Της Αριστέας – Ελένης Παπαθανασίου,
Οι λέξεις σεξουαλικός προσανατολισμός και ταυτότητα φύλου, στοιχεία που χαρακτηρίζουν ατομικά τον καθένα από εμάς, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα τα οποία ουκ ολίγες φορές έχουν κριθεί για την αντίστοιχη επιλογή τους.
Αναφερόμαστε, λοιπόν, στα μέλη, σιωπηρά ή μη, της LGBTQ κοινότητας (όπως μεταφράζεται στα ελληνικά ΛΟΑΤ+) η οποία έχει διευρυνθεί από κάποιους με τη συμπερίληψη των intersex ατόμων (LGBTI+, ΛΟΑΤΚΙ+). Η κοινότητα αυτή δεν εκφράζει μόνο το αίσθημα των ατόμων να ανήκουν σε μια κοινότητα, όπου θα τους παρέχεται σεβασμός και η οποία θα αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο για την αποδοχή και κατανόηση της ταυτότητας τους, αλλά και ένας αρωγός στην προστασία τους από μορφές ρατσισμού και βίας απέναντί τους. Η δράση αυτή έχει καταστεί απαραίτητη, εφόσον η αποδοχή των ατόμων αυτών παρουσιάζει συχνά εμπόδια στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, γεγονός που επιβεβαιώνεται από μια σύντομη αναδρομή σε πρόσφατα περιστατικά. Παραδείγματα αποτελούν η ομοφοβική επίθεση σε εφήβους που συνέβη στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του έτους, ενώ λίγους μήνες αργότερα σε καρναβάλι στην Κέρκυρα, στήθηκε ένα ομοίωμα του —τότε— αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Στέφανου Κασσελάκη, στο οποίο οι δημιουργοί του είχαν προσδώσει στερεοτυπικά «γυναικεία» χαρακτηριστικά.
Όλα αυτά διαδραματίζονται στην ελληνική κοινωνία όπου διοργανώνονται pride παρελάσεις, όπως το Athens pride, αλλά και το Euro pride, το οποίο μάλιστα αυτή τη χρονιά είχαμε την ευκαιρία να διοργανώσουμε στη Θεσσαλονίκη, ενώ παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη διεθνή ημέρα κατά της ομοφοβίας, αμφιβίας, της τρανσφοβίας και της ιντερφοβίας, η οποία γιορτάζεται στις 17 Μαΐου. Είναι επίσης σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι τον Φεβρουάριο του 2024 ψηφίστηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τον πολιτικό γάμο των ομοφύλων ζευγαριών, πράγμα που συνέβαλε στη βελτίωση της θέσης της Ελλάδας (7η θέση ανάμεσα σε 74 ευρωπαϊκές χώρες) στο λεγόμενο Rainbow Map της ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωσης ILGA-Europe. Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα συναντήσουμε συνεντεύξεις, αφιερώματα, podcasts που αφορούν, συζητάνε και αναλύουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου για την κατανόηση αλλά και την προσπάθεια αποδοχής αυτών των ατόμων.
Άρα, εφόσον γίνονται τόσες προσπάθειες τόσο για τον εξευγενισμό όσων ατόμων κοιτάνε ακόμα με καχυποψία τα «διαφορετικά» άτομα όσο για την ένταξη αυτών στην κοινωνική ζωή, χωρίς να αναγκάζονται να αντιμετωπίζουν επεισόδια ρατσισμού στο πρόσωπό τους, γιατί υπάρχουν ακόμα τόσα περιστατικά βίας; Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τις ρίζες της εμφάνισης του ρατσισμού στην ελληνική κοινωνία, που αγωνιωδώς προσπαθεί να γίνει προοδευτική. Η οικονομική κρίση, η οποία μετά το 2019 έχει γίνει ακόμα πιο εμφανής στους πολίτες μέσω της ακρίβειας βασικών αγαθών, τα αισθήματα που καλλιεργεί η συνεχής αβεβαιότητα για το μέλλον της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης της χώρας, με τα συνεχή επεισόδια βίας, αλλά και τη διαφθορά που κυριαρχεί σε διάφορους κλάδους, χωρίς κάποια προοπτική διεξόδου, αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες αύξησης ρατσιστικών επεισοδίων. Παράλληλα, μπορούμε να προσθέσουμε στην παραπάνω λίστα και την συνεχή εκφορά απόψεων ρητορικής μίσους τόσο στο χώρο των social media, αλλά και της τηλεόρασης. Θα επικεντρωθούμε, ωστόσο, στην ανωνυμία του διαδικτύου και των social media, στην οποία καταφεύγουν ορισμένοι για να εκφράσουν τα ανείπωτα της σκέψης τους για άτομα που το μόνο που επιθυμούν είναι να μπορούν να εκφραστούν με την ελευθερία που διαθέτουν. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι με την ίδια ελευθερία μπορεί ο οποιοσδήποτε να σχολιάζει ανώνυμα και να εκφράζει την άποψή του για άτομα διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού, ακόμα και αν αυτός ο σχολιασμός είναι από αρνητικός έως και κακόβουλος. Κατά ποσόν, λοιπόν, θεωρείται υγιής αυτή η στάση από το άτομο που την εκφράζει και το κοινωνικό σύνολο, που βασική επιρροή του είναι η ανταλλαγή απόψεων; Οι απόψεις αυτές εκφράζονται με τόση ευκολία και στην καθημερινότητά τους χωρίς συνέπειες;
Στα social media οι ανώνυμες αναρτήσεις, γενικά, βρίσκουν ορισμένη αποδοχή από κάποια μειοψηφία, αλλά στο σύνολο τους παραμένουν ξεχασμένες. Η προβληματική ξεκινά από το γεγονός ότι τα άτομα αυτά, αλληλοεπιδρώντας στο κοινωνικό σύνολο, μπορούν να εκφράσουν τις ομοφοβικές τους απόψεις, διαιωνίζοντας το πρόβλημα για τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, ενώ παράλληλα αυτή η πρακτική μπορεί να οδηγήσει και σε ομοφοβικά επεισόδια βίας. Άρα, εκεί που συγκρούεται η ελευθερία του ατόμου να εκφράζεται χρησιμοποιώντας κάθε ιδιαιτερότητα του εαυτού του, όπως είναι και η ταυτότητά του, με την ελευθερία της έκφρασης, της γνώμης και των ιδεολογιών θα πρέπει να αξιολογηθεί και ο παράγοντας — χρόνια τώρα ξεχασμένος — του σεβασμού και της ευσέβειας. Άλλωστε, η ενασχόληση με τις προσωπικές επιλογές των συμπολιτών μας, που ξεκινάει από ένα αρνητικό σχόλιο εως ένα βίαιο περιστατικό, δεν είναι παρά προβληματική, ενώ παράλληλα αντανακλά και τον ψυχικό κόσμο του ατόμου αυτού.
