Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Στην σημερινή εποχή όλοι έχουμε ακουστά τις ξακουστές και περίφημες Μυκήνες, όπου φέρουν τον «αμύθητο θησαυρό του Ατρέα». Όμως ποιος ανακάλυψε αυτόν τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο και ποιος ανέδειξε αυτή την παγκοσμίως γνωστή αρχαιολογική ανακάλυψη; Ο Γερμανός Ερρίκος Σλήμαν όντας επιχειρηματίας και μελετητής της αρχαιολογίας σε ερασιτεχνικό επίπεδο, ανέσκαψε μία πληθώρα από τοποθεσίες, όπως τον λόφο του Χισαρλίκ στην Τουρκία (όπου έχει ταυτοποιηθεί με την Τροία), τις Μυκήνες, την Τίρυνθα, τον Ορχομενό και πολλές άλλες τοποθεσίες, γνωστές και μη.
Ο Ερρίκος γεννήθηκε καταμεσής του χειμώνα και συγκεκριμένα στις 6 Ιανουαρίου 1822, σε ένα μικρό χωριό της Δυτικής Γερμανίας. Από πολύ μικρή ηλικία μελετούσε τα έπη του Ομήρου και απήγγειλε στίχους. Αυτή η καθημερινή και εντατική μελέτη των ομηρικών επών «φούντωσε» το πάθος του για τα ποιήματα αυτά. Κάποια στιγμή αποφάσισε πως έπρεπε να ξετυλίξει το «ομηρικό κουβάρι» και να αποδείξει πως οι τοποθεσίες που αναφέρει ο Όμηρος υπήρξαν όντως κάποτε. Και το αποτέλεσμα; Απέδειξε τεκμηριωμένα ότι όντως υπήρχαν, αναθεωρώντας πλήρως ό,τι ξέραμε για την επιστήμη της αρχαιολογίας και επεκτείνοντας τις γνώσεις μας κατά μία χιλιετία!
Από τα πρώτα πράγματα που έπρεπε να κάνει ο Σλήμαν, ήταν να εξασφαλίσει την χρηματοδότηση για αυτό το σπουδαίο έργο. Έτσι, κατά αυτόν τον τρόπο, εκμεταλλεύτηκε τον Κριμαϊκό Πόλεμο και μάζεψε ένα υπέρογκο χρηματικό ποσό για την διεξαγωγή των ανασκαφών. Τα χρήματα δεν τα μάζεψε από την μέρα στην άλλη. Δούλεψε σκληρά από πολύ μικρή ηλικία, για αρχή σε καράβια στην Αμερική και έπειτα σε λογιστικό γραφείο στην Ολλανδία. Επαγγελματικά, αναβαθμίστηκε τόσο πολύ, ώστε κατάφερε να μάθει πολλές ξένες γλώσσες. Οι πηγές μας αναφέρουν, ότι έμαθε περίπου δεκατρείς γλώσσες, αναμεσά τους τα Αρχαία και τα Νέα Ελληνικά.
Το 1858, όταν πλέον είχε φτάσει στα 36 του χρόνια, και έπειτα από πολλές περιπέτειες που ο ίδιος πέρασε, αποφάσισε πως ήρθε η μεγάλη στιγμή να φέρει στο φως τις τοποθεσίες που αναφέρει ο Όμηρος στα έπη του. Αποφάσισε να «κυνηγήσει» για αρχή την Ιλιάδα, οπότε και να ξεκινήσει με ανασκαφές στην πόλη της Τροίας. Και επίσημα, οι ανασκαφές άρχισαν το 1868, όταν μετακόμισε στον Ελλαδικό χώρο και αφού είχε ταξιδέψει στις oμηρικές τοποθεσίες, όπου και θα ανέσκαπτε. Έπειτα από την μεγάλη αυτή επιτόπια έρευνα, το 1869 εκδίδει το βιβλίο “Ithaka, der Peloponnes und Troja”, που όπως αναφέρει και ο τίτλος, αφορούσε την Ιθάκη, την Πελοπόννησο και την περιοχή της Τροίας.
