Του Δημήτρη Κυριαζή,
Οι Η.Π.Α. στις εν λόγω εκλογές δεν εξέλεξαν πλανητάρχη αυτήν τη φορά, αλλά Πρόεδρο. Λαμβάνοντας υπόψιν τους συσχετισμούς δυνάμεων στην τρέχουσα γεωπολιτική και γεωστρατηγική πραγματικότητα, το Pax Americana δύσκολα επανεδραιώνεται και, πρωτίστως, πανεύκολα αποδομείται.
Χωρίς να καλλιεργηθεί η ψευδαίσθηση της ασημαντότητας των αμερικανικών εκλογών για το μέλλον κυριολεκτικά της ανθρωπότητας, ο αυξανόμενος ισοσκελισμός της ισχύος ανάμεσα στους παίκτες της σκακιέρας μαρτυρά πως η αμερικανική ηγεμονία βρίσκει σιγά σιγά τοίχο, αν δεν έχει ήδη βρει. Μέσα σε περιβάλλοντα αναδυόμενων περιφερειακών δυνάμεων (Ιράν, Τουρκία) και συνεργασιών (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Β. Κορέα), ανοιχτών μετώπων και πολύ υψηλού χρέους, ο Trump πήρε τη νίκη και αναμένεται να αναλάβει για δεύτερη φορά τα ηνία της χώρας του.
Λίγες είναι οι επικρατούσες τάσεις συμπεριφοράς που παρατηρούνται και συνακόλουθα, η κάθε τάση ίσως να έχει και κάποιες συνεπαγωγές ιδεών. Αυτοί που πανηγύρισαν τη νίκη του Trump, αυτοί που δυσανασχέτησαν και μερικοί ελάχιστοι που δεν θα τους συγκινούσε έτσι κι αλλιώς το αποτέλεσμα. Ωστόσο, αυτό που φαίνεται ενδιαφέρον είναι η δυναμική του αντισυστημικού δεξιού λόγου που πλέον γοητεύει όλο και περισσότερο κόσμο. Αυτό αποδεικνύει το εξής: η ανάγκη για άμεσες απαντήσεις σε άμεσα προβλήματα είναι πλέον κάτι περισσότερο από ζωτική, προκειμένου να καταπραϋνθεί η λαϊκή δυσανασχέτηση –χωρίς να υπάρχει ουσιαστική πρόθεση για αλλαγή παραδείγματος. Ο Συντηρητισμός κερδίζει έδαφος, γιατί ο Φιλελευθερισμός, είτε πολιτικός είτε οικονομικός, έχει πραγματικά κουράσει και καταντά ως και δυσνόητος.
Ο τεχνοκρατικός και ξύλινος λόγος που παρουσιάζεται απρόσιτος μπροστά στο λαϊκό αίσθημα για ικανοποίηση των τρεχόντων αναγκών και σε συνδυασμό με τον υπερπλουτισμό των ολίγων που κρύβονται πίσω από ανώνυμες εταιρίες και συμφέροντα, ο οποίος οδηγεί φυσικά και επόμενα στη φτωχοποίηση των πολλών, λειτούργησαν σαν τα συστατικά στοιχεία συγκρότησης ενός ακροατηρίου που επιζητά τη λύση των προβλημάτων του και την απονομιμοποίηση των ατελέσφορων δεύτερων ευκαιριών στους οικονομιστές – δικαιωματιστές. Ο αυστηρός ρεαλισμός και ο συντηρητικός πραγματισμός συναρθρώνουν τα εμπειρικά προβλήματα με την ανάγκη εύρεσης ενός φορέα έκφρασής τους. Και εδώ ακριβώς έρχεται ο Trump να καλύψει αυτό το κενό στις συνειδήσεις των Αμερικανών πολιτών, παρόλο που η ιστορία μας δείχνει ότι ο αντισυστημικός λόγος είναι μόνο κατ’ επίφαση αντισυστημικός και σε τελευταία ανάλυση, συντηρεί το σύστημα και το αναπαράγει.
