Της Γεωργίας Σαχινίδου,
Η γυναίκα από την αρχή της ύπαρξής της στην ανθρωπότητα, δεν είχε αυτόνομη βούληση και οι δουλειές που θεωρούνταν ως μια μορφή εργασίας ήταν είτε της εκδιδόμενης γυναίκας στους οίκους ανοχής είτε της κυρίας του σπιτιού, η οποία είχε ως κύριο μέλημά της τη διαχείριση των δούλων στην οικία της. Βέβαια, με την πάροδο του χρόνου και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων των γυναικών, η σχεδόν ανύπαρκτη εργασιακή απασχόλησή τους άρχισε να αυξάνεται και οι γυναίκες ξεκίνησαν να έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται σε κάθε τομέα που θα ήθελαν. Άραγε, όμως, αρκεί η κατοχύρωση δικαιωμάτων και η παραχώρηση θέσεων, όταν ακόμη και σήμερα οι ικανότητές τους παραβλέπονται και αγνοούνται από την κοινωνία μόνο και μόνο γιατί γεννήθηκαν ως γυναίκες;
Αρκετά προβλήματα είναι αυτά που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον εργασιακό τους χώρο, με τα πιο βασικά να είναι το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, η άρνηση παραχώρησης υψηλόβαθμων θέσεων, η παρενόχληση σε οποιαδήποτε μορφή, η απόλυση λόγω εγκυμοσύνης και η άρνηση προσλήψεων σε γυναίκες που είναι έγγαμες με παιδί. Απόρροια όλων αυτών αποτελεί ο πατριαρχικός τρόπος σκέψης που διαιωνίζεται μέσα στους αιώνες και επικρατεί μέχρι και σήμερα. Προκαταλήψεις όπως το ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο ικανές σε σχέση με τους άνδρες σε πλήθος δραστηριοτήτων, αλλά και η φανερή υπεροχή των ανδρών σχεδόν σε όλους τους τομείς ευθύνεται για αυτήν. Οι γυναίκες θεωρούνται καλές μόνο στην οικιακή εργασία, στο μαγείρεμα και στο μεγάλωμα των παιδιών, που δεν θα πληρωθούν και δεν θα διεκδικήσουν κάποια ανώτερη θέση. Δεν είναι, άλλωστε, περίεργο πως δουλειές που σχετίζονται με τα παιδιά ή την καθαριότητα είναι πάντα γυναικοκρατούμενες.
Το μισθολογικό χάσμα ορίζεται ως «η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών γυναικών και ανδρών». Ως βάση χρησιμοποιούνται οι μισθοί που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους πριν την αφαίρεση του φόρου εισοδήματος. Για την καταμέτρηση και τη σύγκριση, λαμβάνονται υπόψιν μόνο επιχειρήσεις με 10 εργαζομένους και άνω. Η μέση διαφορά των αμοιβών μεταξύ των φύλων στην ΕΕ ανερχόταν στο 12,7% το 2021. Αυτό το φαινόμενο τα προηγούμενα χρόνια ήταν μεγαλύτερο, ενώ τώρα έχει παρατηρηθεί μια ελπιδοφόρα πορεία. Οι γυναίκες, πλέον, φαίνεται να λαμβάνουν περισσότερες προαγωγές, αλλά ακόμη και σήμερα καταγράφονται περιστάσεις που, αν και κάποια γυναίκα είναι άξια, δεν λαμβάνει τον κατάλληλο μισθό ή προαγωγή που της αξίζει, γιατί ένας άνδρας μπορεί να τη χρειάζεται περισσότερο ή απλά δεν θέλουν να τη δώσουν σε αυτήν. Αν δούμε συνολικά τους ετήσιους μισθούς μιας γυναίκας σε σύγκριση με ενός άνδρα θα γίνει εμφανές πως η γυναίκα όχι μόνο δεν έχει πληρωθεί αρκετά, αλλά φαίνεται πως έχει μείνει απλήρωτη για συνολικά 59 ημέρες, καθώς αναλαμβάνει άμισθα καθήκοντα τις περισσότερες φορές.
