Του Κώστα Πασχάλη,
Στη χειρότερη φάση τους ιστορικά βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ της Ινδίας και του Καναδά, δυο ιστορικά φιλικών χωρών. Ως αιτία φαίνεται να είναι οι ισχυρισμοί της καναδικής αστυνομίας ότι Ινδοί διπλωμάτες εμπλέκονται σε εγκληματικές ενέργειες. Ο Καναδάς απέλασε 6 Ινδούς διπλωμάτες μαζί και τον Ινδό πρέσβη, ο οποίος κατηγορείται για εκβιασμούς. Σε απάντηση, η Ινδία απέλασε 6 ανώτερους Καναδούς διπλωμάτες.
Τον Σεπτέμβριο, ο Πρωθυπουργός του Καναδά, Justin Trudeau, έκανε μια ασυνήθιστη πράξη, δηλώνοντας δημόσια ότι υπήρχαν «αξιόπιστες» πληροφορίες που συνέδεαν Ινδούς κυβερνητικούς πράκτορες με τη δολοφονία του Nijjar. Η Ινδία απέρριψε κατηγορηματικά τις κατηγορίες ως «παράλογες» και κατηγόρησε τον Καναδά ότι προσφέρει άσυλο σε τρομοκράτες και «αντι-ινδικά στοιχεία» που αποτελούν απειλή για το ινδικό κράτος. Η Ινδία απάντησε με την απέλαση ενός ανώτερου Καναδού διπλωμάτη και διέταξε τον Καναδά να αποσύρει 41 διπλωμάτες από την πρεσβεία του στο Νέο Δελχί. Επίσης, ανέστειλε όλες τις αιτήσεις βίζας για Καναδούς πολίτες.
Στις αρχές του έτους, η καναδική αστυνομία συνέλαβε τρεις Ινδούς υπηκόους, οι οποίοι φέρονται να ήταν μέλη της ομάδας κρούσης που δολοφόνησε τον Nijjar και δήλωσε ότι «ερευνούσε αν υπάρχουν δεσμοί με την Κυβέρνηση της Ινδίας». Η Ινδία αρνήθηκε τις κατηγορίες, λέγοντας ότι ο Καναδάς έχει «πολιτική αναγκαιότητα» να της επιρρίψει την ευθύνη. Την προηγούμενη βδομάδα, Καναδοί αξιωματούχοι της αστυνομίας ισχυρίστηκαν ότι είχαν αποδείξεις πως ανώτεροι Ινδοί διπλωμάτες και προξενικοί αξιωματούχοι είχαν εμπλακεί σε ένα «εγκληματικό δίκτυο» που είχε διαπράξει ανθρωποκτονίες και παρενοχλούσε και απειλούσε Καναδούς Sikh. Η καναδική αστυνομία ισχυρίστηκε ότι Ινδοί διπλωμάτες και προξενικό προσωπικό στον Καναδά εκβίαζαν, απειλούσαν και εξανάγκαζαν άτομα για πληροφορίες, ενώ συγκέντρωναν πληροφορίες για όσους υποψιάζονταν ότι συνδέονται με το κίνημα για το Khalistan. Επίσης, ανέφεραν ότι πιστεύουν πως Ινδοί πράκτορες συνεργάζονταν με ένα εγκληματικό δίκτυο, το οποίο διοικείται από τον πιο διαβόητο αρχιμαφιόζο της Ινδίας, Lawrence Bishnoi, για να πραγματοποιούν στοχευμένες επιθέσεις και δολοφονίες.