Αυτές οι «ατυχείς» επιφάσεις που αποδεικνύονται εκ των υστέρων αδύναμες και κενές ουσιαστικού ρεαλισμού δείχνουν και κάτι άλλο. Οι πλειοψηφίες που κινήθηκαν στη συντηρητική πτέρυγα φαίνεται να κατανοούν καλύτερα το διεθνές περιβάλλον στο οποίο ζουν, κι ας μην είναι σε θέση να το αναλύσουν —δεν είναι και η δουλειά τους, άλλωστε. Ευκολότερα φάνηκε να κατανοούνται οι όροι του παιχνιδιού από ανθρώπους που κρεμάν την καραμπίνα τους στον τοίχο και πάνε κάθε Κυριακή για κυνήγι, από ανθρώπους που έχουν τριβή με την ακαδημαϊκή κοινωνία και διαβάζουν στον ελεύθερο τους χρόνο Judith Butler. Έστω και με στενούς ορθολογικούς, ωφελιμιστικούς όρους, ένας απλός φορολογούμενος πολίτης καταλαβαίνει πως η επιλογή να εκπληρωθούν τα καπρίτσια του Zelenskyy θα τη φορτωθεί ο ίδιος με κάθε τρόπο και κόστος. Εμείς, από την άλλη, στην περίπτωση αυτή τείνουμε να ξεχνάμε αυτές τις εν δυνάμει και άμεσες επιπτώσεις της δουλικής μας εξωτερικής πολιτικής. Καμία επαφή με την πραγματικότητα οι Έλληνες ιθύνοντες.
Αυτό που πρέπει να μας μείνει περισσότερο από αυτές τις εκλογές, και να μας γίνει ίσως και μάθημα, είναι η δεδομένη και φυσική απορρόφηση οποιουδήποτε ιδεολογήματος και συστήματος αξιών από τις έμφυτες στον καπιταλισμό ιμπεριαλιστικές τάσεις. Είτε πρόκειται για αυστηρούς ρεαλισμούς που προασπίζουν το κρατικό συμφέρον είτε πρόκειται για παρεμβατισμούς στο όνομα της αυτοδιάθεσης και της ελευθερίας (Ουκρανία), η ουσία είναι πως το υφαντό ιδεών που ξετυλίγεται λειτουργεί νομιμοποιητικά προς οποιαδήποτε παρέμβαση. Άσχετα που ο Trump επικοινωνεί τις προθέσεις του για αποκλιμάκωση και κλεισίματος των μετώπων, ο λόγος δεν είναι προφανώς ότι αντιτάσσεται στον επεκτατισμό, αλλά όντας ρεαλιστής, σεβόμενος τους συσχετισμούς ισχύος κατανοεί ότι οι αντίπαλοί του δεν περνάν απαρατήρητοι, ούτε διαθέτουν φτωχά οπλοστάσια. Το μόνο σίγουρο είναι πως όταν έρθει η κατάλληλη ευκαιρία για την Αμερική και βρει κάποιο αδύναμο σημείο θα την αξιοποιήσει και θα την αρπάξει χωρίς δεύτερη σκέψη.
Ας μην αναλωνόμαστε άλλο στο δίπολο φιλελευθερισμός-συντηρητισμός, δημοκρατικοί-ρεπουμπλικάνοι, καθώς οι ουκρανοί ναζί αζοφίτες και ο Νετανιάχου δεν παρεμποδίστηκαν ούτε υπονομεύθηκαν από τη «δημοκρατική» και ανθρωπιστική προπαγάνδα της Harris και του Biden. Ό,τι κοστούμι κι αν ενδυθεί ο ιμπεριαλισμός, ό,τι συγκερασμό ιδεών και πολυγαμικές σχέσεις με συστήματα αξιών κι αν κάνει, παραμένει ο μόνος τρόπος να μην καταρρεύσει ο καπιταλισμός… Το θέμα είναι ότι οι πολιτικοί ιθύνοντες έχουν την τάση να παίζουν ping pong, όπου το μπαλάκι μεταφράζεται ως οι στρατηγικές που ακολουθεί ο καθένας, η παρτίδα σαν τις εκλογικές αναμετρήσεις και τη θητεία και το τραπεζάκι τέλος, επειδή πάνω χτυπάει το μπαλάκι, δηλαδή οι βλέψεις, ως τις ζωές μας. Και το χειρότερο είναι μετά το τέλος κάθε παρτίδας εμείς χειροκροτούμε, καθώς πιστεύουμε ότι πρόκειται μόνο για ένα παιχνίδι.