Για τα ίδια τα άτομα που προβαίνουν σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, η περιορισμένη έως ελλιπής έκφραση αυτών των απόψεων στην καθημερινή ζωή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και οι ίδιοι κατανοούν βαθιά μέσα τους το προβληματικό των απόψεών τους, ενώ η αποδοκιμασία που δέχονται λόγω αυτών αποδεικνύει την αντίδραση της πλειοψηφίας ως προς την υπεράσπιση αυτών των μειονοτήτων. Όσον αφορά τον χώρο του διαδικτύου και των social media, εφόσον ο κακόβουλος σχολιασμός γίνεται επώνυμα, έχει γεννηθεί το γνωστό cancel το οποίο περιορίζει τέτοιου είδους συμπεριφορές λόγω της ανάγκης της κοινωνικής αποδοχής, ενώ όταν γίνεται ανώνυμα, όπως αναφέρθηκε, παραμένουν ανεξίτηλα αλλά αναγκαστικά ξεχασμένα και αδιάφορα για όσους έχουν ισχυρή ιδεολογική βάση. Ένα πρόβλημα που ανακύπτει είναι όταν αυτές οι απόψεις γίνονται εμφανείς σε εφήβους και παιδιά, πρόσωπα δηλαδή που ακόμα αναπτύσσουν τόσο τη συναισθηματική νοημοσύνη τους όσο και την ιδεολογική τους βάση. Αλλά εκεί είναι και η ουσία, η οποία θα πρέπει να μας προβληματίσει. Κάτι τόσο απλό όσο είναι ο σεβασμός και η μη άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας σε άτομα με διαφορετικά στοιχεία, μπορεί τόσο ευκολά να κλονιστεί από μια γνώμη; Ή, ακόμα, τα συναισθήματα ανεκτικότητας και σεβασμού πρέπει να είναι τόσο δύσκολο να καλλιεργηθούν ;
Επομένως, γυρνώντας στην αφετηρία μας, η αποδοχή των ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου στην ελληνική κοινωνία και κατά πόσο αυτή αντανακλάται στην καθημερινότητα, είναι ένα θέμα που απαιτεί περισσότερη διερεύνηση, καθώς ανακύπτουν διάφορα ερωτήματα τόσο για την ικανότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας με το υπόβαθρο που διαθέτει να συμβαδίζει με τις αλλαγές στον πυρήνα της και στο κοινωνικό σύνολο, όσο τη συνειδητοποίηση της βάσης των κοινωνικών προβλημάτων για να σταματήσει επιτέλους το φαινόμενο να «κατακρεουργούνται» μερίδες κοινωνικών ομάδων για την ανακούφιση προβληματικών ατόμων. Διερωτώμαι, τελικά, εάν πρέπει να αναζητήσουμε όλοι μέσα μας γιατί άραγε να μας ενοχλεί τόσο ένα φιλί, μια αγκαλιά, ένας γάμος μεταξύ ανδρών ή γυναικών, τι συμβαίνει σε αυτό το μυαλό και τι του χρειάζεται άραγε για να «αποδεχτεί». Ο καθένας είναι υπεύθυνος να ψάξει τα νήματα που τον πυροδοτούν για να αντιδρά τόσο αρνητικά, όταν παρακολουθεί τη ζωή άλλων ατόμων και να αναζητήσει γιατί τον ενοχλεί τόσο το «φαίνεσθαι» και δεν αναζητεί το «είναι», αυτό δηλαδή που αποτελεί την ουσία, σε αντίθεση με το «φαίνεσθαι», το οποίο μπορεί να καταστεί άκρως επικίνδυνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα φοβούνται ακόμη, Pride.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κέρκυρα: Ομοφοβικό αμόκ σε καρναβάλι – Έβγαλαν καρνάβαλο «Κασσελάκη» με βαμμένα χείλια και γυναικεία εσώρουχα, Το Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Νέα ομοφοβική επίθεση στη Θεσσαλονίκη – Συνελήφθη ο δράστης, Το Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Φεστιβάλ υπερηφάνειας – Αθήνα, Athenspride.eu, διαθέσιμο εδώ
- Euro Pride 2024 Thessaloniki, Epoa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Βουλή: Πέρασε με 176 ψήφους ο γάμος των ομοφύλων – Δείτε πώς ψήφισαν οι βουλευτές, Το Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο
