Του Γιώργου Τζεμίντιμπη,
Η Γη αρρωσταίνει ολοένα και βαρύτερα, και τα παιδιά της υφίστανται τα συμπτώματα. Ένας από τους μικρούς, αλλά όχι ασήμαντους ασθενείς, της είναι η Παπούα Νέα Γουινέα. Το νησιωτικό αυτό κράτος, δυτικό προπύργιο της Ωκεανίας, καλύπτει τη μισή έκταση της νήσου της Νέας Γουινέας, του δεύτερου μεγαλύτερου νησιού στον κόσμο, και περιλαμβάνει και άλλα, μικρότερα τροπικά νησιά. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, «το φυσικό περιβάλλον σε ολόκληρη την Παπούα Νέα Γουινέα είναι εξαιρετικά εύθραυστο και πολύ ευάλωτο τόσο σε φυσικές όσο και σε ανθρώπινες δράσεις.
Τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια, οι ολοένα αυξανόμενες πιέσεις στους πόρους [της] καθιστούν συχνότερη την έκθεση της χώρας σε ακραία φαινόμενα, όπως κυκλώνες, ξηρασίες, σεισμούς και τσουνάμι. Παράλληλα με αυτούς τους κινδύνους και τις πιέσεις, αναμένεται να προκύψουν αλλαγές στο περιβάλλον της Παπούα Νέας Γουινέας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και κλιματικής διαφοροποίησης, που κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινώσουν τις παραπάνω επιπτώσεις και θα αποστερήσουν τη χώρα από πόρους που είναι απαραίτητοι για βασικά ζωτικά συστήματα.» Ο Ο.Η.Ε προειδοποιεί, επίσης, για την αυξανόμενη στάθμη της θάλασσας, και την πτώση των βροχοπτώσεων σε αρκετές περιοχές της χώρας.
Προκειμένου, λοιπόν, να αποφευχθούν, ή μάλλον να μετριαστούν, οι ακραίες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, ο Ο.Η.Ε διοργανώνει και αυτήν τη χρονιά τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, φέτος COP29. Ο θεσμός αυτός θα φιλοξενηθεί, από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου, σε μία «ύποπτη» όσον αφορά την κλιματική της δράση χώρα: το Αζερμπαϊτζάν. Η πρωτεύουσα, Μπακού, θα υποδεχθεί ειδικούς από όλο τον κόσμο, καθώς και αρχηγούς κρατών, για τη σημαντική αυτή Διάσκεψη, όπου αναμένεται να δοθεί, μετά από περισσότερο από μία δεκαετία, βάση στην κλιματική χρηματοδότηση. Είναι, όμως, το Αζερμπαϊτζάν η «αθώα περιστερά» της οικολογικής δράσης; Φυσικά και όχι.
Μία χώρα πασίγνωστη για την εξαγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου αναμένεται να φιλοξενήσει, υπό την υψηλή επίβλεψη μίας αυταρχικής και πολεμοχαρούς κυβέρνησης, ένα κορυφαίο συνέδριο, κρίσιμο για τον εκδημοκρατισμό της κλιματικής αλλαγής και τη συλλογική αντι-πετρελαϊκή δράση. Οξύμωρο; Έτσι φάνηκε σε ουκ ολίγες ανθρωπιστικές οργανώσεις, οι οποίες κατηγορούν τον Ο.Η.Ε για παρασκηνιακή δράση, ούτως ώστε το Αζερμπαϊτζάν να αναλάβει την οργάνωση αυτής της Διάσκεψης — εκτοξεύοντας μύδρους, κατηγορούν τον διεθνή οργανισμό για «πράσινο ξέπλυμα» μιας χώρας που παραδοσιακά αντίκειται στα ανθρώπινα δικαιώματα, πολλώ δε μάλλον στο δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον, αφού οι μεγιστάνες των πετρελαϊκών ανθούν εν μέσω σκανδάλων διαφθοράς, ενώ τα τελευταία χρόνια το Αζερμπαϊτζάν έχει εισβάλει πολλές φορές, και με ολέθριες συνέπειες, στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πρόσφατα, δε, αποκαλύφθηκε ένα σκάνδαλο που έχει να κάνει με τον διευθύνοντα σύμβουλο της φετινής Διάσκεψης, ορισμένο κατευθείαν από τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, τον Ελνούρ Σουλτάνοφ. Σύμφωνα με πηγές, ο συγκεκριμένος κύριος παγιδεύτηκε, αφού δέχτηκε την πρόσκληση σε… «χορηγικές διαπραγματεύσεις», που του απηύθυνε ομάδα ακτιβιστών, η Global Witness, προσποιούμενη πετρελαϊκή εταιρεία. Μάλιστα, τους δήλωσε ότι το φυσικό αέριο μπορεί να εξακολουθήσει να υπάρχει ως μεταβατική πηγή ενέργειας, ενώ η εξόρυξη αυτού και του πετρελαίου δεν θα πάψει «ίσως ποτέ». Φυσικά, η ενέργεια του αυτή ήταν παράνομη, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις για τη διοργάνωση των Διασκέψεων για το Κλίμα, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που κυκλοφορούν ανάλογες φήμες, αφού παρόμοια πράγματα φαίνεται να συνέβησαν και στο COP28 πέρυσι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η πλέον ηχηρή αντίδραση στην αναποτελεσματικότητα και τη διαφθορά των Διασκέψεων αυτών προέρχεται φέτος από την Παπούα Νέα Γουινέα — και, για την ιστορία, δεν είναι η πρώτη φορά που υψώνει το ανάστημά της. Τον περασμένο Αύγουστο, μερικά μικρά νησιωτικά κράτη από όλο τον κόσμο υπέγραψαν τη Διακοίνωση του Μπακού για το Κλίμα· ο πρωθυπουργός της Παπούα Νέας Γουινέας, Τζέιμς Μαράπε, εξέφρασε τότε την πλήρη του περιφρόνηση για τις συγκεκριμένες διπλωματικές κινήσεις, οι οποίες δεν αποφέρουν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα στη στήριξη ευάλωτων χωρών, όπως η ίδια. Δήλωσε, μάλιστα, ότι αυτό που λείπει είναι «γρήγορη στήριξη προς τα θύματα της κλιματικής αλλαγής», και ότι η COP29 θα είναι απλώς «ένα χάσιμο χρόνου». Η χώρα είναι πεπεισμένη πως η COP29, που επρόκειτο να είναι η πρώτη τέτοια διάσκεψη μετά από δεκαπέντε χρόνια με ημερήσια διάταξη για τη χρηματοδότηση, δε θα παράσχει ουσιαστικούς πόρους πρόληψης και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
Ο δε κύριος Τκατσένκο, υπουργός Εξωτερικών της χώρας, προέβη σε εύγλωττες δηλώσεις αναφορικά με την απουσία της Παπούα Νέας Γουινέας από την COP29: «Η Παπούα Νέα Γουινέα παίρνει αυτήν την απόφαση προς όφελος όλων των μικρών νησιωτικών κρατών. Δεν θα ανεχτούμε πλέον κενές υποσχέσεις και αδράνεια, ενώ οι λαοί μας υφίστανται τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. […] Παρότι συμβάλλουν ελάχιστα στην παγκόσμια κλιματική κρίση, χώρες σαν την Παπούα Νέα Γουινέα αφήνονται μόνες να αγωνίζονται με τις δριμείες επιπτώσεις της. […] Οι υποσχέσεις που δίνονται από τους μεγάλους ρυπαντές δεν είναι παρά έπεα πτερόεντα. Μας επιβάλλουν απροσπέλαστους φραγμούς για να αποκτήσουμε πρόσβαση σε καίρια χρηματοδότηση που την έχουμε ανάγκη για να προστατεύουμε τους λαούς μας. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες, δεν έχουμε λάβει μέχρι σήμερα ούτε ένα τοέα [:νόμισμα αντίστοιχο του λεπτού]. […] Χρειαζόμαστε πράξεις, όχι άλλα λόγια. […]
Στις τελευταίες τρεις Διασκέψεις για το Κλίμα «το πηγαίναμε γύρω-γύρω», χωρίς να παράγουμε απτά αποτελέσματα για τα μικρά νησιωτικά κράτη. […] Η COP29 δεν θα είναι καθόλου διαφορετική, οπότε η Παπούα Νέα Γουινέα δεν θα λάβει μέρος, αναγνωρίζοντας έτσι την έλλειψη σεβασμού που υπάρχει στη «δεξαμενή άνθρακα» για τις δασώδεις χώρες, έως ότου γίνει φανερή κάποια πρόοδος στην αναγνώριση των αιτημάτων της Παπούα Νέας Γουινέας και άλλων μικρών κρατών. […] Η διεθνής κοινότητα έχει δείξει παντελή έλλειψη σεβασμού για χώρες σαν τη δική μας, που παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση της κλιματικής αλλαγής. Έχουμε κουραστεί να μας βάζουν στην άκρη. […] Αν πρέπει να υλοτομήσουμε τα δάση μας για να βιοποριστούμε και να αναπτύξουμε την οικονομία μας, ας γίνει. Η Παπούα Νέα Γουινέα δεν θα περιμένει πια άδειες υποσχέσεις, ενώ ο λαός της υποφέρει. Θα πάρουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας.» Όπως έχει γίνει γνωστό, στην COP29 θα υπάρχουν παρατηρητές από το συγκεκριμένο κράτος, αλλά δεν θα παραστεί κανένα κυβερνητικό στέλεχος.
