Της Χριστίνας Σεφθελή,
Το στρατόπεδο Νταχάου ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1933, βορειοδυτικά του Μονάχου. Ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης, που ίδρυσε η Ναζιστική Γερμανία. Βρισκόταν μέσα σ’ ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο πυρομαχικών στην πόλη Νταχάου στην Νότια Γερμανία. Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του χωρούσε 5.000 κρατούμενους. Οι φυλακισμένοι ήταν αρχικά κυρίως Γερμανοί κομμουνιστές και συνδικαλιστές. Τα επόμενα χρόνια, όμως, φυλακίστηκαν κι άλλες ομάδες, όπως επί παραδείγματι: Ρομά, Μάρτυρες του Ιεχωβά και κατά συρροή εγκληματίες.
Παρόλα αυτά, οι Εβραίοι μεταφέρθηκαν εκεί, μετά την λεγόμενη Νύχτα των Κρυστάλλων. Επιπροσθέτως, το Νταχάου ήταν ταυτόχρονα και κέντρο εκπαίδευσης για δεσμοφύλακες των SS. Οι πρακτικές του, το έκαναν να αποτελεί για τους Ναζί «παράδειγμα» στρατοπέδου συγκέντρωσης. Τον Οκτώβριο του 1933, ο διοικητής του στρατοπέδου Νταχάου, Τίοντορ Έικε, καθόρισε ένα σύστημα κανονισμών, που προβλέπει σκληρές ποινές για τους κρατούμενους, ακόμη και για τις πιο μικρές παραβάσεις. Όταν ο Έικε ανέλαβε τον ρόλο του Επιθεωρητή, στο νέο γερμανικό σύστημα στρατοπέδων συγκέντρωσης, εξασφάλισε ότι το Νταχάου θα γινόταν το πρότυπο για όλα τα μελλοντικά στρατόπεδα. Επιπλέον, μετατράπηκε σε κέντρο εκπαίδευσης για τους φρουρούς των SS, που θα υπηρετούσαν σε άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στις αρχές του 1937, τα SS άρχισαν την ανέγερση ενός εκτενούς κτιριακού συγκροτήματος στις εγκαταστάσεις του αρχικού στρατοπέδου, εκμεταλλευόμενα τη δουλειά των φυλακισμένων. Αυτοί οι κρατούμενοι υποχρεώθηκαν να ξεκινήσουν το έργο με την κατεδάφιση του παλιού εργοστασίου πυρομαχικών, δουλεύοντας κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε επίσημα, στα μέσα Αυγούστου 1938 και το στρατόπεδο παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο μέχρι το 1945. Παρόλα αυτά, λειτουργούσε καθ’ όλη τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ.
Επίσης, το στρατόπεδο Νταχάου υπηρέτησε ως κέντρο εκπαίδευσης για τους φρουρούς των SS, που εργάζονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, με την οργάνωση και την καθημερινή ζωή του Νταχάου να γίνονται το «μοντέλο» για όλα τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στο Νταχάου πραγματοποιούνταν πειράματα για μελέτη ασθενειών από μεγάλο ύψος, χρησιμοποιώντας έναν θάλαμο αποσυμπίεσης, πειράματα για ελονοσία, φυματίωση, υποθερμία και δοκιμές φαρμάκων. Εξαιτίας των πειραμάτων, πολλοί κρατούμενοι απέκτησαν αναπηρίες ή πέθαναν. Οι κρατούμενοι, επίσης, ήταν «σκλάβοι» σε εργασίες στο στρατόπεδο ή σε βιοτεχνίες.
Το στρατόπεδο Νταχάου ήταν διαρθρωμένο σε δύο κύριες περιοχές: την περιοχή του στρατοπέδου και τον χώρο των κρεματορίων. Η περιοχή του στρατοπέδου περιλάμβανε 32 στρατώνες, μεταξύ των οποίων ένας ήταν αφιερωμένος στους κληρικούς, που είχαν φυλακιστεί λόγω της αντίθεσης τους στο ναζιστικό καθεστώς και ένας άλλος προοριζόταν για ιατρικά πειράματα. Η διοίκηση του στρατοπέδου είχε έδρα το φρουραρχείο, κοντά στην κύρια είσοδο. Στην περιοχή του στρατοπέδου υπήρχε μια σειρά βοηθητικών κτιρίων, όπως κουζίνα, πλυντήριο, ντους και συνεργεία, καθώς και ένα μπλοκ φυλακών. Ο χώρος μεταξύ της φυλακής και της κεντρικής κουζίνας ήταν ο κύριος τόπος εκτέλεσης των κρατουμένων. Το στρατόπεδο ήταν περιφραγμένο με ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα, τάφρο και τοίχο, ενισχυμένο με επτά φυλάκια.
Το 1942, κατασκευάστηκε η περιοχή των κρεματορίων κοντά στο κύριο στρατόπεδο, που περιλάμβανε το παλιό κρεματόριο και ένα νέο (Στρατώνας X) με θάλαμο αερίων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία ότι ο θάλαμος αερίων στον Στρατώνα X χρησιμοποιήθηκε για τη θανατηφόρα εξόντωση ανθρώπων. Οι κρατούμενοι περνούσαν συνήθως, από διαδικασία «επιλογής». Αυτοί που κρίνονταν σοβαρά άρρωστοι ή αδύναμοι για να εργαστούν, μεταφέρονταν στο κέντρο «ευθανασίας» στο Χαρτχάιμ, κοντά στο Λιντς της Αυστρίας, όπου περισσότεροι από 2.500 κρατούμενοι από το Νταχάου εκτελέστηκαν. Παραλλαγές μαζικών εκτελέσεων μέσω τουφεκισμού, πραγματοποιούνταν, αρχικά, στην αυλή του στρατοπέδου και στη συνέχεια, σε ειδικά διαμορφωμένο πεδίο βολής των SS. Χιλιάδες αιχμάλωτοι του Νταχάου εκτελέστηκαν εκεί, με τουλάχιστον 4.000 Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου να ανήκουν σ’ αυτούς μετά την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση το 1941. Το στρατόπεδο, καταλήγοντας, απελευθερώθηκε από αμερικανικές δυνάμεις στις 29 Απριλίου 1945, οι οποίες πλησιάζοντας το ανακάλυψαν πάνω από 30 βαγόνια με πτώματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Νταχάου, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ
- Νταχάου: Στο πρώτο κολαστήριο των Ναζί, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
