Της Κωνσταντίνας Χασιώτη,
Η περίοδος της Αναγέννησης αποτέλεσε μια εποχή ανάκαμψης από την πολιτισμική και κοινωνική παρακμή του Μεσαίωνα. Μέσω της Αναγέννησης ήρθε ξανά στο προσκήνιο η κλασσική μάθηση, ενώ, ταυτόχρονα, διαδόθηκε και ενισχύθηκε σημαντικά το κίνημα του Ανθρωπισμού. Βαρύνουσας σημασίας ήταν και η εξέλιξη που επήλθε στην τέχνη —σε όλες τις πτυχές της— την περίοδο αυτή, με τη ζωγραφική και τη γλυπτική να δέχονται τις πιο σημαντικές και αξιοθαύμαστες αλλαγές.
Εξίσου ουσιαστική ήταν και η επιρροή της Αναγέννησης στη μόδα. Η επιστημονική πρόοδος έφερε νέα πνοή στη δημιουργία ενδυμάτων με την κλωστοϋφαντουργία και το εμπόριο υφασμάτων να συμβάλλουν έντονα σε αυτήν τη διαφοροποίηση. Τα αναγεννησιακά ρούχα θεωρούνται εμβληματικά σύμβολα της εποχής που μέχρι και τη σήμερον ημέρα καταφέρνουν να αποτελούν πηγή έμπνευσης πολλών νέων σχεδιαστών.
Συγκεκριμένα, τα ενδύματα της αναγέννησης είχαν ως βασικό σκοπό την προσωπική έκφραση καταστρέφοντας, έτσι, τους ενδυματολογικούς κανόνες του Μεσαίωνα. Το πατρόν που ακολουθούσαν τα περισσότερα φορέματα της Αναγέννησης είχε ως κύριο χαρακτηριστικό το μακρύ, μέχρι το πάτωμα, μήκος, καθώς και αποσπόμενα μανίκια που προωθούσαν τους πειραματισμούς και την ανάδειξη της ατομικής ταυτότητας του καθενός. Περαιτέρω, μεγάλη διεύρυνση υπήρξε και στην επιλογή υφασμάτων, με το βελούδο και το μετάξι να ξεχωρίζουν λόγω του κύρους τους. Επιπλέον, οι αναγεννησιακές σιλουέτες είχαν εφαρμοστή γραμμή που εξυπηρετούσε στην ανάδειξη των ανθρώπινων καμπύλων, προάγοντας μια πιο ελεύθερη από σωματικά στερεότυπα εποχή. Τα ρούχα διακοσμούνταν, συνήθως, με πολυτελείς χάντρες και ιδιαίτερα κεντήματα που τόνιζαν εξαιρετικά τα έντονα χρώματα των υφασμάτων. Αναπόσπαστο ενδυματολογικό στοιχείο της εποχής ήταν τα κοσμήματα. Πιο ειδικά, περίτεχνα περιδέραια και δαχτυλίδια με εντυπωσιακούς λίθους αποτελούσαν χαρακτηριστικά γνωρίσματα στο ντύσιμο τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών.
Παρά το γεγονός πως τα αναγεννησιακά ενδύματα είχαν πολύ συγκεκριμένα στοιχεία, κάθε περιοχή της Ευρώπης έβρισκε ξεχωριστές εκδοχές των τυπικών ρούχων της εποχής ώστε να ξεχωρίζει. Στην κεντρική και βόρεια Ιταλία, μεταξύ 1300 και 1500, επικρατούσαν κυρίως ψηλόμεσα φορέματα με φαντασμαγορικά μανίκια και πολυτελή υφάσματα σε πράσινο, μαύρο ή χρυσό χρώμα. Η λαιμόκοψη ήταν συνήθως ίσια αλλά κατά τον 15ο αιώνα έλαβε μια πιο κυματιστή σχεδίαση. Οι εύπορες Ιταλίδες συνδύαζαν τα ρούχα τους με πέρλες και με πολύ ψηλά παπούτσια.
Στη Γαλλία, η ανδρική μόδα δέχθηκε καθοριστική επίδραση με κύριο στοιχείο να αποτελεί η κομψότητα. Οι άντρες φορούσαν κοντά παντελόνια με μακριές κάλτσες που φανέρωναν δυναμικότητα και ισχύ. Για αξεσουάρ προτιμούσαν τα πληθωρικά καπέλα καθώς και μπλούζες με φαρδιά μανίκια. Τόσο στην αντρική όσο και στην γυναικεία γαλλική μόδα της Αναγέννησης κυριαρχούσαν οι γιακάδες από δαντέλα σε σχήμα βεντάλιας και δίσκου που λειτουργούσαν ως μια ένδειξη πλούτου και κοινωνικής τάξεως.
Ανέκαθεν, τα ενδύματα συνιστούν μια ένδειξη του κοινωνικού status και της οικονομικής κατάστασης του αγοραστή. Η περίοδος της Αναγέννησης ενίσχυσε περαιτέρω αυτό το χάσμα μεταξύ του ντυσίματος των υψηλότερων και των χαμηλότερων τάξεων. Ειδικότερα, οι ελίτ κάθε περιοχής προτιμούσαν ρούχα σε πιο έντονες αποχρώσεις, όπως το μωβ και το βαθύ πράσινο. Οι βαφές ρούχων αποτελούσαν τότε ένα προϊόν πολυτελείας που μόνο οι ευκατάστατοι μπορούσαν να υποστηρίξουν οικονομικά. Ο απλός λαός συμβιβαζόταν με ξεθωριασμένα απαλά χρώματα που υπαγόρευαν την έλλειψη βαφής. Επιπρόσθετα, όσο πιο περίτεχνη και λαμπερή ήταν η φορεσιά καθώς και οι κάλτσες ενός ανθρώπου τόσο πιο ψηλά θεωρούνταν πως ήταν στην κοινωνική ιεραρχία. Μπορεί η Αναγέννηση να ήταν μια ξεχωριστή περίοδος προόδου και διάδοσης της ατομικότητας αλλά συνέχιζαν να επικρατούν τα μεσαιωνικά κοινωνικά πρότυπα του κοινωνικού status που εκφράζονταν μέσω της οικονομικής κατάστασης του καθενός.
Η επίδραση της Αναγέννησης στη μόδα αντηχεί μέχρι και σήμερα με πολλούς σχεδιαστές να εμπνέονται από τις ιδιαίτερες σιλουέτες και τα ξεχωριστά κεντήματα των αναγεννησιακών ενδυμάτων και να δημιουργούν δημοφιλείς συλλογές ρούχων που να αντικατοπτρίζουν τις σύγχρονες τάσεις μέσω υφασμάτων και υλικών που παραπέμπουν σε μία ιστορική εποχή.
Τέλος, η Αναγέννηση έφερε μια τεράστια επανάσταση σχετικά με τη λειτουργικότητα των ρούχων. Κάποτε τα ρούχα εξυπηρετούσαν μονάχα την ανάγκη για πρακτικότητα αλλά με την Αναγέννηση γεννήθηκε ένα νέο κύμα προσωπικής έκφρασης και καλαισθησίας που τροποποίησε καθοριστικά τη βιομηχανία της μόδας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Renaissance (1450 – 1600), epochs-of-fashion.com, διαθέσιμο εδώ
- The Impact of the Renaissance on Fashion, fashionlawjournal.com, διαθέσιμο εδώ
- Renaissance, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
