτήν την αντίθεση. Από το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου, το κέντρο της Αθήνας έμοιαζε με εμπόλεμη ζώνη. Εργάτες, αγρότες, πολίτες και πολλοί άλλοι είχαν κατακλύσει τους δρόμους της Αθήνας, ζητώντας με νύχια και με δόντια την ελευθερία τους, σε μία μεγάλη ακτίνα γύρω από το Πολυτεχνείο.
Το πρωί της 16ης Νοεμβρίου βρήκε τους δρόμους της Αθήνας πλημμυρισμένους από διαδηλωτές. Δίπλα από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πολυτεχνείου λειτουργούσαν άλλοι 4 ερασιτεχνικοί σταθμοί, ο ΡΣΟ, ο ΡΣ Κολιάτσου, ο ΡΣ Ψυχικού, καθώς και ο Πρώτος Βοηθητικός. Από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πολυτεχνείου, οι φοιτητές καλούσαν ανελλιπώς τον κόσμο σε «ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ», ενώ στις 3:33 δημοσιογράφοι κλήθηκαν από την Συντονιστική Επιτροπή, 25 δημοσιογράφοι από ελληνικές εφημερίδες, αλλά και ανταποκριτές από ξένα πρακτορεία. Στους φωτογράφους απαγορεύτηκε η λήψη φωτογραφιών, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, για να μην ενημερωθούν οι αρχές για τα πρόσωπα, που συντονίζουν τον αγώνα. Εντός του Πολυτεχνείου, είχαν τοποθετηθεί άτομα, που κρατούσαν καθρέπτες για να αποτρέψουν την φωτογράφηση ατόμων από τα συνεργεία της Ασφάλειας, που είχαν εγκατασταθεί στα γύρω κτήρια.
Έξω από το Πολυτεχνείο, το πλήθος συνέχιζε να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς και οι ένταση είχε κορυφωθεί. Όλοι οι δρόμοι είχαν κατακλυστεί από κόσμο και η κυκλοφορία είχε σταματήσει για όλη την υπόλοιπη μέρα. Οι εντάσεις και ο αγώνας συνεχίστηκε για όλη την υπόλοιπη μέρα. Μέσω του Ραδιοσταθμού, οι φοιτητές κάνανε έκκληση για φάρμακα, προμήθειες και ιατρική βοήθεια. Στις 8 το απόγευμα, ξεκίνησε η χρήση δακρυγόνων. Ο σταθμός των Πρώτων Βοηθειών είχε γεμίσει πολύ σύντομα από τραυματίες.
Στις 9 το βράδυ, οι φοιτητές είχαν στήσει οδοφράγματα κοντά στο Πολυτεχνείο χρησιμοποιώντας διάφορα αντικείμενα, μεταξύ άλλων λεωφορεία, αυτοκίνητα κ.α. Την ίδια ώρα, πλήθος κόσμου κατέλαβε την Νομαρχία της Αττικής, στην οδό Αιόλου. Στις 9:30, κατόπιν εντολής του καθεστώτος, επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας μέχρι ανωτέρας αποφάσεως. Το τεράστιο οδόφραγμα, που στήθηκε στον οδό Σόλωνος, εμπόδιζε την έλευση των αστυνομικών. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ, όπου οι αστυνομικοί προέβησαν στην χρήση δακρυγόνων.
Εκείνο το βράδυ ήταν η στιγμή, όπου η Χούντα αποφάσισε να αντεπιτεθεί. Ένοπλοι εναντίον αόπλων. Ο Παπαδόπουλος διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να καταστείλει αυτήν την τεράστια διαμαρτυρία και γι’ αυτό τον λόγο, αποφάσισε να στείλει στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης, μαζεύτηκαν 3 μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από την Θεσσαλονίκη. Από το Γουδί, κατέβηκαν 3 άρματα μάχης και κατευθύνονταν προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις 2 πλαϊνές πόρτες του κτηρίου, αποκλείοντάς τες. Το τρίτο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη αναμένοντας εντολές. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησαν να ανοίξει δίαυλος διαπραγματεύσεων, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.
Στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου το άρμα έλαβε εντολή να εισβάλει. Έπεσε πάνω στην καγκελόπορτα και την έριξε, παρασύροντας μαζί του και μία κοπέλα, που ήταν σκαρφαλωμένη πάνω κρατώντας μία ελληνική σημαία. Οι ομάδες των ΛΟΚ και αστυνομικών εισέβαλαν στον χώρο και κυνηγούσαν τους φοιτητές για να τους συλλάβουν. Πολλοί φοιτητές κατέτρεξαν στους γύρω δρόμους και κατάφεραν να ξεφύγουν.
Η Αστυνομία, σε επίσημη ανακοίνωσή της, δήλωσε ότι, εκείνο το βράδυ, έχασαν την ζωή τους 34 άνθρωποι και συνελήφθησαν 840 άτομα. Στην ανάκριση, που πραγματοποιήθηκε στους υπεύθυνους της καταστολής, εντοπίστηκαν περίπου 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού.
Ο Δικτάτορας Παπαδόπουλος κήρυξε στρατιωτικό νόμο. Ωστόσο, στις 25 Νοεμβρίου ανατράπηκε. Την θέση του Προέδρου, την κατέλαβε ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης και ο Πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ήταν ο Αδαμάντιος Αδρουτσόπουλος. Ο «ισχυρός άνδρας» αυτού του κυβερνητικού σχηματισμού ήταν ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο οποίος, όμως, επέβαλλε καθεστώς σκληρότερο απ’ αυτό του Παπαδόπουλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σαν Σήμερα 14 Νοεμβρίου: Ξεκινά η εξέγερση του Πολυτεχνείου, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το χρονικό της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο, protagon.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
