Της Ελένης Κουλοπούλου,
Η παρουσία Βορειοκορεατικών στρατευμάτων στη Ρωσία προσδίδει νέα διάσταση στην υποστήριξη των ρωσικών δυνάμεων, στο πλαίσιο της αδιάκοπης σύγκρουσης με την Ουκρανία. Η ουκρανική υπηρεσία πληροφοριών αναφέρει, μάλιστα, ότι περίπου 12.000 Βορειοκορεάτες στρατιώτες —μεταξύ τους 500 αξιωματικοί και 3 στρατηγοί— έχουν ήδη μεταφερθεί στη Ρωσία, όπου εκπαιδεύονται σε πέντε στρατιωτικές βάσεις. Κι ενώ το Κρεμλίνο έχει στο παρελθόν απορρίψει τις πληροφορίες για την παρουσία Βορειοκορεατικών στρατευμάτων, χαρακτηρίζοντάς τες ως «ψευδείς ειδήσεις», την Πέμπτη ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin απέφυγε να διαψεύσει την παρουσία τους στη ρωσική επικράτεια, τονίζοντας ότι η διαχείριση της συμφωνίας συνεργασίας με την Πιονγκγιάνγκ αποτελεί αποκλειστική υπόθεση της Μόσχας.
Η συμφωνία στην οποία αναφέρθηκε ο Ρώσος Πρόεδρος δεν είναι άλλη από τη συνθήκη που υπέγραψε με τον Kim Jong Un κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Πιονγκγιάνγκ τον Ιούνιο, η οποία περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής για την απόκρουση οποιασδήποτε εξωτερικής επίθεσης. Χαρακτηριστικά, το άρθρο 4 της συμφωνίας δηλώνει πως: «Εάν ένα από τα μέρη υποστεί ένοπλη επίθεση από οποιοδήποτε κράτος ή περισσότερα κράτη κι έτσι βρεθεί σε κατάσταση πολέμου, το άλλο μέρος θα παράσχει αμέσως στρατιωτική κι άλλη βοήθεια με όλα τα μέσα που διαθέτει». Η συμφωνία της 19ης Ιουνίου έρχεται σε συνέχεια μιας προηγούμενης διμερούς συνθήκης που υπογράφηκε κατά την τελευταία επίσκεψη του Vladimir Putin στην Πιονγκγιάνγκ το 2000. Η συμφωνία εκείνη δεν προέβλεπε τη δυνατότητα ρωσικής στρατιωτικής παρέμβασης ή υποστήριξης σε περίπτωση κρίσης ασφαλείας στην Κορεατική Χερσόνησο· προέβλεπε μόνο τη δέσμευση για αμοιβαία «επικοινωνία» σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αυτή η συνθήκη διαδεχόταν, με τη σειρά της, το Σύμφωνο Φιλίας, Συνεργασίας κι Αμοιβαίας Βοήθειας του 1961 μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Βόρειας Κορέας, το οποίο περιλάμβανε ρήτρα άμεσης στρατιωτικής υποστήριξης από την πλευρά της Σοβιετικής Ένωσης σε περίπτωση επίθεσης κατά της Βόρειας Κορέας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Βόρεια Κορέα ενισχύει τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του Ρωσοουκρανικού Πολέμου. Η Ρωσία έχει ήδη χρησιμοποιήσει δεκάδες βαλλιστικούς πυραύλους βορειοκορεατικής προέλευσης κι έχει λάβει σημαντικές ποσότητες βλημάτων πυροβολικού κι αντιαρματικών πυραύλων, όπως επιβεβαιώνουν ανεξάρτητοι ερευνητές κι επισημαίνουν χώρες που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Βόρεια Κορέα και Ρωσία είχαν κι έχουν μια μακρινή σχέση που χρονολογείται από τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιαπωνική αποικιακή κυριαρχία στην Κορεατική Χερσόνησο λήγει με την ήττα της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1945, αφήνοντας, όμως, τη χερσόνησο διχασμένη: ένας βορράς υπό τη σοβιετική επιρροή κι ένας νότος που υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στον Βορρά, ο σοβιετικός στρατός τοποθετεί στην εξουσία τον Kim Il Sung, πρώην ηγέτη ανταρτών που είχε πολεμήσει τις ιαπωνικές δυνάμεις στη Μαντζουρία. Τον Ιούνιο του 1950, οι δυνάμεις του Kim Il Sung εξαπολύουν μια αιφνιδιαστική επίθεση στον Νότο, σηματοδοτώντας την έναρξη του Κορεατικού Πολέμου, στον οποίο οι σοβιετικές δυνάμεις συμμετέχουν ενεργά κυρίως μέσω της σοβιετικής αεροπορίας, σε μία επιδίωξη επικράτησης κι αποτροπής της αμερικανικής επέλασης στην περιοχή του Ινδο-ειρηνικού. Οι μάχες τερματίζονται με την ανακωχή του 1953, όμως η πόλωση συνεχίζεται, μαζί κι η σοβιετική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στον Βορρά.
