Του Γιάννη Λεωτσάκου,
Στο ετήσιο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) που πραγματοποιήθηκε το τριήμερο 7-9 Νοεμβρίου στη Ρόδο, με αφορμή την σύνταξη του νέου ενιαίου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σίγουρα πολλοί από τους παρευρισκόμενους αιρετούς εξεπλάγησαν από τις εξαγγελίες του Υπουργού Εσωτερικών, Θεόδωρου Λιβάνιου, σχετικά με την πρόθεση της Κυβέρνησης να αλλάξει (ξανά) τον εκλογικό νόμο που αφορά την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών.
Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία για την εκλογή των ΟΤΑ πρώτου και δευτέρου βαθμού, που πρότεινε ο Υπουργός, θα εξαντλείται σε έναν και μοναδικό γύρο, σε αντίθεση με την δυνατότητα διεξαγωγής δεύτερου γύρου που γίνεται εδώ και δεκαετίες. Ο ψηφοφόρος, δηλαδή, θα έχει τη δυνατότητα να επιλέγει και δεύτερο συνδυασμό στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Έτσι, ο νικητήριος συνδυασμός θα απαιτείται να έχει συγκεντρώσει ποσοστό τουλάχιστον 50%+1 επί των εγκύρων ψήφων, αντί για 42% που ισχύει σήμερα με τον νόμο που εισήγαγε και ενέκρινε η πρώτη Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Τι θα ακολουθεί όμως αν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το απαιτούμενο ποσοστό; Σε αυτή την περίπτωση, οι δύο πρώτοι σε σταυροδοσία εκλογικοί συνδυασμοί θα προκρίνονται σε μία δεύτερη φάση καταμέτρησης, κατά τη οποία οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοφόρων σε συνδυασμούς που έμειναν εκτός της δεύτερης φάσης θα προστίθενται στην σταυροδοσία των δύο πρώτων σε ψήφους συνδυασμούς. Έτσι, νικητής των εκλογών θα ανακηρύσσεται ο συνδυασμός που θα έχει συγκεντρώσει είτε κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής είτε κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες θα συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση. Το Υπουργείο τονίζει ότι με τον τρόπο αυτό, αφενός αντιμετωπίζεται η μειωμένη συμμετοχή των ψηφοφόρων στον δεύτερο εκλογικό γύρο και αφετέρου εξαλείφεται το οικονομικό κόστος της διενέργειας του δεύτερου εκλογικού γύρου.
Παράλληλα, ο Υπουργός πρότεινε τη δυνατότητα κήρυξης πρόωρων εκλογών σε έναν δήμο ή περιφέρεια στη περίπτωση που συμφωνούν τα 4/5 του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου και ο Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης και μόνο εντός των 3 πρώτων ετών της 5ετούς αυτοδιοικητικής θητείας. Προτάθηκε, συνάμα, η διεξαγωγή των εκλογών την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, αντί για την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου που ισχύει σήμερα, ώστε να μην υπάρχει μεγάλο χρονικό διάστημα μεταξύ της εκλογικής διαδικασίας και της ανάληψης καθηκόντων της (νέας) δημοτικής ή περιφερειακής αρχής. Ακόμα, επισημάνθηκε η ανάγκη κατάργησης των δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών, κάτι που σημαίνει με λίγα λόγια ότι οι δημοτικοί σύμβουλοι θα εκλέγονται ενιαία. Τέλος, ο Υπουργός υπέδειξε ότι χρειάζεται να μειωθεί ο αριθμός των υποψήφιων συμβούλων σε έως 50% επιπλέον των θέσεων, αντί 150% που ισχύει σήμερα. Για παράδειγμα, ένας συνδυασμός δημοτικών εκλογών σε ένα συμβούλιο 31 μελών αντί για έως 78 υποψηφίους —που μπορούσε να έχει το 2023— θα μπορεί να έχει 47.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς αν η προτεινόμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου ανάδειξης των ΟΤΑ αποτελεί πραγματική ανάγκη ή απλώς μια προτεραιότητα της Κυβέρνησης που περιορίζεται σε μεταρρυθμίσεις χωρίς πραγματικό νόημα και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το 2021, η ΝΔ εισήγαγε τον ισχύοντα νόμο 4804/2021 για την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, ο οποίος εφαρμόστηκε στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023 και δεν έχει προκύψει κάποιο πρόβλημα από την εφαρμογή του. Συνεπώς, μήπως αυτή η ξαφνική διάθεση για αλλαγή του νόμου προσπαθεί να στρέψει την ατζέντα αλλού και να απομακρύνει την συζήτηση από τα πραγματικά προβλήματα των ΟΤΑ; Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες δεν έχουν καταφέρει να συνέλθουν από τα μνημόνια και την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και η οικονομική τους κατάσταση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο.
Όταν το 40% των Δήμων βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κήρυξη στάσης πληρωμών, το συνολικό τους έλλειμμα ξεπερνά τα 400 εκατομμύρια ευρώ και υπάρχουν πολλά «παγωμένα» έργα αξίας 150 εκατομμυρίων ευρώ περίπου λόγω μη καταβολής ευρωπαϊκών κονδυλίων, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ποιο είναι το βασικό πρόβλημα των ΟΤΑ σήμερα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Στο περιθώριο η πρόταση Λιβάνιου, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Eκλογικό σύστημα «κατ’ οικονομίαν δημοκρατίας» στις αυτοδιοικητικές, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τοπική Αυτοδιοίκηση: Εκλογές μόνο σε ένα γύρο – Προς σαρωτικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ε. Λιακούλη: Το 40% των Δήμων είναι ένα βήμα πριν την κήρυξη παύσης πληρωμών, makthes.gr, διαθέσιμο εδώ
