Της Ελένης Μουλή,
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν είναι αρκετά παραμελημένος από τα ΜΜΕ και τη διεθνή κοινότητα. Ξέσπασε στις 15 Απριλίου του 2023, και δεν αποτελεί τον πρώτο εμφύλιο πόλεμο στα εδάφη του κράτους. Λόγω της έκτασης και της σημασίας άλλων πολέμων, όπως του ρωσο-ουκρανικού, και του πολέμου Ισραήλ–Παλαιστίνης, δεν έχει δοθεί η κατάλληλη σημασία και προσοχή στον πόλεμο αυτόν.
Πριν αναλύσουμε βαθύτερα τον πόλεμο στο Σουδάν, ωφέλιμο είναι να δούμε το ιστορικό αυτού του κράτους, καταγράφοντας και τους προηγούμενους εμφύλιους. Αρχικά, μέχρι και το 1956, όπου έγινε δημοκρατικό ανεξάρτητο κράτος, το Σουδάν ήταν υπό από τον έλεγχο της Αιγύπτου και του Ηνωμένου Βασιλείου (κοινό προτεκτοράτο). Η πλειοψηφία τού πληθυσμού στον Βορρά, αποτελούνταν από μουσουλμάνους που δέχτηκαν μεγάλη επιρροή από την Αίγυπτο, και το νότιο κομμάτι της χώρας απαρτιζόταν από χριστιανούς κυρίως. Οι κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των δύο τμημάτων, οι αντίθετες επιρροές που δέχτηκαν οι κάτοικοι, διαφορά τού πλούτου, καθώς και οι προσπάθειες κυριαρχίας τού μουσουλμανικού στοιχείου στην χώρα, αποτελούν τα πρώτα και σημαντικότερα αίτια των εντάσεων και των εμφυλίων που προέκυψαν στο κράτος μετέπειτα.
Ο πρώτος εμφύλιος, καταγράφεται το 1955, μεταξύ του βόρειου και του νότιου τμήματος, και τερματίζεται το 1972. Ο δεύτερος πόλεμος ξεσπά το 1983 και τελειώνει το 2005, οπότε δημιουργήθηκε ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός του Σουδάν (Sudan People’s Liberation Army – SPLA). Ο δεύτερος πόλεμος ήταν αιματηρός και διαρκής, μετρώντας πάνω από 2 εκατομμύρια θύματα. Με βάση τη Συμφωνία της Ναϊβάσα, τον Ιανουάριο του 2011 διενεργήθηκε δημοψήφισμα, με το οποίο οι πολίτες του νοτίου Σουδάν αποφάσισαν την ανεξαρτητοποίησή τους από τη Δημοκρατία του Σουδάν. Στις 9 Ιουλίου 2011, το Νότιο Σουδάν αποσπάστηκε και έγινε ανεξάρτητη χώρα, αναγνωριζόμενη από το Σουδάν. Το 2013, ξέσπασε κι άλλη κρίση, στο Νότιο Σουδάν, όταν αποπειράθηκε πολιτική ομάδα για πραξικόπημα. Την πολιτική αστάθεια συνόδευσε λιμός, όπου σύμφωνα με τον ΟΗΕ ήταν από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις παγκοσμίως.
Έχοντας αναφέρει το ιστορικό πλαίσιο, φτάνουμε στο 2023, όπου δύο αντίπαλοι Σουδανοί στρατηγοί οδήγησαν το κράτος του Σουδάν σε εκτεταμένο και αιματηρό πόλεμο, αναγκάζοντας τον πληθυσμό να εκτοπιστεί και να υποβληθεί σε μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση. Ο εθνικός στρατός, πιστός στον στρατηγό Αλ Μπουρχάν, συγκρούεται με την πολιτοφυλακή Rapid Support Forces (RSF) υπό τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο. Η πολιτοφυλακή είχε δημιουργηθεί 10 χρόνια πριν, με την έγκριση του ίδιου του Αλ Μπουρχάν, προκειμένου να μείνει ο ίδιος στην εξουσία. Η RSF θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση, που εξαπολύει τρόμο και ασκεί βία στο κράτος.
