Της Αναστασίας Λιάκου,
Οι νεαρές γάτες γεμάτες ενέργεια προσφέρουν αναμφίβολα την ευκαιρία για παιχνιδιάρικα χάδια. Ωστόσο, το δάγκωμα ή οι γρατζουνιές που μας δημιουργούν μπορούν σε σπάνιες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε μια ασθένεια που ονομάζεται νόσος εξ’ ονύχων γαλής. Η νόσος από νυγμούς γάτας, όπως αλλιώς αποκαλείται, αποτελεί μια καλοήθη λοίμωξη με υπεύθυνο το βακτήριο Bartonella Henselae, το οποίο φέρουν γάτες με τσιμπήματα ψύλλου. Τα συμπτώματα σε άτομα με επαρκές ανοσοποιητικό σύστημα είναι καθορισμένα και περιλαμβάνουν πυρετό, διογκωμένους και επώδυνους λεμφαδένες κοντά στο σημείο του δήγματος και μια ανώδυνη βλατίδα (μια μικρή ανυψωμένη περιοχή δέρματος). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος περιορίζεται εντός μερικών εβδομάδων, δίχως να απαιτείται περαιτέρω παρέμβαση. Αντιθέτως, τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα χρίζουν άμεσης θεραπείας. Ας μάθουμε, λοιπόν, μαζί λίγα παραπάνω πράγματα για τη νόσο που μπορεί να μας προκαλέσει το παιχνίδι με τους μικρούς μας φίλους.
Η νόσος από νυγμούς γάτας παρατηρείται, κυρίως, τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες σε περιοχές με υγρά κλίματα. Όλοι μπορούν να νοσήσουν, αλλά εμφανίζεται συχνότερα στα παιδιά κάτω των 15 ετών, καθώς αυτά συνηθίζουν να προκαλούν τις γάτες με τα πειράγματά τους. Το βακτήριο Bartonella Henselae εισέρχεται στον οργανισμό της γάτας από το τσίμπημα ενός ψύλλου, μέσα από τα απόβλητά του. Στη συνέχεια, προκαλεί βακτηριαιμία στη γάτα, η οποία συνήθως είναι ασυμπτωματική. Η μετάδοση του βακτηρίου στον άνθρωπο πραγματοποιείται από το δάγκωμα, τη γρατζουνιά ή την άμεση επαφή του σάλιου της γάτας με τυχόν ανοικτές πληγές στο δέρμα του ατόμου. Συνήθως οι νεαρές γάτες κάτω του ενός έτους και οι γάτες του δρόμου φέρουν και μεταδίδουν στον άνθρωπο το συγκεκριμένο μικρόβιο, ενώ η άμεση μετάδοσή του από τσίμπημα ψύλλου στον άνθρωπο δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Αρχικό σύμπτωμα αποτελεί η δημιουργία δερματικής βλάβης στο σημείο του νυγμού με τη μορφή κυανέρυθρης φυσαλίδας ή βλατίδας ή με τη μορφή επιπεφυκίτιδας, αν το σημείο εισόδου του βακτηρίου είναι ο οφθαλμός. Η βλάβη αυτή είναι ανώδυνη, εμφανίζεται 7-12 ημέρες μετά την επαφή με τη γάτα και υποχωρεί εντός μερικών εβδομάδων. Μια με τρεις εβδομάδες αργότερα εμφανίζεται λεμφαδενοπάθεια με επώδυνους, ερυθρούς και διογκωμένους λεμφαδένες της περιοχής που παροχετεύει το σημείο ενοφθαλμισμού. Μιας και οι περισσότερες γρατζουνιές παρατηρούνται στα χέρια, λεμφαδενοπάθεια θα εμφανίζεται κυρίως στους μασχαλιαίους και τραχηλικούς λεμφαδένες, ενώ σε περίπτωση γρατζουνιάς στον οφθαλμός, οι λεμφαδένες που προσβάλλονται είναι οι προωτιαίοι. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κακουχία, ζάλη, ανορεξία και μυοσκελετικούς πόνους. Παρ ‘ότι η διόγκωση αυτή των λεμφαδένων μπορεί να παραμείνει για εβδομάδες έως μήνες, η νόσος είναι καλοήθης στα άτομα με επαρκές ανοσοποιητικό σύστημα, υποχωρώντας αυτόματα χωρίς προβλήματα και εξασφαλίζοντας ισόβια ανοσία.
Παρ’όλα αυτά, ένα ποσοστό ασθενών μπορεί να εμφανίσει μια άτυπη μορφή της νόσου με προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, της καρδιάς, των οστών, του ήπατος και συνηθέστερα των οφθαλμών. Μια από τις συχνότερες άτυπες κλινικές μορφές είναι το οφθαλμοαδενικό σύνδρομο Parinaud, όπου η θέση ενοφθαλμισμού του μικροβίου είναι ο επιπεφυκότας και η λεμφαδενοπάθεια αφορά στους προωτιαίους και σπανιότερα στους υπογνάθιους λεμφαδένες. Η επιπεφυκίτιδα είναι ανώδυνη, χωρίς πύο, και στη θέση του ενοφθαλμισμού σχηματίζεται κοκκίωμα. Σε πολλούς ασθενείς έχει περιγραφεί, επίσης, η παρουσία ηπατοσπληνικών μικροαποστημάτων, οστεολυτικών βλαβών και ενδοκαρδίτιδας.
