Του Κώστα Πασχάλη,
Οι αμερικανο-ευρωπαϊκές σχέσεις έχουν διαμορφωθεί μέσα από δεκαετίες στενής συνεργασίας αλλά και εντάσεων, με κύριους άξονες την ασφάλεια, το εμπόριο και την πολιτική. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στην αμερικανική πολιτική σκηνή, όπως η επανεκλογή του Donald Trump, αναμένεται να επηρεάσουν αυτές τις σχέσεις. Η επιστροφή του Trump στον Λευκό Οίκο προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα στην Ευρώπη, καθώς η προηγούμενη θητεία του χαρακτηρίστηκε από προκλήσεις, όπως οι διαφωνίες για το ΝΑΤΟ, οι εμπορικοί πόλεμοι και η αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από τη διεθνή πολιτική συνεργασία.
Ένα από τα μείζονος σημασίας θέματα, στο οποίο αναμένεται να υπάρξουν αρκετές αντιπαραθέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι αυτό της Ουκρανίας. Ένα από τα σενάρια σύμφωνα με τον Bart Szewczyk, έναν αναλυτή στο Γερμανικό Ίδρυμα Marshall, ο οποίος σε μια συνέντευξη του στο Euronews δήλωσε: «Ένα σενάριο είναι ότι ο Trump θα σταματήσει τις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία.» Επίσης ο Trump σε μια δήλωση του είχε πει ότι μπορεί να κάνει τον πόλεμο στην Ουκρανία να τελειώσει αν εκλεγεί και όχι μόνο αυτό αλλά θα μπορούσε να το κάνει και πριν ακόμη εδραιωθεί στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο χωρίς βέβαια να μπει σε λεπτομέρειες για το πως θα το κάνει.
Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι ότι η κυβέρνηση Trump θα συνεχίσει να στέλνει όπλα στο Κίεβο, αλλά θα ζητήσει από την Ευρώπη να πληρώσει τον λογαριασμό. Η συνολική υποστήριξη της ΕΕ στον ουκρανικό στρατό εκτιμάται στα 43,5 δισεκατομμύρια ευρώ αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, αλλά αυτό θα μπορούσε να αυξηθεί σε πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ εάν ένα τέτοιο σενάριο γίνει πραγματικότητα» συνέχισε ο Szewczyk.
Επίσης αναμένουμε αρκετή εσωστρέφεια και απομόνωση των ΗΠΑ είναι κάτι που υπήρξε αρκετά στην προηγούμενη θητεία του. Άρα θα έχει μεγάλη επίπτωση στο ΝΑΤΟ οπού είχε δήλωση κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ότι δεν θα υπερασπιζόταν μέλη του ΝΑΤΟ από επίθεση της Ρωσίας εάν δεν εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους για δαπάνες άμυνας. Οι ΗΠΑ είναι απογοητευμένες που πολλά από τα 31 μέλη του ΝΑΤΟ, δεν επιτυγχάνουν τον ετήσιο στόχο δαπανών άμυνας (τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ). Η στρατιωτική συμμαχία εκτιμά ότι 23 μέλη θα πετύχουν τον στόχο φέτος, σε σύγκριση με μόλις τρεις χώρες πριν από μια δεκαετία. Ένας άλλος λόγος ανησυχίας στην Ευρώπη είναι η απειλή του Trump να εφαρμόσει προστατευτική πολιτική και να επιβάλει δασμούς σε άλλες χώρες. Έχει δεσμευτεί να επιβάλει δασμούς 10% στις εισαγωγές από όλες τις χώρες και 60% στις εισαγωγές από την Κίνα.
Οι ΗΠΑ είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος της ΕΕ. Το εμπόριο αγαθών μεταξύ των δύο εταίρων έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας σχεδόν τα 870 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της ΕΕ. Τα τρία κύρια προϊόντα εξαγωγής της ΕΕ προς τις ΗΠΑ είναι φάρμακα, φαρμακευτικά προϊόντα και οχήματα, ενώ οι κυριότερες εισαγωγές της ΕΕ από τις ΗΠΑ είναι το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και το αργό πετρέλαιο. Ωστόσο, ο Trump έχει ασκήσει κριτική στην ΕΕ, προειδοποιώντας ότι θα «πληρώσει μεγάλο τίμημα» επειδή δεν αγοράζει αρκετά αμερικανικά προϊόντα, αν κερδίσει τις εκλογές οπότε αναμένουμε για το τι θα κάνει.
