Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η Κροατία βρέθηκε σε πολιτικό κλοιό την Παρασκευή, όταν ο Υπουργός Υγείας Vili Beros συνελήφθη με κατηγορίες για διαφθορά. Η σύλληψή του, από αξιωματικούς του Γραφείου για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος (PNUSKOK), προκάλεσε σοκ τόσο στη χώρα όσο και εκτός αυτής.
Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Κατήγορου (EPPO), το οποίο επιβεβαίωσε ότι ξεκίνησε την έρευνα, κατηγορεί τον Beros ότι εμπλέκεται σε παράνομες πρακτικές στις διαδικασίες δημοσίων προμηθειών. Οι αποκαλύψεις αυτές δεν πλήττουν μόνο την αξιοπιστία του συστήματος υγείας της χώρας, αλλά αποτελούν και σοβαρό πλήγμα για το κυβερνών κόμμα, την Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ), μέλος του οποίου είναι ο Beros. Ο Πρωθυπουργός Andrej Plenkovic δεν έχασε χρόνο και απέπεμψε, αμέσως, τον Beros από τα καθήκοντά του. Σε δηλώσεις του —φανερά απογοητευμένος— χαρακτήρισε την υπόθεση «εξαιρετικά δυσάρεστη» και μια πράξη «προσωπικής προδοσίας». Τα λόγια του αντανακλούν το μέγεθος του σκανδάλου, αλλά και την υπονόμευση της εμπιστοσύνης μέσα στην ίδια του την κυβέρνηση.
«Η σκέψη και μόνο, ότι κάποιος στο σύστημα υγείας θα χρησιμοποιούσε τη θέση του για προσωπικό πλουτισμό ή για να ευνοήσει άλλους, είναι εξοργιστική», δήλωσε ο Plenkovic. Σε μια χώρα, που εξακολουθεί να προσπαθεί να αφήσει πίσω της τη διαφθορά του παρελθόντος, αυτή η υπόθεση προκαλεί οργή. Οι κατηγορίες, κατά του Beros και άλλων, είναι τόσο θρασείς όσο και ανησυχητικές. Σύμφωνα με το EPPO, ο Υπουργός Υγείας, σε συνεργασία με υψηλόβαθμους γιατρούς, φέρεται να χειραγωγούσε τις διαδικασίες δημοσίων προμηθειών για να εξασφαλίζει «μίζες». Οι πρακτικές αυτές διήρκεσαν από το 2022 έως το 2024 και αφορούσαν κερδοφόρα συμβόλαια για ιατρικό εξοπλισμό, ο οποίος χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μία από τις πιο σοβαρές κατηγορίες αφορά την προμήθεια ρομποτικών ιατρικών συσκευών για το Νοσοκομείο Split. Η συμφωνία, αξίας 4,85 εκατομμυρίων ευρώ, που χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, φέρεται να πραγματοποιήθηκε μέσω δωροδοκιών. Παρόμοιες παρατυπίες εντοπίστηκαν και στην αγορά χειρουργικών μικροσκοπίων για νοσοκομεία στο Osijek, τη Zagreb και άλλες μεγάλες πόλεις, με υπερκοστολογημένες τιμές να εγκρίνονται από τον Beros έναντι προσωπικών ανταλλαγμάτων. Ο Beros δεν είναι ο μόνος, που βρίσκεται στο στόχαστρο της έρευνας του EPPO. Στο σκάνδαλο εμπλέκονται και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της ιατρικής κοινότητας της Κροατίας. Ο Kresimir Rotim, διευθυντής νευροχειρουργικής στο Κλινικό Νοσοκομείο Sisters of Mercy, συνελήφθη μαζί με τη σύζυγό του, η οποία είναι συνιδιοκτήτρια τριών ιδιωτικών κλινικών στο Sibenik. Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται και ο Goran Roic, διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Ζάγκρεμπ.
Οι συλλήψεις αυτές αναδεικνύουν ένα ανησυχητικό μοτίβο κατάχρησης εξουσίας από υψηλόβαθμους αξιωματούχους και επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου. Οι κατηγορίες υποδηλώνουν μία συστημική διαφθορά σ’ έναν από τους πιο κρίσιμους τομείς δημόσιας υπηρεσίας. Μετά από αυτές τις αποκαλύψεις, το Υπουργείο Υγείας ανέλαβε προσωρινά η Υφυπουργός Irena Hristic, μέχρι να διοριστεί νέος υπουργός. Οι συνέπειες δεν περιορίζονται μόνο στο πολιτικό σκηνικό, καθώς η εμπιστοσύνη του κοινού στο σύστημα υγείας έχει κλονιστεί δραματικά.
Η χρονική στιγμή του σκανδάλου είναι εξαιρετικά δυσμενής για την HDZ, που τώρα πρέπει να διαχειριστεί τη λαϊκή οργή και τη διεθνή κριτική. Η εμπλοκή του EPPO υπογραμμίζει την αυστηρή πολιτική μηδενικής ανοχής της ΕΕ απέναντι στη διαφθορά, ιδιαίτερα όταν τίθενται σε κίνδυνο κονδύλια της Ευρώπης. Η σύλληψη ενός εν ενεργεία υπουργού με τόσο βαριές κατηγορίες είναι μια υπενθύμιση των προκλήσεων, που αντιμετωπίζει η Κροατία στον αγώνα κατά της διαφθοράς. Παρά τις μεταρρυθμίσεις, τέτοια περιστατικά αποκαλύπτουν βαθιά ριζωμένες αδυναμίες.
Για τους πολίτες, το σκάνδαλο αυτό δεν είναι απλά ένα πολιτικό δράμα, αλλά μια προσωπική προσβολή. Σε μια εποχή, που τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο βρίσκονται υπό πίεση, η κατάχρηση δημόσιων πόρων για προσωπικό όφελος είναι ιδιαίτερα εξοργιστική. Οι πολίτες απαιτούν όχι μόνο λογοδοσία, αλλά και μία νέα δέσμευση για ηθική διακυβέρνηση. Η υπόθεση του Vili Beros και των φερόμενων συνεργατών του είναι μία κρίσιμη στιγμή για την Κροατία. Είναι μια δοκιμασία για τη δέσμευση της χώρας στη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη. Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι οι υπεύθυνοι θα λογοδοτήσουν, ανεξαρτήτως της θέσης τους.
Αυτό το σκάνδαλο δεν είναι μόνο μια προειδοποίηση για την Κροατία, αλλά και μια υπενθύμιση για όλες τις χώρες. Η διαφθορά, όταν παραμένει ανεξέλεγκτη, υπονομεύει τις ίδιες τις βάσεις της εμπιστοσύνης και της δημοκρατίας. Για την Κροατία, λοιπόν, αυτή είναι μια ευκαιρία να αποδείξει ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Croatian Health Minister Detained on Bribery and Corruption Charges, Balkan Insights, διαθέσιμο εδώ