Οι λοιμώξεις από τη Bartonella εκδηλώνονται διαφορετικά στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και ειδικά σε αυτούς με AIDS. Σε αυτήν την ομάδα ασθενών περιλαμβάνονται τα κλινικά σύνδρομα της βακτηριακής αγγειωμάτωσης και της βακτηριακής πελίωσης.
Η βακτηριακή αγγειωμάτωση χαρακτηρίζεται από την παρουσία ανώδυνων, σκληρών, ερυθρο-πορφυρών βλαβών, μεγέθους από μερικά χιλιοστά έως μερικά εκατοστά. Οι βλάβες μπορεί να είναι βλατιδώδεις ή οζώδεις και ο διαχωρισμός τους από το πυογόνο κοκκίωμα, το σάρκωμα Kaposi ή μερικούς τύπους αιμαγγειωμάτων είναι δύσκολος. Πρόκειται για αγγειακούς όγκους που αναπτύσσονται στο δέρμα και τον υποδόριο ιστό. Εάν δεν αρχίσει η χορήγηση της κατάλληλης αντιβίωσης είναι πιθανή η αιματογενής διασπορά των βλαβών σε πολλά όργανα, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετό, απώλεια βάρους και ναυτία.
Η βακτηριακή πελίωση είναι συστηματική πάθηση που χαρακτηρίζεται από τον πολλαπλασιασμό των αγγείων του ήπατος ή του σπληνός και πιθανή συμμετοχή των λεμφαδένων της κοιλιάς και του μυελού των οστών. Μπορεί να συνυπάρχει με τη βακτηριακή αγγειωμάτωση και παρατηρείται σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα ή άλλες καταστάσεις ανοσοανεπάρκειας.
Η διάγνωση της νόσου είναι, κυρίως, κλινική. Βασίζεται στο ιστορικό πρόσφατης επαφής με γάτες και τα τυπικά συμπτώματα της δερματικής βλάβης, της λεμφαδενοπάθειας και του πυρετού. Η ανίχνευση του βακτηρίου στο αίμα είναι δύσκολη και είναι εφικτή μόνο μέσω της PCR. Βιοψία των λεμφαδένων δεν προτιμάται.
Η νόσος από νηγμούς γάτας σε άτομα με φυσιολογικό ανοσοποιητικό σύστημα συνήθως αυτοϊάται. Το μόνο που αυτά τα άτομα χρειάζονται είναι η κατάλληλη υποστηρικτική φροντίδα, με χλιαρές κομπρέσες στους προσβεβλημένους λεμφαδένες και χορήγηση αντιπυρετικών. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα από τη χορήγηση αντιβιοτικών είναι ελάχιστο ή ανύπαρκτο. Αντιθέτως, σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς η αντιβιοτική θεραπεία επιβάλλεται με σκοπό την αποφυγή σοβαρής συστηματικής λοίμωξης.
Στους διαπυημένους λεμφαδένες μπορεί να γίνει παρακέντηση με βελόνη. Η παρακέντηση ανακουφίζει από τον πόνο και συγχρόνως προσφέρει υλικό για κυτταρολογική και/ή ιστολογική εξέταση. Η εκτομή και η παροχέτευση αυτών των λεμφαδένων δεν συνιστώνται, εξαιτίας του κινδύνου δημιουργίας συριγγίων.
Πώς μπορούμε να προληφθούμε από τη νόσο εάν είμαστε γατόφιλοι;
Μερικά απλά μέτρα μπορούν να προφυλάξουν από τη νόσο:
- Προσπαθήστε να αποφύγετε τα δαγκώματα ή τις γρατσουνιές της γάτας.
- Πλένετε τα χέρια σας αφού παίξετε, μαζέψετε ή χαϊδέψετε γάτες ή γατάκια.
- Κρατήστε τις γάτες σας σε εσωτερικούς χώρους για να μειώσετε τον κίνδυνο τσιμπήματος ψύλλων.
- Μη χαϊδεύετε και μη μαζεύετε αδέσποτες γάτες ή γατάκια.
- Μην αφήνετε τις γάτες να γλείφουν γρατσουνιές ή πληγές.
- Ρωτήστε τον κτηνίατρό σας πώς να προστατέψετε τη γάτα σας από ψύλλους.
- Εάν έχετε μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, υιοθετήστε μια γάτα άνω του ενός έτους και όχι ένα γατάκι.
Κλείνοντας, η νόσος από νυγμούς γάτας αποτελεί μια καλοήθη βακτηριακή λοίμωξη και ένα από τα αίτια χρόνιας λεμφαδενίτιδας στα παιδιά. Όπως υποδεικνύει και το όνομά της, μεταδίδεται από τις γάτες, ειδικά κάτω του ενός έτους, στον άνθρωπο μέσω γραντζουνιάς/δαγκώματος. Τα κλινικά συμπτώματα είναι σαφή και υποχωρούν αυτόματα στα άτομα με επαρκές ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ ιδιαίτερη προσοχή για κίνδυνο σοβαρής συστηματικής λοίμωξης πρέπει να δοθεί στα ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Σε περίπτωση γρατσουνιάς κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού με τις πεισματάρες γάτες οι γατόφιλοι αναγνώστες μας δεν υπάρχει λόγος να τρομάζουν! Ο καλός καθαρισμός των χεριών και της περιοχής του δήγματος, αλλά και η παρακολούθηση τυχόν συμπτωμάτων που μπορεί να εμφανιστούν στις επόμενες εβδομάδες είναι επαρκή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