Οι ανασκαφές που πραγματοποίησε στην Τροία, άρχισαν το 1870. Μέχρι και το τέλος των ανασκαφών στο Χισαρλίκ το 1873, είχε βρεθεί μία πληθώρα από αντικείμενα που ήταν κατασκευασμένα από χρυσό και άργυρο. Ο Ερρίκος βαθιά μέσα του πίστεψε ότι είχε βρει την «ομηρική πόλη» του Πριάμου! Τα ευρήματα της ανασκαφής αυτής, τα εξήγαγε παντελώς παράνομα στον ελλαδικό χώρο, έπειτα στο Λονδίνο και τελικά κατέληξαν στη πόλη του Βερολίνου, όπου και εξαφανίστηκαν από εκεί, καταμεσής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά το πέρας των ανασκαφών στην Τουρκία και την δημοσίευση πολλών βιβλίων και άρθρων σχετικά με ευρήματα από το Χισαρλίκ και τα πορίσματα στα οποία κατέληγε, έστρεψε το βλέμμα του προς την Ελλάδα και συγκεκριμένα προς την Πελοπόννησο, όπου θα τον απασχολούσε για αρκετό καιρό. Το 1876, αποτέλεσε ένα έτος – ορόσημο για την ζωή του, καθώς έφερε στο φως τις «Πολύχρυσες» Μυκήνες και τον «αμύθητο» θησαυρό που έκρυβαν καλά, για πάρα πολλούς αιώνες. Η αρχή της ανακάλυψης ήρθε με την ανασκαφή της κυκλώπειας «Πύλης των Λεόντων» και με την ανακάλυψη λακκοειδών ταφών, όπου ο ένας εξ αυτών, έφερε έναν άνδρα που φορούσε στο πρόσωπό του, την ξακουστή ολόχρυση «προσωπίδα του Αγαμέμνωνα». Ο Ερρίκος δεν πίστευε στα μάτια του. Μάλιστα, έστειλε γράμμα στον βασιλιά Γεώργιο Α’, λέγοντάς του για την απρόσμενη αυτή ανακάλυψή. Ο Σλήμαν, στις Μυκήνες βρήκε αντικείμενα ανεκτίμητης αξίας, φτιαγμένα εξ ολοκλήρου από χρυσό. Ο ίδιος αναλύει πλήρως την ανασκαφική του έρευνα καθώς και τα συμπεράσματα του, στο βιβλίο “Mykenai”, όπου δημοσιεύτηκε το 1878.
Η τρίτη ομηρική τοποθεσία που θα ανέσκαπτε, ήταν η Ιθάκη. Ωστόσο παρά τις ανασκαφές και τις έρευνες που διεξήχθησαν στο μέρος όπου υπέδειξε, βρήκε κάποια σημαντικά αντικείμενα, αλλά όχι το «ομηρικό» ανάκτορο του Οδυσσέα. Απτόητος, συνέχισε στον Ορχομενό (1880, 1881 και 1886). Εκεί βρήκε τμήματα από τον θολωτό τάφο που φαίνεται να άνηκε στον Μίνωα. Στην συνέχεια προχώρησε προς τα νότια και επανήλθε για άλλη μία φορά στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην Τίρυνθα (1884-1885). Η ανακάλυψη και εκεί, ήταν για άλλη μία φορά συγκλονιστική. Βρήκε ένα μεγάλο μυκηναϊκό ανάκτορο και έφερε στο φως πολλά ακόμη ευρήματα. Έπειτα από όλο αυτό το μεγάλο εύρος των ανασκαφών, επανήλθε στο πρώτο του σημείο – σταθμό, την Τροία και συγκεκριμένα, κατά τα έτη 1888-1890, και ανέσκαψε και άλλο τμήμα της «περιβόητης πόλης της Ιλιάδας».
Ο Σλήμαν έζησε μία ζωή σαν παραμύθι, θα έλεγε κανείς. Ακολούθησε τον Όμηρο πιστά και απέδειξε ότι τα ομηρικά έπη, δεν αποτελούσαν μονάχα, απλά ποιήματα κατασκευασμένα στην σφαίρα της φαντασίας. Ο Ερρίκος κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ταλαιπωρήθηκε πολύ έντονα, από μία πάθηση στα αυτιά. Έκανε αμέτρητα ταξίδια εκτός Ελλάδας, καθώς ήλπιζε πως θα βρει κάποια θεραπεία. Κατά την διάρκεια των «τελευταίων του χρόνων» σε αυτήν την ζωή, έγραψε και άλλα βιβλία, εκτός των όσων αναφέρθηκαν, καθώς ήθελε να γνωστοποιήσει στον κόσμο, επιπλέον λεπτομέρειες και πορίσματα για τις σπουδαίες του ανακαλύψεις. Τελικά, το νήμα της περιπετειώδης και «ένδοξης» ζωής του, «κόπηκε» στην Νάπολη, ανήμερα των Χριστουγέννων του 1890. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ελλάδα και θάφτηκε σε μαυσωλείο στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, βάζοντας έτσι μία τελεία σε αυτήν την μεγάλη, «πολύχρυση», ομηρική και ένδοξη περιπέτεια, που όμοια της δεν υπήρξε ποτέ!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Claude Mosse – Annie Schnapp Gourbeillon (2015), Επίτομη Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας (2.000-31 π.Χ.) (μτφρ Λύντια Στεφάνου), Αθήνα: εκδ. Παπαδήμα
- Ερρίκος Σλήμαν: Ο άνθρωπος που ανέσκαψε την Τροίας και τις Μυκήνες. Μιλούσε 22 γλώσσες, ήταν ερασιτέχνης αρχαιολόγος και δύσκολος άνθρωπος, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ερρίκος Σλίμαν: Ο πατέρας της Μυκηναϊκής Αρχαιολογίας, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
