Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Με την αντίθετη επιτοκιακή πολιτική που ακολουθεί η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ) σε σχέση με τις άλλες μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες του κόσμου (και ειδικότερα με την αμερικανική Fed) προκλήθηκαν έντονες αναταραχές στις αγορές διεθνώς, κατά τις αρχές του Αυγούστου. Αφορμή, βέβαια, στάθηκε και η μεγάλη έκθεση που είχαν πολλά hedge funds σε στρατηγικές carry trade, υπό συνθήκες φθηνού γιεν και ισχυρού δολαρίου.
Ωστόσο, ήδη από το καλοκαίρι αναμενόταν η Fed να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων πολιτικής της, κάτι που πραγματοποιήθηκε στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου (περικοπή κατά 50 μονάδες βάσης) και προβλέπεται να υπάρξουν κι άλλες μέχρι το τέλος του 2024, αν δεν υπάρξουν σοβαρές μεταβολές στα μακροοικονομικά δεδομένα των ΗΠΑ (με επίκεντρο τον πληθωρισμό και των βασικών παραμέτρων/ δεικτών που τον επηρεάζουν πιο άμεσα). Στον αντίποδα, η Ιαπωνία φαίνεται να πραγματοποιηθεί μια ριζική αλλαγή στη νομισματική πολιτική της, καθώς φαίνεται πως έχει ξεφύγει η οικονομία της από τις χρόνιες αποπληθωριστικές συνθήκες του παρελθόντος. Ειδικότερα, προχωράει (σταδιακά) σε αυξήσεις των επιτοκίων της από τα επίπεδα πέριξ του μηδενός, ενώ οι αξιωματούχοι της σηματοδοτούν πως θα υπάρξει συνέχεια μέχρι να «κανονικοποιηθεί» η πολιτική της.
Αυτή η αλλαγή πολιτικής, έπειτα από πολλά έτη, αλλάζει τις συνθήκες όχι μόνο στην ιαπωνική, αλλά ευρύτερα στη διεθνή χρηματοοικονομική αγορά. Δημιουργούνται σοβαροί κίνδυνοι για ενδεχόμενους έντονους κλυδωνισμούς στις τιμές πολλών αξιογράφων, γεγονός που δεν θα οφείλεται, προφανώς, σε στρατηγικές carry trade μεγάλο fund (η διαταραχή της αγοράς φάνηκε πως ήταν παροδική από την αποτυχία αυτής της στρατηγικής). Η πτώση των επιτοκίων δολαρίου με την παράλληλη αύξηση των επιτοκίων σε γιεν, ανάλογα με τη μεταβολή τους και της χρονικής στιγμής που θα πραγματοποιηθούν, θα μπορούσε να ωθήσει σε μεγάλη μετατόπιση ρευστότητας από τις ξένες αγορές προς της Ιαπωνίας, καθώς οι μελλοντικές αποδόσεις των περιουσιακών στοιχεία π.χ. σε δολάριο θα γίνονται όλο και λιγότερο ελκυστικές από αυτές των ιαπωνικών αξιογράφων.
Τα δεδομένα, όμως, τις προηγούμενες ημέρες άλλαξαν. Από τον νέο Πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Shigeru Ishiba, σημειώθηκε μια στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της χώρας, που αναζωπυρώνει τα στοιχήματα των επενδυτών για υποτίμηση του γιεν έναντι του δολαρίου, στέλνοντας χθες (Πέμπτη) την ισοτιμία σε χαμηλά 6 εβδομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναλλαγών στο Τόκιο την Πέμπτη, το γεν έπεσε κάτω από τα 147 ¥ έναντι του δολαρίου, μετά από μια οξεία πτώση κατά τη διάρκεια της νύχτας στις ώρες της αγοράς των ΗΠΑ. Τα hedge funds στοιχηματίζουν ότι δεν θα υπάρξουν αυξήσεις επιτοκίων για τουλάχιστον τέσσερις μήνες υπό τον Ishiba και έχουν αρχίσει να τοποθετούνται εκ νέου σε short θέσεις στο γιεν.
Αυτό αποτέλεσε απόρροια από τις δηλώσεις του Ishiba την Τετάρτη, πως η ιαπωνική οικονομία «δεν βρίσκεται σε περιβάλλον» για περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων από την BoJ. Τα σχόλιά του προέκυψαν μετά από συνάντηση την Τετάρτη με τον διοικητή της BoJ, Kazuo Ueda. Ο διοικητής ανέφερε στον Τύπο πως η Κεντρική Τράπεζα της χώρας θα προσαρμόσει την πολιτική της εάν η οικονομία και οι τιμές κινούνταν σύμφωνα με τις προβλέψεις, ωστόσο δεν είναι η ώρα για αυτήν την προσαρμογή. Πρέπει ακόμη να επιβεβαιωθεί η τάση των πληθωριστικών διακυμάνσεων. Επισήμανε πως υπάρχουν τα περιθώρια για να πραγματοποιηθούν αυξήσεις στα επιτόκια, αλλά πρέπει να γίνουν προσεκτικά και αργά για να αποφευχθεί ένα πιθανό πλήγμα της οικονομίας από μια τέτοια ενέργεια.
Σύμφωνα και με δηλώσεις άλλων αξιωματούχων της BoJ, δεν απορρίπτεται μια εκ νέου αύξηση των επιτοκίων κατηγορηματικά, όπως από τον νέο Πρωθυπουργό, ενώ οι δηλώσεις τους παρέμειναν σε επιφυλακτικό χαρακτήρα, όπως και του επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, θέλοντας να μην διαταράξουν άσκοπα τις αγορές, κάτι που κατάφερε, εν μέρει, με τις απρόσεκτες δηλώσεις του ο Ishiba. Αρχικά, η BoJ ήθελε να δει την αντίδραση και τον αντίκτυπο των αγορών και των πληθωριστικών πιέσεων από μικρή αύξηση, ώστε να εξετάσει προσεκτικά τις επόμενες κινήσεις, χωρίς να δίνει ξεκάθαρο σήμα για την επόμενη απόφασή της. Να επισημανθεί πως η οικονομία της Ιαπωνίας αποτελεί μια ιδιάζουσα περίπτωση του παγκόσμιου στερεώματος, καθώς, μέχρι και πρότινος, μαστιζόταν από πολλά χρόνια (από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του ’98-’99) από αποπληθωρισμό και οικονομική στασιμότητα, παρά τις ενέσεις ρευστότητας και των επεκτατικών οικονομικών πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς να παρέχουν μόνιμα αποτελέσματα.
