Του Αναστάση Γκίκα,
Το ξημέρωμα της 24ης Ιουλίου 1974, βρίσκει τους Αθηναίους σε μεγάλο κλίμα πανηγυρισμού. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής της οκταετίας, επέστρεφε από την πολυετή αυτοεξορία του στην Γαλλία και συγκεκριμένα, το Παρίσι. Ο «από μηχανής θεός» κατευθύνεται γρήγορα προς το κτήριο της Βουλής, όπου ορκίζεται ενώπιον του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και του Προέδρου της Δημοκρατίας Φαίδωνος Γκιζίκη, ως Πρωθυπουργός της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα αναλάμβανε για τους επόμενους μήνες πρωτοβουλίες, οι οποίες στόχευαν στην πρακτική εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών.
Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, έναν μόλις μήνα μετά την εξαπόλυση του «Αττίλα 2» στην Κύπρο, νέα πολιτικά σχήματα θα κάνουν την εμφάνιση τους στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσιάζει την ιδρυτική διακήρυξη του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), ενώ αποφασίζεται η ανασύνταξη της Ένωσης Κέντρου υπό την προεδρία του Γεωργίου Μαύρου. Εγκρίνεται, επίσης, ο νέος εκλογικός νόμος, νομιμοποιείται το Κομμουνιστικό Κόμμα και ανακοινώνεται η ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Οι συνθήκες θα λέγαμε πως ήταν παραπάνω από ευνοϊκές για την διενέργεια εκλογών.
Το κλίμα των εκλογών
Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι οι εκλογές για την ανάδειξη Αναθεωρητικής Βουλής θα διεξάγονταν στις 17 Νοεμβρίου του έτους 1974. Οι εκλογές θα γινόντουσαν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, οι βουλευτές θα εκλέγονταν με σταυρό προτίμησης και όλοι οι Έλληνες πολίτες —υποχρεωτικά άνω των 21 ετών— θα είχαν δικαίωμα ψήφου, κάτι που προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις από τα άλλα κόμματα, ιδιαίτερα από το ΠΑΣΟΚ, το οποίο είχε μεγάλη απήχηση στις νεότερες ηλικίες.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που συνέβαινε και στις προεκλογικές περιόδους πριν από τη δικτατορία, οι πολιτικοί αρχηγοί περιόδευαν στις πόλεις με αυτοκίνητα, απολαμβάνοντας την υποδοχή του κόσμου, ο οποίος τους επευφημούσε, κατά τη διάρκεια της πορείας τους. Έκαναν στάσεις σε πολλά χωριά και κωμοπόλεις για σύντομους χαιρετισμούς στους συγκεντρωμένους πολίτες, ενώ χιλιάδες άτομα —είτε αυθόρμητα είτε οργανωμένα— συμμετείχαν στις ανοιχτές κομματικές συγκεντρώσεις, κρατώντας αφίσες, πανό και πλακάτ και φωνάζοντας συνθήματα. Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι στις εκλογές αυτές ιδιαίτερο και σημαντικό ρόλο «έπαιξε» το πρωτοφανές μέσο της τηλεόρασης.
Τα εκλογικά αποτελέσματα
Στις εκλογές, νικήτρια αναδείχθηκε η Νέα Δημοκρατία, η οποία κατέλαβε μία εκτεταμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία με 220 έδρες και έναν ιστορικά πρωτοφανή αριθμό ψήφων. Στη δεύτερη θέση, βρέθηκε ο συνασπισμός Ένωση Κέντρου — Νέες Δυνάμεις, ενώ στην τρίτη θέση, κατετάγη το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Η αριστερά εκπροσωπήθηκε από τον συνασπισμό της Ενωμένης Αριστεράς του Ηλία Ηλιού, ο οποίος απέσπασε 8 έδρες.
Η διεξαγωγή των πρώτων εκλογών της Μεταπολίτευσης, το Νοέμβριο του 1974, αποτέλεσε την καθοριστική στιγμή για την επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Η νίκη της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και η ευρεία στήριξη, που έλαβε από τον ελληνικό λαό, σήμαναν την επιβεβαίωση της πολιτικής και κοινωνικής ανάγκης για δημοκρατική ανασυγκρότηση της χώρας. Φυσικά, την νίκη της Νέας Δημοκρατίας ενίσχυσε το εν πολλοίς «δυϊστικό» σύνθημα της εποχής: «Καραμανλής ή τανκς».
Επίμετρο
Τόσο η συμμετοχή του κόσμου όσο και η ενεργή παρουσία των πολιτικών κομμάτων, αναδεικνύουν τη δυναμική και την ένταση της πολιτικής ζωής της εποχής. Το νέο πολιτικό τοπίο, που διαμορφώθηκε μετά την εκλογική αναδιάταξη, καθώς και η αναδιοργάνωση της πολιτικής σκηνής, έθεσαν τα ισχυρά θεμέλια για την εδραίωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, η οποία, ωστόσο, παρέμενε διχασμένη τόσο σε σχέση με τα ζητήματα του παρελθόντος όσο και με τις προκλήσεις του μέλλοντος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγγελος Μ. Συρίγος – Ευάνθης Χατζηβασιλείου (2024), Μεταπολίτευση 1974-1975: 50 ερωτήματα και απαντήσεις, Αθήνα: εκδ. Πατάκη
- Η πρώτη κάλπη, ο θρίαμβος Καραμανλή και τα νέα κόμματα, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- Οι πρώτες εκλογές της Μεταπολίτευσης, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