Οι γυναίκες από την πλειονότητα των ανδρών αποκαλούνται ως το «ασθενές φύλο», γι’ αυτό κυριαρχεί η αντίληψη πως εάν μια γυναίκα βρίσκεται σε μια υψηλόβαθμη θέση βρίσκεται άδικα εκεί, διότι είτε έφτασε στην κορυφή με ανήθικα μέσα είτε πολύ απλά δεν θεωρούν ότι της αξίζει. Και στις δυο περιπτώσεις φαίνεται πως ο πατριαρχικός τρόπος σκέψης έχει επηρεάσει το άτομο, αφού υποβαθμίζουν μια γυναίκα με το να θεωρούν ότι δεν είναι ικανή να έχει δουλέψει αρκετά για τη θέση αυτήν, αλλά να έχει βρει άλλα μέσα, όπως να έχει σεξουαλικές σχέσεις με κάποιο υψηλόβαθμο στέλεχος και να της παραχωρήσει αυτός τη θέση. Έπειτα, στην επόμενη περίπτωση, η γυναίκα θεωρείται ότι «ανήκει» μόνο στο σπίτι και όχι στον χώρο εργασίας, άρα δεν θα έπρεπε να της παραχωρηθεί καμία θέση εργασίας.
Η παρενόχληση οποιασδήποτε μορφής είναι συχνό φαινόμενο στον χώρο εργασίας, αποδεικνύοντας, για άλλη μια φορά, πως μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι ασφαλής ακόμα και στο εργασιακό της περιβάλλον. Μάλιστα, σε δύο έρευνες τις οποίες εκπόνησε η «ACTIONAID», παρουσιάστηκε ότι το 85% από τις ερωτηθείσες έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία τους, αρκετές μάλιστα συστηματικά, ενώ παράλληλα το 92% από το ποσοστό αυτό είχε σημαντικές επιπτώσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, οι οποίες συνίστανται σε παραίτηση, απόλυση και μείωση των επαγγελματικών προοπτικών τους. Έτσι, οι γυναίκες αποφεύγουν να εργαστούν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και προκαλούνται προβλήματα τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή τους.
Οι γυναίκες, εκτός του ότι είναι δύσκολο να βρουν δουλειά, πολλές φορές απολύονται και χάνουν τη δουλειά τους λόγω της εγκυμοσύνης τους. Πιο αναλυτικά, το στερεότυπο, ότι μια γυναίκα που κυοφορεί αποτελεί «απειλή» στην εργασία της επειδή δεν θα μπορεί να κάνει καλά τη δουλειά της ή δεν θα λαμβάνεται στα σοβαρά από τους γύρω της, κυριαρχεί εδώ και δεκαετίες. Πολλαπλά περιστατικά δείχνουν ότι γυναίκες απολύθηκαν ή δεν λάμβαναν τις θέσεις που θα άξιζαν μόνο και μόνο γιατί ήταν εγκυμονούσες. Το γεγονός αυτό έλαβε την κατάλληλη αντιμετώπιση, αφού κατοχυρώθηκε νόμος που απαγορεύει την απόλυση των εργαζομένων λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας. Η οδηγία προβλέπει ελάχιστη άδεια μητρότητας 14 συνεχών εβδομάδων πριν ή / και μετά τη γέννηση, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον δύο εβδομάδων υποχρεωτικής άδειας μητρότητας.
Εν κατακλείδι, έχουν γίνει πολλές αλλαγές σε σχέση με τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, αλλά και με τη θέση της ειδικότερα στον εργασιακό χώρο. Όμως, τα περιστατικά διακρίσεων στο εργασιακό περιβάλλον είναι συχνά, παρόλο που έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες για την εξάλειψή τους. Ακόμη και σήμερα, καταγράφονται γεγονότα παρενοχλήσεων, διακρίσεων και χλευασμού εις βάρος των γυναικών, κάτι το οποίο είναι απαραίτητο να αλλάξει το γρηγορότερο δυνατόν σε μια χώρα που συγκαταλέγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και πώς υπολογίζεται;, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διαθέσιμο εδώ
- Η σεξουαλική παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας. Τι άλλαξε πρόσφατα;, The future of work, διαθέσιμο εδώ