Σημείο προσοχής εδώ είναι ότι γενικότερα έχει αρχίσει και η ΕΕ την αύξηση των δασμών (ιδίως προς την Κίνα) και φοβάμαι μην αρχίσουμε έναν εμπορικό «πόλεμο» με τις ΗΠΑ δηλαδή και οι δυο μεριές να αρχίσουν να αυξάνουν τους δασμούς. Για ποιόν λόγο το λέω αυτό; Θα εξηγήσω, λοιπόν, υπάρχει γενικότερα ένα πάγωμα σε αυτή την πολιτική των ανταποδοτικών δασμών. Αυτό το πάγωμα θα υπάρχει μέχρι τον Μάρτιο του 2025. Την ευκαιρία που είχαμε με την κυβέρνηση των δημοκρατικών να ρυθμίσουμε τις διαφορές μας ιδίως στους δασμούς του χάλυβα και του αλουμινίου την χάσαμε, όπως επίσης και την αναβίωση του ανώτατου δικαστηρίου του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου. Αυτές οι ρήξεις αναμένεται να επιδεινωθούν υπό την ηγεσία του Trump.
Γράφει το POLITICO «Αν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος προχωρήσει ακόμα και με τα μισά από τα σχέδια που παρουσίασε κατά την προεκλογική του εκστρατεία, η ευρωπαϊκή οικονομία αναμένεται να δεχθεί σοβαρά πλήγματα. Αναλυτές της Goldman Sachs προειδοποιούν ότι το ευρώ θα μπορούσε να υποχωρήσει έως και 10% έναντι του δολαρίου, εάν η νέα κυβέρνηση εφαρμόσει το γενικευμένο σχέδιο επιβολής δασμών, ενώ τα κέρδη μεγάλων ευρωπαϊκών εταιρειών θα μπορούσαν να μειωθούν περισσότερο από 5% τον επόμενο χρόνο.»
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Γερμανίας (IW), οι προτεινόμενοι δασμοί θα μπορούσαν να επιφέρουν απώλειες άνω των 127 δισεκατομμυρίων ευρώ στο ΑΕΠ της Γερμανίας κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης θητείας του Trump, εάν οι δασμοί φτάσουν στο 10%. Σε πιο ακραίο σενάριο 20% αμοιβαίων δασμών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, η ζημία για τη γερμανική οικονομία θα μπορούσε να φτάσει τα 180 δισεκατομμύρια ευρώ, με αντίστοιχη πτώση 1,5% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Γερμανίας (IW), οι προτεινόμενοι δασμοί θα μπορούσαν να επιφέρουν απώλειες άνω των 127 δισεκατομμυρίων ευρώ στο ΑΕΠ της Γερμανίας κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης θητείας του Trump, εάν οι δασμοί φτάσουν στο 10%. Σε πιο ακραίο σενάριο 20% αμοιβαίων δασμών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, η ζημία για τη γερμανική οικονομία θα μπορούσε να φτάσει τα 180 δισεκατομμύρια ευρώ, με αντίστοιχη πτώση 1,5% του ΑΕΠ. Παράλληλα, και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, αναμένεται να πληγούν από δασμούς, ιδίως σε εξαγωγές υψηλής αξίας, όπως είδη πολυτελείας.
Στον αντίποδα σύμφωνα με την οικονομολόγο Dr. Samina Sultan, η απειλή αντιποίνων από την ΕΕ ίσως λειτουργήσει αποτρεπτικά για τον Trump, υπογραμμίζοντας ότι η ισότιμη συνεργασία με τις ΗΠΑ ενισχύει τη θέση και των δύο πλευρών απέναντι στην Κίνα.
Η νίκη του Trump μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές ανακατατάξεις στις αμερικανο-ευρωπαϊκές σχέσεις, επηρεάζοντας τη συνεργασία στην άμυνα, το εμπόριο και τη γεωπολιτική σταθερότητα. Η Ευρώπη ίσως χρειαστεί να ενισχύσει την αυτάρκειά της και να επανεξετάσει τη στρατηγική της αυτονομία, έχοντας το ενδεχόμενο λιγότερης υποστήριξης από τις ΗΠΑ σε κρίσιμους τομείς. Παρά τις προκλήσεις, η νέα αυτή εποχή μπορεί να αποτελέσει αφορμή για μια ισχυρότερη και πιο ενωμένη Ευρώπη, έτοιμη να διαχειριστεί την ασφάλεια και την ανάπτυξή της με μεγαλύτερη ανεξαρτησία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How a Trump win could result in a billion euro trade war for Germany, EuroNews, διαθέσιμο εδώ
- Trump’s in. Here’s what it means for Europe., POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Why would a US election win for Trump cause concern in Europe?, EuroNews, διαθέσιμο εδώ
