Της Μαρίας Ποταμιάνου,
Σχεδόν ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ ανακοίνωσε τις τελευταίες μέρες του Σεπτεμβρίου πως μεταφέρει το κέντρο βάρους των στρατιωτικών επιχειρήσεών του στο βόρειο μέτωπο, στα σύνορα με τον Λίβανο. Τέτοιου είδους εξελίξεις δεν είναι πρωτόγνωρες στις διαχρονικές ισραηλινές επιθέσεις, οι οποίες με τη σειρά τους δεν είναι άσχετες με το παλαιστινιακό ζήτημα.
Οι ισραηλινές εισβολές στον Λίβανο συνιστούν ένα εξίσου κρίσιμο κεφάλαιο στην ιστορία της Μέσης Ανατολής. Οι ρίζες της σύγκρουσης ανατρέχουν στον εμφύλιο πόλεμο του 1975-1990, προκαλώντας μια μονίμως γενικευμένη αστάθεια στην περιοχή.
Οι πρώτες εκτεταμένες ισραηλινές επεμβάσεις στον Λίβανο έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 1980, με αποκορύφωση την εισβολή του 1982, που είχε ως στόχο την εξουδετέρωση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), η οποία χρησιμοποιούσε τότε τη χώρα του Λίβανου ως βάση για επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Πρόκειται για μια μοιραία εισβολή, η οποία κατέστησε το νότιο τμήμα της χώρας δέσμιο του Ισραηλινού στρατού για περίπου 18 χρόνια, κι αποτέλεσε γενεσιουργό παράγοντα της σιιτικής φιλοϊρανικής οργάνωσης «Χεζμπολάχ», η οποία και τελικά εκδίωξε τις ισραηλινές δυνάμεις.
Η επόμενη μείζονα σύγκρουση που γνώρισε ο Λίβανος ακολούθησε το 2006, κατά τη διάρκεια της οποίας το Ισραήλ πραγματοποίησε εκτεταμένες επιθέσεις μετά τη διασυνοριακή επίθεση μαχητών της Χεζμπολάχ, και την απαγωγή δύο Ισραηλινών στρατιωτών. Δυνάμει της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, εγκεκριμένης ομόφωνα, συστάθηκε από το 2006 ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών, η οποία κρατάει μέχρι σήμερα δυναμική παρουσία στο νότιο τμήμα της χώρας.
Η κατάσταση μεταξύ των δύο όμορων χωρών γνώρισε νέες εντάσεις με αφορμή τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου. Από την αρχή της, κατά πολλούς, τρίτης Ιντιφάντας την 7η Οκτωβρίου 2023 στα παλαιστινιακά εδάφη, η λιβανέζικη σιιτική στρατιωτική οργάνωση «Χεζμπολάχ» έχει επανειλημμένα έρθει σε αντιπαράθεση με τον ισραηλινό στρατό, διατηρώντας αμφότερες τις πλευρές σε υψηλά επίπεδα έντασης.
Μόλις μερικές μέρες πριν την άφιξη του Οκτωβρίου, το Ισραήλ ξεκίνησε μια σειρά αεροπορικών επιδρομών κατά θέσεων της Χεζμπολάχ στο νότιο Λίβανο, ενώ ταυτόχρονα, χιλιάδες τηλεειδοποιητικές συσκευές (pagers) κι ασύρματα walkie-talkie που ανήκαν σε μέλη της Χεζμπολάχ, εξερράγησαν ταυτοχρόνως σε ολόκληρο το Λίβανο, σκοτώνοντας πολλούς και τραυματίζοντας χιλιάδες ακόμα, συμπεριλαμβανομένων απλών πολιτών. Οι εν λόγω επιθέσεις ακολούθησαν μετά από αρκετές εβδομάδες αυξημένων ρίψεων βαλλιστικών πυραύλων και ρουκετών με προορισμό τα ισραηλινά χωριά στα βόρεια σύνορα.
Πρόκειται για επιδρομές πολύ πιο στοχευμένες σε σύγκριση με προηγούμενες επιθέσεις, καθώς το Ισραήλ επικεντρώνεται τώρα στις υποδομές πυραύλων της Χεζμπολάχ και σε υπόγειες αποθήκες όπλων, εγκαινιάζοντας τη νέα στρατηγική για την εξουδετέρωση της οργάνωσης.