Ένα πρώτο ρήγμα στις σχέσεις Ρωσίας και Βόρειας Κορέας σημειώνεται τις δεκαετίες 1980 και 1990 με την οριστική διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Το έτος 2000, από την πρώτη κιόλας προεδρία του, ο Vladimir Putin αναζητά ενεργά την αποκατάσταση των σχέσεων της Ρωσίας με τη Βόρεια Κορέα. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, επισκέπτεται την Πιονγκγιάνγκ και συναντά τον Kim Jong Il, τον ηγέτη της δεύτερης γενιάς της χώρας. Μαζί εκφράζουν κοινή αντίθεση στα αμερικανικά σχέδια πυραυλικής άμυνας, μια κίνηση που θεωρείται ευρύτερα ως δήλωση της Ρωσίας για την ανάκτηση των παραδοσιακών της σφαιρών επιρροής, καθώς το χάσμα μεταξύ Μόσχας και Δύσης σε ζητήματα ασφάλειας διευρύνεται. Μετά τον θάνατο του Kim Jong Il, ο γιος του, Kim Jong Un, αναλαμβάνει την ηγεσία κι οι σχέσεις Ρωσίας και Βόρειας Κορέας ενισχύονται περαιτέρω.
Η σημερινή, λοιπόν, αποστολή των στρατευμάτων στη Ρωσία διόλου τυχαία δεν είναι, καθώς αποτελεί συνέπεια της μακροχρόνιας συνεργασίας των δύο χωρών και συνοδεύεται από αμοιβαία ανταλλάγματα. Η Πιονγκγιάνγκ αποκτά πρόσβαση σε ρωσικά τρόφιμα, προϊόντα διύλισης καυσίμων και συμβόλαια απασχόλησης βορειοκορεατικού εργατικού δυναμικού, καθώς και ρωσική υποστήριξη στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων της αμυντικής της βιομηχανίας. Ακόμα πιο κρίσιμο για τον Kim Jong Un είναι ότι αποκτά έναν σύμμαχο με ισχυρή φωνή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, γεγονός που του επιτρέπει να προωθεί τα πυρηνικά και πυραυλικά του προγράμματα με λιγότερο αυστηρές διεθνείς επιπτώσεις, πλησιάζοντας, έτσι, την υλοποίηση των φιλόδοξων, ανησυχητικών του σχεδίων.
Είναι πλέον σαφής η στρατηγική της Μόσχας να ενισχύσει και να εμβαθύνει τις σχέσεις της με έθνη που ακολουθούν ανεξάρτητη πορεία από τις Δυτικές πολιτικές επιρροές, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός άτυπου, αλλά ισχυρού, «νέου άξονα». Αυτή η δυναμική συμμαχία, που απαρτίζεται κυρίως από τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα, την Κίνα και το Ιράν, φιλοδοξεί να αποτελέσει αντιστάθμισμα απέναντι στην επιρροή και την αμυντική συνεργασία του ΝΑΤΟ. Η πρόδηλη αντιπάθειά τους έναντι της Δύσης οδήγησε τους ηγέτες των χωρών αυτών σε μια συνεργασία, η οποία αφενός τις θωρακίζει από τη Δυτική προσπάθεια ελέγχου κι αφετέρου είναι ικανή να επαναπροσδιορίσει τις ισορροπίες ισχύος στον διεθνή χώρο, διευρύνοντας τη γεωπολιτική τους αυτονομία κι ισχύ. Ο «νέος άξονας» μπορεί να μην έχει επίσημο χαρακτήρα ή κοινή θεσμική δομή, ωστόσο η σύγκλιση συμφερόντων στα θέματα οικονομίας, ασφάλειας, τεχνολογίας κι ενεργειακής συνεργασίας είναι φανερό ότι συνθέτει μια ισχυρή γεωπολιτική δύναμη που ενεργεί με μοναδικό στόχο την αμφισβήτηση της Δυτικής κυριαρχίας και του Δυτικού προτύπου ζωής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What we know about North Korean troops joining Russia’s war in Ukraine, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- As North Korea, Iran and China support Russia’s war, is a ‘new axis’ emerging?, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Russia and North Korea sign mutual defence pact, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
