Ιστορία της Μεσαιωνικής Πολωνίας (Γ’ Μέρος): Η μάχη του Grunwald και τα γεγονότα μέχρι το 1492

Του Λάμπρου Κουρή, 

Στο πρώτο μέρος του άρθρου, έγινε λόγος για τη μάχη του Grunwald. Λοιπόν, φτάσαμε —επιτέλους— σ’ αυτή τη μάχη. Και τώρα αρχίζουμε.

Παρά την υιοθέτηση του Χριστιανισμού, από τον Βλαδισλάβο Γιαγγέλλον, το 1386, οι Τεύτονες τον αμφισβητούσαν. Το 1409, κηρύχθηκε πόλεμος από τους Τεύτονες Ιππότες, με επικεφαλής τον Μέγα Μάγιστρο, Ulrich von Jungingen, κατά της Πολωνίας και της Λιθουανίας. Το καλοκαίρι του 1410, στις 15 Ιουλίου, οι δυο σύμμαχοι μάζεψαν περίπου 29.000 άνδρες. Πορεύτηκαν μέχρι να φτάσουν ανάμεσα στα χωριά Grunwald και Tannenberg. Οι Τεύτονες Ιππότες πήγαν στη μάχη με ιππικό. Μπομπάρδες και προσβολές εκ μέρους του ίδιου του Jungingen δεν απέδωσαν. Κατά τη διάρκεια της μάχης, οι Τεύτονες ιππείς είχαν αρχική επιτυχία κατά των Λιθουανών ομολόγων τους. Ο βασιλιάς Βλαδισλάβος, παραλίγο, να αιχμαλωτιστεί, όταν ο ίδιος ο von Jungingen έκανε επέλαση με ιππικό. Ο τελευταίος πέθανε από ρήψη ακοντίου στο λαιμό και οι ιππείς υποχώρησαν, αλλά οι περισσότεροι κατέληξαν νεκροί ή αιχμάλωτοι. Παρά τη νίκη, οι Πολωνοί και οι Λιθουανοί δεν μπόρεσαν να πάρουν την πρωτεύουσα του εχθρού, Marienberg. Οι Τεύτονες Ιππότες, από την άλλη, δεν επανέκτησαν ποτέ την κυριαρχία στη Βαλτική.

Συνεχίζουμε με την υπόλοιπη βασιλεία του Βλαδισλάβου. Το 1414 μέχρι το 1418, λάμβανε μέρος η Σύνοδος της Κωνσταντίας στη Γερμανία. Η Σύνοδος συνεκλήθη για να καταδικάσει τις θέσεις του τσέχου Jan Hus, ο οποίος ήθελε μεταρρυθμίσεις στην Καθολική Εκκλησία. Κατέληξε να καίγεται στην πυρά σαν αιρετικός. Η μεταρρύθμιση στην Καθολική Εκκλησία θα αργούσε για έναν αιώνα και κάτι ακόμα. Με τον θάνατο του Hus, ξέσπασε διαμάχη μεταξύ του γερμανού αυτοκράτορα και του βασιλιά της Τσεχίας, Βενσεσλάβου 4^ου. Η φασαρία κράτησε μέχρι το 1436, αφού αποθηθούν δύο Σταυροφορίες κατά της Τσεχίας και γίνουν προσπάθειες για ειρήνη. Σ’ αυτή τη διαμάχη, συμμετείχαν και οι Πολωνοί, στο πλευρό της Τσεχίας. Το 1434, ο Βλαδισλάβος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο γιός του, Βλαδισλάβος 3^ος.

Ο νέος βασιλιάς ήταν μόλις 10 ετών, όταν ανέλαβε το θρόνο. Μέχρι να ενηλικιωθεί, κυβερνούσε ο επίτροπος, Ολεσνίτσκι. Ο τελευταίος κανόνισε να περάσει ο θρόνος της Ουγγαρίας στον Βλαδισλάβο. Ο νεαρός ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ουγγαρίας τον Ιούλιο του 1440. Ακολούθησαν 3 χρόνια πολέμου με την μερίδα, που υποστήριζε τη χήρα του Αλβέρτου των Αψβούργων. Με τη διαμεσολάβηση του πάπα Ευγενίου 4^ου, κηρύχθηκε ειρήνη, ώστε ο Βλαδισλάβος να ηγηθεί Σταυροφορίας κατά των Οθωμανών. Η Σταυροφορία έληξε με τη γνωστή μάχη της Βάρνας, στην οποία νίκησαν οι Οθωμανοί του σουλτάνου Μουράτ 2^ου. Ο βασιλιάς Βλαδισλάβος 3^ος πεθαίνει στη μάχη, μόλις 20 ετών.

