Του Θοδωρή Κεχαγιόγλου,
Τις τελευταίες μέρες έχει βρεθεί στο επίκεντρο της επικαιρότητας το κοινώς γνωστό σε όλους ως εγκεφαλικό ή αλλιώς, με την ιατρική ορολογία, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αιτία για αυτό είναι φυσικά το ατυχές συμβάν που εκτυλίχθηκε στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού με πρωταγωνίστρια τη μεγάλη κυρία του ελληνικού πενταγράμμου, τη Μαρινέλλα. Αρχικά, είναι απαραίτητο να ορίσουμε το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (stroke). Ο ένας τύπος εγκεφαλικού, το ισχαιμικό εγκεφαλικό, πρόκειται για τη βλάβη που παρουσιάζεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, επειδή η παροχή του αίματος προς αυτή διακόπτεται. Ως αποτέλεσμα, τα κύτταρα σε αυτή την περιοχή δεν αιματώνονται και δε λαμβάνουν οξυγόνο κι έτσι, πεθαίνουν. Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία επεισοδίου, το αιμορραγικό, στο οποίο σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ο εγκέφαλος υφίσταται μια γενικευμένη ή εστιασμένη αιμορραγία. Περίπου το 85% των εγκεφαλικών είναι ισχαιμικά, ενώ τα αιμορραγικά εμφανίζουν μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας, ενώ το εγκεφαλικό αποτελεί την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως έπειτα από καρδιοπάθειες και τον καρκίνο.
Τα αίτια εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου ποικίλουν. Αρχικά, ο κίνδυνος αυξάνεται καθώς το άτομο μεγαλώνει, ενώ το άγχος και η κατάθλιψη συνιστούν εξίσου κινδύνους οι οποίοι σε μια δεδομένη στιγμή υπερκόπωσης ή έντασης θα προκαλέσουν εγκεφαλικό. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι η κληρονομικότητα συντελεί καθοριστικό ρόλο στην αύξηση των πιθανοτήτων ένα άτομο να πάθει εγκεφαλικό. Ακόμα, βρέθηκε ότι η ομάδα αίματος συνδέεται άρρηκτα με τον εν λόγω κίνδυνο, αφού άτομα ομάδας ΑΒ εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Η διαβίωση ή η εργασία σε περιβάλλον με έντονη μόλυνση του αέρα καθώς και με ανθυγιεινές συνήθειες (π.χ. αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες) μπορούν να «ενεργοποιήσουν» μια λανθάνουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οργανισμός με γενετική προδιάθεση για την ασθένεια αυτή. Σε νεαρές ηλικίες, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού, ωστόσο, λόγω του μεγαλύτερου μέσου όρου ζωής των γυναικών, οι τελευταίες μπορεί να πληγούν συχνότερα από εγκεφαλικό επεισόδιο σε μεγαλύτερη ηλικία. Το ίδιο ισχύει και για τις εγκύους οι οποίες λόγω αυξημένης αρτηριακής πίεσης σε καταστάσεις όπως προεκλαμψία παθαίνουν συχνά εγκεφαλικό τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης όσο και στη μετέπειτα ζωή τους.
Εκτός από όλα τα παραπάνω, παθολογικές καταστάσεις όπως υπνική άπνοια (διακοπή της αναπνοής για συγκεκριμένο διάστημα κατά τον ύπνο), νεφρική ανεπάρκεια, ημικρανίες, αλλά και αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα) έχουν συσχετιστεί με τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Πρέπει να γίνει ειδική μνεία στην επίδραση της φυλής στην οποία ανήκει το εκάστοτε άτομο. Έρευνες έχουν αναδείξει τη μεγαλύτερη συχνότητα εγκεφαλικών ανάμεσα στις τάξεις των μαύρων, των εσκιμώων και των ερυθρόδερμων Αμερικανών με βαθειά καταγωγή από τους Ινδιάνους ιθαγενείς σε σύγκριση με λευκά άτομα. Τέλος, διαταραχές στην πήξη του αίματος όπως θρομβοκυττάρωση ή θρομβοπενία, τραύμα στο κρανίο, καρδιοεμβολική νόσος, αμυλοείδωση (εναπόθεση παθολογικών πρωτεϊνικών ινιδίων σε ιστούς ή όργανα) και αγγειίτιδες μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς πως – ακόμα τουλάχιστον – οι επιστήμονες δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα και για όλα τα νοσήματα στο γενετικό υλικό των ασθενών. Επομένως, αυτό που περνά από το χέρι των δυνητικά πασχόντων στο μέλλον είναι να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την πιθανότητα να πάθουν εγκεφαλικό επεισόδιο. Η πρόληψη και η ενημέρωση του πληθυσμού είναι κρίσιμες για τη μείωση της συχνότητας των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο. Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της εμφάνισης των τόσο τραγικών αυτών συμβάντων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