Η περιφρόνηση της χώρας αυτής για την COP29 δεν είναι, όμως, μοναδικό φαινόμενο. Έχει αποκαλυφθεί ότι σημαντικοί Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν θα παραστούν, όπως η ίδια η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Είναι κοινός τόπος, πλέον, ότι τα συστήματα «συλλογικής ασφάλειας», ειδικά όσον αφορά τις κλιματικές λύσεις, αποτελούν ξεπερασμένη διεθνή πρακτική. Ωστόσο, σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως η κλιματική κρίση, δεν είναι δυνατόν ένας «ασθενής» να λείπει από το «νοσοκομείο» του. Οι συλλογικές λύσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τους τις δίκαιες συνθήκες ανάπτυξης και ευημερίας για όλους τους λαούς, με ιδιαίτερη βαρύτητα στη φυσιογνωμία κάθε τόπου και έθνους. Είναι, επομένως, ασυγχώρητο όχι το ότι θα λείψει η Παπούα Νέα Γουινέα από την COP29, αλλά ότι λείπουν σημαντικές προϋποθέσεις που θα την κρατούσαν εκεί!
Επομένως, το ότι οι διπλωματικές πρακτικές αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής αποτυγχάνουν διαρκώς, μας υπενθυμίζει με τρόπο διάφανο και εύγλωττο τον ρόλο του βολονταρισμού στο διεθνές δίκαιο. Όπως είχε εκφραστεί άριστα ο «πατέρας» του διεθνούς δικαίου, Ούγος Γρότιος: «Ό,τι στην αρχή εξαρτάται από τη θέληση αργότερα γίνεται υποχρεωτικό.»
Η διάσταση της Παπούα Νέας Γουινέας από την COP29 δεν είναι ζήτημα καθαρά προσωπικής βούλησης, αλλά προϋποθέτει ένα δυσοίωνο πλέγμα οικονομικο-κοινωνικών σχέσεων, σχετικά με τη μελλοντική ανάπτυξη των χωρών της Ωκεανίας – και όπως πολύ εύγλωττα το διατύπωσε ο Yπουργός εξωτερικών της χώρας, αν δεν υπάρξει κλιματική λύση με ουσιώδη διεθνή στήριξη, η χώρα θα αναγκαστεί να προβεί σε μια γρήγορη και τσαπατσούλικη ανάπτυξη, ίσα ίσα για να καλύψει τις βιοτικές ανάγκες μερικών γενεών.
Και κανένα δυτικό κράτος δεν θα συμφέρει μία τέτοια αλόγιστη ανάπτυξη, όχι μόνο περιβαλλοντικά, γιατί αυτό θα τους το θυμίζει διαρκώς πλέον η πραγματικότητα, αλλά και διπλωματικά, καθώς και οικονομικά. Διότι όσα έθνη της Ωκεανίας δεν βρήκαν στήριξη στη Δύση ή στα παραπαίδια της (κάνω λόγο για την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία), θα στραφούν μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα βόρεια, όπου βρίσκεται πλέον η εύκολη επενδυτική λύση, που «κυνηγάει» με τη ζώνη και την πρωτοβουλία της κάθε κατεργάρη δυτικό. Παρεμπιπτόντως, από τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, η Κίνα ξεκίνησε μαζικές επενδύσεις σε ορυχεία κοβαλτίου και νικελίου στην Παπούα Νέα Γουινέα στα πλαίσια της εκβιομηχάνισης της νήσου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Papua New Guinea, UNDP, διαθέσιμο εδώ
- Protesters at COP 29 accuse Azerbaijan of greenwashing genocide as host of COP29, call for release of Armenian prisoners, Public Radio of Armenia, διαθέσιμο εδώ
- Σκάνδαλο στην COP29: O CEO καταγράφηκε να συμφωνεί στη διευκόλυνση συμφωνιών για ορυκτά καύσιμα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Papua New Guinea Withdraws from COP29- A stand against global indifference, PNG National Information Center, διαθέσιμο εδώ