Επόμενος στη διαδοχή και τελευταίος βασιλιάς της Πολωνίας, κατά τον Μεσαίωνα, ο Καζιμίρος 4^ος. Όταν έγινε βασιλιάς της Πολωνίας, είχε ήδη μερικά χρόνια σαν Μέγας Δούκας της Λιθουανίας. Η στέψη του, όμως, έγινε στις 25 Ιουνίου 1447. Το 1454 παντρεύεται την Ελισάβετ των Αψβούργων. Ο γάμος είχε πολιτικούς σκοπούς, αφού η νύφη κληρονόμησε την Βοημία (Τσεχία) και την Ουγγαρία από τον πατέρα της, Αλβέρτο 2^ο της Αυστρίας. Μεταξύ των ετών 1456 και 1483, η Ελισάβετ γέννησε 6 γιούς και 7 κόρες. Ο μεγαλύτερος γιός του, Βλαδισλάβος και αυτός, κέρδισε τη Βοημία και την Ουγγαρία, άλλοι τρεις βασίλεψαν κι εκείνοι στην Πολωνία και ένας έφτασε να γίνει καρδινάλιος. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, δεν οργάνωσε Σταυροφορία, κατά των Οθωμανών, όπως ο αδερφός του. Μερικοί υποτελείς της Λιθουανίας, πήγαν με το μεγάλο δουκάτο της Μόσχας, αφού ο Καζιμίρος δεν τους προστάτεψε.

Παρά την αποτυχία με τους υποτελείς, που ζήτησαν προστασία από το δουκάτο της Μόσχας, ο Καζιμίρος είχε επιτυχία σ’ ένα άλλο θέμα. Με την επανάσταση των Πρώσων το 1454, κατά του Τάγματος των Τευτόνων Ιπποτών, ο Καζιμίρος κατάλαβε ότι μπορούσε να αποδυναμώσει και πάλι το Τάγμα. Τον Οκτώβριο της προηγούμενης χρονιάς, οι αριστοκράτες και οι πόλεις της Πρωσίας έθεσαν εαυτούς υπό την Πολωνία. Ξέσπασε πόλεμος με το Τάγμα και η Πολωνία υπέστη ήττα στις 18 Σεπτεμβρίου 1454. Στη συνέχεια, 8 χρόνια μετά, η Πολωνία νίκησε στο Πούτσκ, χάρη στο πείσμα του Καζιμίρου και υπεγράφη ειρήνη στις 19 Οκτωβρίου 1466. Όλη η δυτική Πρωσία δόθηκε στην Πολωνία. Η ανατολική Πρωσία θα παρέμενε στο Τάγμα, αλλά σαν έδαφος του πολωνικού στέμματος. Στα εσωτερικά θέματα, ο Καζιμίρος ήταν υπέρ των δικαιωμάτων του στέμματος, για παράδειγμα στο δικαίωμα διορισμού κληρικών. Εν μέσω πολέμου με το Τάγμα, αναγκάστηκε από τους ευγενείς να κάνει μερικές παραχωρήσεις με το Διάταγμα της Νιεζάβα, το Νοέμβριο του 1454. Αυτές οι παραχωρήσεις, όμως, έγιναν σημαντικές μετά τον θάνατο του Καζιμίρου. Ο τελευταίος πέθανε στις 7 Ιουνίου 1492.

Στο σημείο αυτό, τελειώνει η ιστορία της μεσαιωνικής Πολωνίας. Στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία, οι Jagellon θα συνεχίσουν να κυβερνούν την Πολωνία και τη Λιθουανία. Το 1493, ιδρύεται η πρώτη εθνοσυνέλευση, το “sejm”. Το  1569, επιτέλους, γίνεται η ένωση της Πολωνίας και της Λιθουανίας. Τρία χρόνια μετά, η δυναστεία σταματάει και η εθνοσυνέλευση εκλέγει ξένους μονάρχες, ώστε να μην έχουν αρκετή δύναμη. Το 1587, έγινε βασιλιάς ο Σουηδός, Σιγισμούνδος Βάζα, γιός του Ιωάννη της Σουηδίας. Διετέλεσε, επίσης, βασιλιάς της Σουηδίας το 1592-99. Η Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία μπήκε και στη διαμάχη για τη διαδοχή του βασιλείου της Μόσχας, στις αρχές του 1600. Το καλοκαίρι του 1655, η Σουηδία θα περάσει σαν οδοστρωτήρας από τα εδάφη της Πολωνίας, αλλά ο βασιλιάς, Ιωάννης Καζιμίρος, θα καταφέρει να διώξει τους Σουηδούς. Το 1683, οι Πολωνοί του Γιαν Σομπιέσκι θα σώσουν την πολιορκούμενη, από τους Οθωμανούς, Βιέννη. 89 χρόνια μετά, η Πολωνία θα αρχίσει να διαμοιράζεται μεταξύ των αυτοκρατοριών της Ρωσίας, της Πρωσίας και της Αυστρίας. Το πρώτο κράτος της Πολωνίας θα πάψει να υπάρχει το 1795. Ενδιαφέρον είναι ότι η Πρωσία κυβερνείτο από τη δυναστεία του τελευταίου αρχηγού του Τάγματος των Τευτόνων Ιπποτών, Αλβέρτου Χοεντσόλερν. Ο Αλβέρτος διέλυσε το Τάγμα, το 1525 και έγινε λουθηρανός. Συνοψίζοντας, η Πολωνία καταστράφηκε από τρία κράτη, τα οποία επηρέασε. Μ’ αυτόν τον τρόπο, τελειώνει το πρώτο κράτος της Πολωνίας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Wiesner-Hanks& E.Merry(2008), Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη 1450-1789, Εκδόσεις ΞΙΦΑΡΑΣ
• Μάχη του Γκρούνβαλτ —έλαβε χώρα στις 15 Ιουλίου στις 15 Ιουλίου του 1410 κατά την διάρκεια του Πολωνο—Λιθουανου—Τευτονικού πολέμου, www.timesnews.gr, διαθέσιμο εδώ