Της Άννας Καρρά,
Η αφαίρεση ενός ξένου πράγματος από την κατοχή άλλου, με σκοπό να το ιδιοποιηθεί, στοιχειοθετεί το έγκλημα της κλοπής που τιμωρείται από τον Ποινικό Κώδικα με φυλάκιση έως τριών μηνών (372 ΠΚ). Πρόκειται για κοινό έγκλημα, αφού μπορεί να διαπραχθεί από οποιοδήποτε πρόσωπο και προστατευόμενο αγαθό που προσβάλλεται με την πράξη αυτή αποτελεί η ιδιοκτησία κι η κατοχή. Έχει ιδιαίτερα μεγάλη πρακτική σημασία, καθώς συνιστά παράβαση σε κάθε κοινωνία.
Ως προς την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, απαραίτητα στοιχεία για την πραγμάτωση του είναι ενδεικτικά: α) το πράγμα, δηλαδή το ενσώματο, αυθύπαρκτο, απρόσωπο πράγμα που επιδέχεται ανθρώπινη εξουσίαση (947 ΑΚ). Επίσης, ως πράγμα λογίζονται κι οι φυσικές δυνάμεις ή ενέργειες, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα ή η θερμότητα 947 παρ. 2. Από τα πράγματα εκτός συναλλαγής, η κατηγορία των κοινών σε όλους πράγματα, όπως η θάλασσα ή ο ατμοσφαιρικός αέρας δεν αποτελούν πράγμα, καθώς δεν μπορούν να περιοριστούν σε ένα χώρο και να εξουσιαστούν από τον άνθρωπο. Έτσι, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής κι ούτε να κλαπούν αφού δεν ανήκουν στην ιδιοκτησία κανενός.
Μεγάλο ερώτημα τίθεται αν το ανθρώπινο σώμα μπορεί να αποτελέσει πράγμα κι άρα να κλαπεί. Κατά μια άποψη, δεν αποτελεί πράγμα, αλλά στοιχείο της προσωπικότητας του προσώπου (57 ΑΚ). Όμως, πράγμα μπορούν να θεωρηθούν τα μέρη του σώματος είτε τα φυσικά (μαλλιά, δόντια, νύχια) είτε τα τεχνητά (τεχνητό πόδι), εφόσον αποχωριστούν από το ανθρώπινο σώμα. Ούτε το νεκρό σώμα αποτελεί πράγμα κι η τυχόν αφαίρεσή του δεν στοιχειοθετεί το έγκλημα της κλοπής, αλλά της περιύβρισης νεκρού (201 ΠΚ), γιατί αποτελεί υπόλειμμα της προσωπικότητας του προσώπου.
β) το πράγμα πρέπει να είναι κινητό. Απαιτείται, όμως, μεγάλη προσοχή, καθώς στην έννοια αυτή εμπεριέχονται και τα συστατικά και παραρτήματα του ακινήτου, εφόσον αποχωρίστηκαν από αυτό.
γ) το πράγμα πρέπει να είναι ξένο ως προς τον δράστη, είτε ολικά είτε εν μέρει, δηλαδή, θα πρέπει να μην ανήκει στον δράστη αλλά σε ένα τρίτο πρόσωπο σύμφωνα με τους κανόνες του αστικού δικαίου. Εν μέρει ξένο είναι όταν ο δράστης έχει ισοδύναμη ή υπέρτερη συγκατοχή, για παράδειγμα, οι σύζυγοι έχουν ισοδύναμη συγκατοχή στα πράγματα του σπιτιού, ενώ υπέρτερη διαδοχή έχει ο υπάλληλος του καταστήματος με τον ιδιοκτήτη του καταστήματος.
δ) εγκληματική πράξη: πρέπει να αφαιρεθεί το πράγμα από την κατοχή άλλου προσώπου. Με τον όρο κατοχή, εννοούμε τη φυσική εξουσίαση του πράγματος με θέληση εξουσιάσεως. Άρα, εκτός από τον ιδιοκτήτη του πράγματος έγκληση μπορεί να υποβάλλει κι ο κάτοχός του. Η αφαίρεση στοιχειοθετείται με δύο πράξεις: 1) με την κατάλυση της παλιάς κατοχής και 2) με τη θεμελίωση νέας κατοχής στο πρόσωπο του δράστη, οι οποίες μπορούν να λάβουν χώρα και σε διαφορετικά χρονικά σημεία. Για παράδειγμα, ο Α αφαιρεί την τσάντα και την πετάει έξω από το παράθυρο του τρένου προκειμένου να επιστρέψει να την πάρει.
Ως προς την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος, απαιτείται να συντρέχει για όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως δόλος οποιουδήποτε βαθμού. Επίσης, θα πρέπει να συντρέχει κι ο σκοπός παράνομης ιδιοποίησης. Πρόκειται για το υποκειμενικό στοιχείο του άδικου που καθιστά το αδίκημα αυτό σε έγκλημα με υπερχειλούς υποκειμενικής υποστάσεως.
Ιδιοποίηση αποτελείται από την πρόσκτηση, δηλαδή την έστω και πρόσκαιρη ενσωμάτωση του πράγματος από την περιουσία του δράση κι από την αποστέρηση, δηλαδή, τον οριστικό αποχωρισμό του πράγματος από τον ιδιοκτήτη του. Ωστόσο, η ιδιοποίηση πρέπει να είναι παράνομη, να είναι αντίθετη με τους κανόνες του εμπράγματου δικαίου. Είναι αξιοσημείωτο πως ο υπερχειλής σκοπός συμβάλλει σημαντικά στη διάκριση των πράξεων σε εγκλήματα κλοπής και σε ατιμώρητες κλοπές χρήσης. Προς επίρρωση των παραπάνω, το έγκλημα της κλοπής είναι πλημμέλημα και παραγράφεται σύμφωνα με το άρθρο 111 παρ. 3 του ΠΚ σε 5 έτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Άρθρο 372 – Ποινικός Κώδικας – Κλοπή, lawspot.gr. Διαθέσιμο εδώ