Οι Καναδοί αξιωματούχοι δήλωσαν, επίσης, ότι διέθεταν αποδείξεις που εμπλέκουν τον κορυφαίο διπλωμάτη της Ινδίας στον Καναδά, Shanjay Verma, και άλλα μέλη του προξενικού προσωπικού στη δολοφονία του Nijjar. Σε επόμενη συνέντευξη Τύπου, ο Trudeau επανέλαβε τις κατηγορίες, δηλώνοντας ότι ο Καναδάς πλέον είχε «σαφή και αδιάσειστα στοιχεία» πως πράκτορες της ινδικής Κυβέρνησης έχουν εμπλακεί και συνεχίζουν να εμπλέκονται σε δραστηριότητες που αποτελούν σοβαρή απειλή για τη δημόσια ασφάλεια. Ο Trudeau δήλωσε ότι είχε μιλήσει απευθείας με τον Πρωθυπουργό της Ινδίας, Narendra Modi, την περασμένη εβδομάδα και ότι ανώτατοι αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας των δύο χωρών συναντήθηκαν στη Σιγκαπούρη το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όπου οι Καναδοί αξιωματούχοι μοιράστηκαν τα στοιχεία που είχαν συλλέξει, αναλύοντας την εμπλοκή της Ινδίας σε βίαιες επιθέσεις, τις οποίες η Ινδία αρνείται. Ο Trudeau πρόσθεσε ότι η Ινδία «έκανε ένα τεράστιο λάθος, επιλέγοντας να χρησιμοποιήσει τους διπλωμάτες και το οργανωμένο έγκλημα για να επιτεθεί σε Καναδούς». Σε δήλωση που εξέδωσε την προηγούμενη Δευτέρα, η ινδική Κυβέρνηση απέρριψε τις κατηγορίες ως «εξωφρενικές υποθέσεις» και κατηγόρησε την Κυβέρνηση Trudeau για «πολιτική ατζέντα».
Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της καναδικής αστυνομίας και του Trudeau, το Δελχί υποστήριξε ότι η Οττάβα δεν έχει μοιραστεί καμία αξιόπιστη απόδειξη για να στηρίξει τους ισχυρισμούς περί εμπλοκής της Ινδίας στη δολοφονία. Η Ινδία έχει, επίσης, κατηγορήσει επανειλημμένα τον Trudeau ότι δείχνει συμπάθεια στους αυτονομιστές του Khalistan, καθώς το κόμμα του απολαμβάνει σημαντική στήριξη από τη μεγάλη κοινότητα Sikh της χώρας. Ο Καναδάς φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό Sikh, εκτός της ινδικής πολιτείας Punjab.
Ο Shanjay Verma, πρέσβης της Ινδίας στον Καναδά, στο CTV, όταν ρωτήθηκε αν είχε κάποια σχέση με τη δολοφονία του Nijjar, δήλωσε: «Καθόλου. Δεν παρουσιάστηκαν αποδείξεις. Αυτό είναι πολιτικά υποκινούμενο». Επίσης, ανέφερε ότι ο Trudeau βασιζόταν σε πληροφορίες και όχι σε αποδείξεις. Ως προς το αν θα επηρεαστούν οι εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τον Καναδά, ήταν κατευναστικός και είπε ότι θα μείνουν ανεπηρέαστες. Επιπλέον, για να καταλάβουμε γιατί είναι τόσο σημαντικό και έχει πάρει τέτοια έκταση το συγκεκριμένο θέμα, πρέπει να δούμε κάποιους αριθμούς. Στο Καναδά ζουν 1,4 εκατομμύρια Ινδοί, οι 770.000 εξ αυτών είναι καταγωγής Sikh, αποτελώντας τη μεγαλύτερη διασπορά Sikh εκτός της ινδικής πολιτείας Punjab. Επιπροσθέτως, οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Καναδά και Ινδίας το περασμένο έτος ανήλθαν στα $ 8,4 δις.