Υπό τη πρόφαση εξουδετέρωσης στρατιωτικών αρχηγείων, ο ισραηλινός στρατός έχει πλήξει πολλαπλές τοποθεσίες της χώρας (Βηρυτός, κοιλάδα Μπεκάα, ανατολικό και νότιο τμήμα της χώρας). Στις 30 Σεπτεμβρίου, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ανακοίνωσαν την έναρξη χερσαίων επιχειρήσεων σε τομείς του νότου, που εδράζεται το ισχυρό λιβανικό κίνημα. Ως αποτέλεσμα αυτών, Παλαιστίνιοι και Λιβανέζοι υπέστησαν θανατηφόρα πλήγματα, ήδη από την 1η Οκτωβρίου, κατά την οποία ο καταυλισμός Παλαιστίνιων προσφύγων Άιν αλ Χίλουα (κοντά στη Σιδώνα, πόλη του Νοτίου Λιβάνου) έγινε κέντρο βομβαρδιστικών επιθέσεων.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu, δήλωσε ότι «η χώρα δεν θα επιτρέψει στη Χεζμπολάχ να απειλεί την ασφάλεια του Ισραήλ, ούτε την ακεραιότητα των παραμεθόριων κοινοτήτων του», 60.000 κάτοικοι των οποίων, σύμφωνα με τον ίδιο, αναγκάστηκαν σε εγκατάλειψη των σπιτιών τους, εξαιτίας των αεροπορικών επιθέσεων (εκτόξευση ρουκετών) εναντίον του βορείου Ισραήλ, ενώ επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη υποστήριξη των αμερικανικών και δυτικών συμμάχων.
Οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις διεμήνυσαν μόλις τη Πέμπτη 3 Οκτώβρη πως οι «αδιάκοπες επιθέσεις» θα συνεχιστούν μέχρι να εξαλείψουν το σιιτικό κίνημα ριζικά. Μέχρις στιγμής, οι αναγνωρισμένες απώλειες περιλαμβάνουν τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Hassan Nasrallah κι εννέα (9) ακόμα κορυφαία στελέχη.
Η Χεζμπολάχ από τη μεριά της, έχει αυξήσει τη χρήση πυραύλων μικρού βεληνεκούς, και στοχεύει στρατηγικές τοποθεσίες εντός των ισραηλινών συνόρων· στρατιωτικές βάσεις κι υποδομές βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα. Πρόκειται για μια δραστική διαφοροποίηση με τις επιθέσεις της προηγούμενης δεκαετίας, ιδίως αν συνυπολογιστεί η χρήση νέας πολεμικής τεχνολογίας (drones και πυραυλικών συστημάτων), πολλά από τα οποία εκτιμάται ότι παρέχονται από το Ιράν.
Όσον αφορά το τελευταίο, δήλωσε μόλις τη Δευτέρα 31 Σεπτεμβρίου ότι «οι εγκληματικές πράξεις του Ισραήλ δεν θα μείνουν ατιμώρητες», υπόσχεση την οποία φαίνεται να τήρησε ήδη από το επόμενο βράδυ, εξαπολύοντας επιθέσεις βαλλιστικών πυραύλων υψηλής ταχύτητας σε ισραηλινά εδάφη. Αν και τα περισσότερα χτυπήματα αναχαιτίστηκαν, το ηχηρό μήνυμα πέρασε και με το παραπάνω. Τα αντίποινα φαίνεται να είναι αναμενόμενα, δεδομένου ότι έχει προηγηθεί η δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ismail Haniyeh τον Ιούλιο και την ακόμα πιο πρόσφατη εξόντωση του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Hassan Nasrallah.
Η ανάδειξη της αυξημένης στρατιωτικής ικανότητας της Χεζμπολάχ προκαλεί διεθνή ανησυχία, ιδίως τη στιγμή που ο κίνδυνος της εξάπλωσης της περιφερειακής αστάθειας είναι διευρυμένος.
Επομένως, άμεσο επακόλουθο της γενίκευσης της σύγκρουσης, είναι οι διπλωματικές ενέργειες άρσης της. Η διεθνής κοινότητα, ιδιαίτερα τα Ηνωμένα Έθνη, όντες άγρυπνοι παρατηρητές της έντασης, κάνουν εκκλήσεις για αποκλιμάκωσή της. Παράλληλα, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών συνεδριάζει πυρετωδώς, σταθμίζοντας το ενδεχόμενο εξάπλωσης της σύγκρουσης σε άλλες χώρες. Πρόκειται για ένα ενδεχόμενο ιδιαίτερα ρεαλιστικό, αφού στην Υεμένη ο εκπρόσωπος των Χούθι, Yahya Saree, προειδοποιεί σε τηλεοπτικό διάγγελμα ότι «οι Χούθι θα συνεχίσουν τις επιθέσεις τους μέχρι το Ισραήλ να σταματήσει να πλήττει τον Λίβανο και τη Λωρίδα της Γάζας».
Εντωμεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες κι η Γαλλία υπογραμμίζουν τη σημασία της διατήρησης της κυριαρχίας του Λιβάνου για την αποφυγή περαιτέρω καταστροφής. Ωστόσο, παρά τις λεκτικές προειδοποιήσεις για τις τραγικές εκβάσεις μιας ενδεχόμενης κλιμάκωσης, ταυτόχρονα στηρίζουν τις επιθέσεις του Ισραήλ τόσο διπλωματικά —υποστηρίζοντας το δικαίωμά του στην αυτοάμυνα σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ— όσο κι υλικά, στέλνοντας άφθονο στρατιωτικό εξοπλισμό.
Τη στιγμή που δημοσιεύεται αυτό το άρθρο, οι επιθέσεις αέρος και ξηράς συνεχίζονται, αφήνοντας εκατοντάδες ερείπια και νεκρούς. H Λιβανική Μονάδα Διαχείρισης Καταστροφών κάνει λόγο για 1,873 νεκρούς κι 9,134 τραυματισμένους έως ώρας. Οι ισραηλινές επιδρομές έχουν καταστρέψει ολοσχερώς τα νότια προάστια της πρωτεύουσας της Βηρυτού, και πολλών περιχώρων, εκτοπίζοντας τουλάχιστον 1 εκατομμύριο ανθρώπους, 300.000 εκ των οποίων εγκατέλειψαν τον Λίβανο προς τη Συρία τις τελευταίες 10 ημέρες, για να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς, σύμφωνα με στοιχεία της λιβανικής κυβέρνησης.
Ταυτόχρονα, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Abbas Araghchi, επισκέπτεται τον Λίβανο και δηλώνει στο X. πως θέλει «να καταστήσει σαφές ότι το Ιράν στέκεται πάντα στο πλευρό του λαού του Λιβάνου», ενώ καλεί τις υπόλοιπες περιφερειακές κυβερνήσεις προς υποστήριξή του. Φαίνεται ότι η «ανησυχία» του Αμερικανού Προέδρου Joe Biden για «ολοκληρωτικό πόλεμο», φαντάζει περισσότερο πραγματικότητα, παρά σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Οι ισραηλινές εισβολές στο Λίβανο έχουν ανασύρει στο προσκήνιο τις μακροχρόνιες εντάσεις στην περιοχή, μαζί και την αδυναμία εξεύρεσης μιας πολιτικής λύσης διαρκείας. Οι εξελίξεις των επόμενων μηνών θα είναι καθοριστικές για την ειρηνική ή όχι επίλυση της κρίσης. Όπως εύλογα παράθεσε η Ηλέκτρα Νησίδου, πολιτική επιστήμονας, στο NEWS 24/7, «η έννοια του Μείζονος Ισραήλ (Greater Israel) επανέρχεται δυναμικά για να αμφισβητήσει τις αρχές της εδαφικής ακεραιότητας και της ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Israel in Lebanon, 1975-1982, Middle East Research and Information Project: Critical Coverage of the Middle East Since 1971, MERIP, διαθέσιμο εδώ
- Ήχησαν οι «σάλπιγγες του πολέμου» στον Λίβανο: Ξεκίνησε η χερσαία εισβολή του Ισραήλ – Το μήνυμα του Μπάιντεν, NEWPOST, διαθέσιμο εδώ
- Iranian strikes on Israel: what happened and why did Iran attack?, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Live: Israel intensifies attacks on Lebanon, Gaza, occupied West Bank, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- How much impact could Iran’s regional allies have in a war with Israel?, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- Israeli strike hits key road used to flee Lebanon, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Death toll in Lebanon surges to 1,873, over 9,134 injured, WAFA, διαθέσιμο εδώ
- Ανάλυση: Είναι το Μείζον Ισραήλ το κύκνειο άσμα της Διεθνούς Φιλελεύθερης Τάξης, NEWS24/7, διαθέσιμο εδώ
