Του Ελευθέριου Χονδρού,
Επιφανειακά, η επερχόμενη Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας και η Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Βουδαπέστη φαίνεται να επιδεικνύουν την ευρωπαϊκή ενότητα. Αλλά με τον Viktor Orban ως οικοδεσπότη, αυτή η εικόνα ξετυλίγεται. Για έναν ηγέτη που έχει περάσει χρόνια διαβρώνοντας τους δημοκρατικούς κανόνες, επιτίθεται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και ευθυγραμμίζεται με αυταρχικά καθεστώτα, ο ρόλος του Orban είναι τόσο ανειλικρινής όσο και επικίνδυνος. Η τάση του να διευκολύνει τη Μόσχα και το Πεκίνο, να υπονομεύει την αλληλεγγύη στην Ουκρανία και να σπέρνει διχαστικό λαϊκισμό τον έχει κάνει αποσταθεροποιητική δύναμη εντός της ΕΕ, έναν άνθρωπο που ευδοκιμεί παίζοντας και στις δύο πλευρές.
Η εξωτερική πολιτική του Orban –βαθιά σε αντίθεση με τις αξίες της ΕΕ– δεν είναι απλή ιδιορρυθμία. Μόλις πριν από εβδομάδες, ο Ούγγρος Υπουργός Εξωτερικών, Peter Szijjarto, εθεάθη να συμπαραστέκεται στους Ρώσους διπλωμάτες σε μια διάσκεψη στη Λευκορωσία, αψηφώντας τις πολιτικές της ΕΕ που αποσκοπούν στην απομόνωση της Λευκορωσίας για τη συνενοχή της με τη Μόσχα. Ενώ η ΕΕ στέκεται αλληλέγγυα ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα, ο Orban υποστηρίζει τα αυταρχικά καθεστώτα για προσωπικό όφελος. Το ότι αυτός ο ίδιος ηγέτης φιλοξενεί φόρουμ που αποσκοπούν στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής συνεργασίας είναι μια κραυγαλέα αντίφαση, που η ΕΕ πρέπει να είναι επιφυλακτική.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Orban δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να ευθυγραμμιστεί με τον Donald Trump. Στην πραγματικότητα, κάλεσε τον Trump να απευθυνθεί στους Ευρωπαίους ηγέτες — μια διαφανής προσπάθεια να αξιοποιήσει τις εκλογές στις ΗΠΑ, τις οποίες θεωρεί ως ένα στοίχημα που θα μπορούσε να ενισχύσει τη δική του επιρροή στην Ευρώπη. Αυτό δεν είναι απλώς μια τακτική ευθυγράμμιση. Ο Orban βλέπει τον Trump ως μέσο για να διαταράξει την ευρωπαϊκή ενότητα. Μια νίκη Trump θα ενθάρρυνε τις ακροδεξιές φατρίες της ΕΕ, δημιουργώντας ρήγματα που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ο Orban για να αποδυναμώσει τη στάση της ΕΕ στη μετανάστευση, την περιβαλλοντική πολιτική και την Ουκρανία. Με το να ευθυγραμμιστεί ανοιχτά με μια φιγούρα κατά του κατεστημένου, όπως ο Trump, ο Orban δεν παίρνει απλά θέση στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, αλλά ποντάρει ενάντια στη συνοχή της Ευρώπης.
Η τρέχουσα προεδρία της Ουγγαρίας στην ΕΕ έχει ως επί το πλείστον αποδοκιμαστεί από τα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με πολλούς να στέλνουν μόνο χαμηλού επιπέδου αξιωματούχους στη Βουδαπέστη, αφαιρώντας από την προεδρία του Orban το πολιτικό της κύρος. Αυτό ελάχιστα έχει μετριάσει τις λαϊκιστικές φιλοδοξίες του Orban. Η «ειρηνευτική αποστολή» του στη Ρωσία και την Κίνα —με το πρόσχημα της εκπροσώπησης της ΕΕ— ήταν μια διπλωματική παρωδία που στόχευε να εξυμνήσει την εικόνα του, ενώ αδιαφορούσε για τις Βρυξέλλες. Δεν είναι περίεργο που η προεδρία έχει μεταβιβαστεί, σε μεγάλο βαθμό, σε έναν συμβολικό ρόλο.
Η ατζέντα του EPC για τη Βουδαπέστη —που επικεντρώνεται στη μετανάστευση και την οικονομική ασφάλεια— χρησιμεύει ως άλλο ένα από τα υπολογισμένα κόλπα του Ούγγρου Πρωθυπουργού. Η προσέγγιση της Κυβέρνησής του στη μετανάστευση ήταν πάντα εμπρηστική, χαρακτηρίζοντας τις μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ ως «χαλαρές», ενώ οι δικές του πολιτικές επισύρουν σταθερά την καταδίκη από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με αυτήν τη Σύνοδο Κορυφής στοχεύει να κατακτήσει τη συζήτηση για τη μετανάστευση, ώστε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως το προπύργιο της Ευρώπης ενάντια στην «παράνομη μετανάστευση», ενώ απομακρύνει την προσοχή από τον αυταρχισμό της Κυβέρνησής του. Αλλά οι περισσότεροι ηγέτες της ΕΕ είναι επιφυλακτικοί με αυτό. Γνωρίζουν ότι η αντιμεταναστευτική στάση του Orban είναι μια κούφια έκκληση στον λαϊκιστικό φόβο, ένας τρόπος να αποσπαστεί η προσοχή από τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση της Ουγγαρίας.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιμετωπίζουν μια επιλογή: να παραμείνουν σιωπηλοί στη Βουδαπέστη, επιτρέποντας στον Orban να εκμεταλλευτεί αυτήν τη συγκέντρωση για το πολιτικό του θέατρο ή να τον αμφισβητήσει άμεσα. Η πρόσφατη καταδίκη της Ursula von der Leyen για τους δεσμούς του Orban με τη Ρωσία ήταν μια σπάνια, αλλά απαραίτητη επίπληξη. Εάν ακολουθήσουν το παράδειγμά της και άλλοι ηγέτες, η Βουδαπέστη θα μπορούσε να γίνει ένα βήμα για να λογοδοτήσει ο Orban αντί να του επιτρέψει να εκμεταλλευτεί την ευρωπαϊκή σκηνή.
Σε ένα κλίμα όπου ο αυταρχισμός φαίνεται μεγάλος, η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει τον Orban να παίζει διπλό ταμπλό. Οι πολιτικές και οι συμμαχίες του δεν υπονομεύουν απλώς την ενότητα της ΕΕ, αλλά απειλούν τα ίδια τα θεμέλια της ευρωπαϊκής Δημοκρατίας. Αντιμετωπίζοντάς τον ευθέως σε αυτές τις Συνόδους Κορυφής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να δείξουν ότι, ενώ ο Orban μπορεί να τις φιλοξενήσει, δεν διοικεί τις αρχές της ΕΕ. Εάν η Ευρώπη αποτύχει να σταθεί ενάντια στον Orban τώρα, κινδυνεύει να ενθαρρύνει όχι μόνο αυτόν, αλλά και άλλους λαϊκιστές που θέλουν να διαλύσουν την πρόοδο που αγωνίστηκε για να εξασφαλίσει η Ευρώπη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Orban and European Meetings in Budapest: ‘It’s My Party and I’ll Crow If I Want To’, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