Πέραν αυτού, οι κατηγορίες του Καναδά έρχονται σε μια στιγμή που ο Trudeau φαίνεται να αντιμετωπίζει εσωτερικές προκλήσεις ενόψει των εκλογών, σε λιγότερο από έναν χρόνο. Σύμφωνα με νέα δημοσκόπηση της Ipsos, μόνο το 28% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι αξίζει επανεκλογή και μόλις το 26% θα ψήφιζε τους Φιλελεύθερους. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας, σε αυστηρή δήλωση τη Δευτέρα, απέδωσε τις κατηγορίες του Καναδά στην «πολιτική ατζέντα της Κυβέρνησης Trudeau, που επικεντρώνεται στην ψηφοθηρία». Το 2016, ο Trudeau είχε δηλώσει ότι είχε περισσότερους Sikh στο υπουργικό του συμβούλιο (τέσσερις) από τον Πρωθυπουργό της Ινδίας, Narendra Μodi. Οι Sikh ασκούν σημαντική επιρροή στην καναδική πολιτική, κατέχοντας 15 έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων (πάνω από 4%), ενώ αποτελούν μόνο περίπου το 2% του πληθυσμού. Πολλές από αυτές τις έδρες βρίσκονται σε κρίσιμες εκλογικές περιφέρειες. Το 2020, ο Trudeau είχε εκφράσει την ανησυχία του για τις διαμαρτυρίες των αγροτών στην Ινδία, προκαλώντας έντονη κριτική από το Δελχί.
«Σε γενικές γραμμές, αυτή η κρίση θα δημιουργήσει την αίσθηση ότι αυτός είναι ένας Πρωθυπουργός που φαίνεται να πηγαίνει από τη μια καταστροφή στην άλλη», λέει ο Touhey. «Πιο συγκεκριμένα, ενδέχεται να επηρεάσει περισσότερο από ποτέ την Ινδο-καναδική κοινότητα». Ο Touhey εξηγεί ότι η ινδική διασπορά στον Καναδά, που ήταν κατά κύριο λόγο Punjabis και Sikh, έχει γίνει πλέον πιο πολυπολιτισμική, συμπεριλαμβάνοντας έναν σημαντικό αριθμό Ινδουιστών και μεταναστών από τη νότια Ινδία και την πολιτεία Gujarat. «Αυτοί είναι υπερήφανοι για τον οικονομικό μετασχηματισμό της Ινδίας από τη δεκαετία του 1990 και δεν θα είναι θετικά διακείμενοι προς τον Sikh αυτονομισμό. Ιστορικά, οι Φιλελεύθεροι ήταν πολιτικά επιτυχημένοι με την ψήφο των Sikh, ειδικά στη Βρετανική Κολομβία». «Η αίσθησή μου είναι ότι, μετά από δεκαετίες παρακλήσεων προς τις καναδικές κυβερνήσεις να λάβουν σοβαρά υπόψη τις ινδικές ανησυχίες για τα φιλο-Χαλιστανικά στοιχεία στον Καναδά, οι Ινδοί αισθάνονται ότι βρίσκονται ξανά στο σημείο μηδέν – μόνο που αυτή τη φορά υπάρχει μια πολύ διαφορετική κυβέρνηση στο Δελχί, που είναι διατεθειμένη να δράσει δυναμικά, είτε σωστά είτε λάθος, για να περιορίσει τις αντιληπτές εσωτερικές απειλές», λέει ο κ. Touhey.
Ο κ. Kugelman εκφράζει παρόμοια οπτική. «Πολλά διακυβεύονται που εξηγούν τη ραγδαία επιδείνωση των διμερών σχέσεων. Αυτό περιλαμβάνει μια θεμελιώδη ασυμφωνία: αυτό που η Ινδία θεωρεί ή προβάλλει ως επικίνδυνη απειλή, ο Καναδάς το βλέπει ως απλή ακτιβιστική δράση και διαφωνία προστατευόμενη από την ελευθερία του λόγου. Και καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις».
Αυτή η κρίση ρίχνει φως στις μακροχρόνιες διαφορές αντίληψης γύρω από το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και την εθνική ασφάλεια, ενώ, παράλληλα, επηρεάζει την ινδική διασπορά στον Καναδά. Παρά τις σοβαρές διαφωνίες, οι οικονομικές και πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν ανθεκτικές, με την ελπίδα ότι η συνεργασία θα συνεχιστεί σε αυτούς τους τομείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How relations between India and Canada hit rock bottom, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Trudeau has wrecked Canada-India political relations, says expelled envoy, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Why has Canada accused Indian diplomats of ‘criminal’ activities?, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