Ο Μπουρχάν δήλωσε πρόσφατα στα ΗΕ, πως επιδιώκει κατάπαυση πυρός, ωστόσο η RSF ενισχύεται όλο και περισσότερο από ξένα κράτη. Οι διασυνδέσεις της RSF με ξένα κράτη αναπτύχθηκαν, με αποτέλεσμα ο πόλεμος να έχει πάρει πλέον μια νέα κατεύθυνση που αντανακλά την προφανή πλέον ανάμειξη εξωτερικών δυνάμεων στο Σουδάν. Το Σουδάν, μια χώρα με μεγάλο φυσικό και ορυκτό πλούτο, έχει γίνει το επίκεντρο των παγκόσμιων συγκρούσεων και παρεμβάσεων, που εξυπηρετούν ποικίλα συμφέροντα. Για παράδειγμα, η Ρωσία και η Κίνα ανταγωνίζονται για την παρουσία και κυριαρχία τους εκεί. Οι ΗΠΑ, οι οποίες δεν μένουν ποτέ εκτός της διεθνούς αρένας, αναδιαμορφώνουν την θέση τους στην Αφρική. Το Ιράν από την άλλη, προμηθεύει με εξοπλισμό και αεροσκάφη τον σουδανικό στρατό. Συνεπώς, είναι προφανές πως μια κατάρρευση του καθεστώτος τού κράτους, θα συνέφερε πολλά κράτη, προκειμένου να αξιοποιήσουν τον φυσικό και ορυκτό πλούτο τής χώρας. Υπάρχει λοιπόν έντονη πόλωση, μεταξύ τρίτων κρατών και των βλέψεών τους για το Σουδάν, μεταξύ του στρατού και της RSF, καθώς και μεταξύ των κοινωνικών ομάδων εντός τού κράτους.
Σήμερα, στο Σουδάν επικρατεί μία από τις σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις παγκοσμίως. Παραπάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους από το ξέσπασμα της κρίσης του 2023, και έχουν μετακινηθεί σε άλλες πόλεις και κράτη. Το κράτος αντιμετωπίζει παράλληλα μεγάλη επισιτιστική κρίση, με εκατομμύρια ανθρώπους να υποσιτίζονται. Τα επίπεδα βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης έχουν ανέβει σημαντικά, με κορίτσια να μαρτυρούν πως κοιμούνται με μαχαίρια κρυμμένα κάτω από τα μαξιλάρια τους. Το σύστημα υγείας και εκπαίδευσης έχει καταρρεύσει, και τα παιδιά μένουν εκτός σχολικής εκπαίδευσης για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.
Βομβαρδισμοί, εναέριες επιθέσεις, απεργίες, στρατιωτικές επιδρομές σημειώνονται σε όλη την χώρα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας και η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάνουν μεγάλες προσπάθειες για να αντιμετωπίσουν αυτή την ανθρωπιστική κρίση και καλούν σε κατάπαυση πυρός. Έκτοτε, έχουν γίνει προσπάθειες για εδραίωση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή, με πρωτοβουλίες των Ηνωμένων Εθνών, των ΗΠΑ και των αραβικών κρατών. Ωστόσο, όλες οι προσπάθειες κατέληξαν μάταιες, καθώς η κατάσταση συνεχίζει να είναι απελπιστική. Η κρίση στο Σουδάν πρέπει να τοποθετηθεί στην πρώτη γραμμή της ατζέντας των ΜΚΟ και των διεθνών οργανισμών, και όλα τα κράτη πρέπει να βοηθήσουν για να δοθεί τέλος σε αυτή την φριχτή ανθρωπιστική κρίση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sudan’s Army launches push to retake ground in capital, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Global Community to urge action on escalating Sudan crisis at UN General Assembly, OCHA, διαθέσιμο εδώ
- Civil war on Soudan, Global Conflict Tracker, διαθέσιμο εδώ
- Ποιοι και γιατί πολεμούν στο Σουδάν, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
