Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η νίκη του Anura Kumara Dissanayake στις προεδρικές εκλογές της Σρι Λάνκα σηματοδοτεί μια ιστορική αλλαγή στο πολιτικό τοπίο του νησιού. Ενώ σε προηγούμενες εποχές, μια τέτοια νίκη θα είχε περιγραφεί ως «πολιτικός σεισμός», πολλοί είδαν αυτό το αποτέλεσμα να έρχεται. Ο Dissanayake, 55 ετών, θεωρούνταν ευρέως ισχυρός υποψήφιος, οδηγώντας τη συμμαχία του National People’s Power (NPP) σε θρίαμβο. Αυτή η νίκη φέρνει στην εξουσία μια Kυβέρνηση με ισχυρή αριστερή ιδεολογία για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Σρι Λάνκα.
Η Harini Amarasuriya, ανώτερος ηγέτης του NPP, τόνισε ότι η νίκη του Dissanayake αντιπροσωπεύει μια «ψηφοφορία για αλλαγή», αντανακλώντας τη διαδεδομένη επιθυμία για διάλειμμα από το εδραιωμένο πολιτικό σύστημα. «Το αποτέλεσμα είναι μια επιβεβαίωση αυτού για το οποίο έχουμε αγωνιστεί – μια δραστική αλλαγή από την υπάρχουσα πολιτική κουλτούρα και μια δέσμευση για την καταπολέμηση της διαφθοράς», είπε.
Το NPP, μια συμμαχία με επικεφαλής το Janatha Vimukthi Peramuna (JVP) του Dissanayake, υποστηρίζει παραδοσιακά την κρατική παρέμβαση και τους χαμηλότερους φόρους, υποστηρίζοντας αριστερές οικονομικές πολιτικές. Η νίκη του θεωρείται ως αποκήρυξη του status quo που απέτυχε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, τη διαφθορά και την ανισότητα της χώρας.
Αν και η άνοδος του Dissanayake σηματοδοτεί την επιθυμία για πολιτικό μετασχηματισμό, η εφαρμογή των πολιτικών του δεν θα είναι εύκολη. Η Σρι Λάνκα έχει ασπαστεί τις αρχές της απελευθέρωσης και της ελεύθερης αγοράς από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, και η αριστερή στάση του Dissanayake μπορεί να συγκρουστεί με το υπάρχον οικονομικό πλαίσιο της χώρας. Τους επόμενους μήνες, αναμένεται να διαλύσει το κοινοβούλιο και να ζητήσει νέες εκλογές, οι οποίες θα μπορούσαν να διαμορφώσουν περαιτέρω την ικανότητά του να εφαρμόσει τη φιλόδοξη πλατφόρμα του NPP.
Η άνοδος του Dissanayake στην εξουσία ήρθε μετά από μια καταστροφική οικονομική κρίση το 2022, όταν ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε, τα συναλλαγματικά αποθέματα εξαντλήθηκαν και η Σρι Λάνκα κήρυξε πτώχευση. Αυτό οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου δημόσια εξέγερση ενάντια στον λάθος χειρισμό της οικονομίας από την κυβέρνηση, αναγκάζοντας τον πρώην Πρόεδρο Gotabaya Rajapaksa να εγκαταλείψει τη χώρα. Οι μαζικές διαδηλώσεις, γνωστές ως “aragalaya” (αγώνας), ανέτρεψαν επίσης τον αδελφό του Gotabaya, Mahinda, από τη θέση του ως Πρωθυπουργού. Η αναταραχή άνοιξε το δρόμο για τον Dissanayake, ο οποίος κεφαλαιοποίησε την αντικυβερνητική οργή που καθόρισε αυτή την περίοδο.
Οι υποσχέσεις του Dissanayake, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των φόρων και των λογαριασμών κοινής ωφέλειας, θα αντιμετωπίσουν σημαντικά εμπόδια. Ενώ αυτά τα λαϊκιστικά μέτρα απευθύνονται στο κοινό, θα μπορούσαν να έρθουν σε σύγκρουση με τους όρους διάσωσης 2,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) που διαπραγματεύτηκε ο προκάτοχός του, Ranil Wickremesinghe. Η νέα Kυβέρνηση θα πρέπει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ΔΝΤ, ενώ θα προσπαθήσει να ελαφρύνει το οικονομικό βάρος των πολιτών. Η Amarasuriya έχει αναγνωρίσει ότι ενώ το NPP θα λειτουργεί εντός του πλαισίου του ΔΝΤ, σκοπεύουν να επαναδιαπραγματευτούν ορισμένα μέτρα λιτότητας για να ευθυγραμμιστούν με τους στόχους τους.
Η άνοδος του Dissanayake φέρνει επίσης στο προσκήνιο τις ανησυχίες για τη βίαιη ιστορία του JVP. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το κόμμα οδήγησε μια βάναυση εξέγερση κατά της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκάδες χιλιάδες. Αν και ο Dissanayake έχει αποστασιοποιηθεί από εκείνη την περίοδο, ζητώντας συγγνώμη για τη βία, οι επικριτές αμφισβητούν εάν τα ριζοσπαστικά στοιχεία του JVP θα παίξουν ρόλο στη νέα κυβέρνηση.
Ο Bhavani Fonseka, ανώτερος ερευνητής στο Center for Policy Alternatives (CPA), εξέφρασε ανησυχίες για τον μελλοντικό ρόλο του JVP. «Ενώ ο κ. Dissanayake μπορεί να έχει αμβλύνει τη ρητορική του, η παλιά φρουρά του JVP παραμένει ένα ερώτημα. Πώς θα τοποθετηθούν σε αυτό το νέο πολιτικό περιβάλλον;».
Μια άλλη πρόκληση για τον Dissanayake θα είναι η αντιμετώπιση των παραπόνων της μειονότητας των Ταμίλ της Σρι Λάνκα. Από το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 2009, ο πληθυσμός των Ταμίλ έχει ζητήσει πολιτική αποκέντρωση και συμφιλίωση, αλλά οι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνόησε αυτές τις εκκλήσεις. Παρά την αυξημένη υποστήριξη για το NPP σε περιοχές με πλειοψηφία Ταμίλ, ο Dissanayake δεν εξασφάλισε συντριπτική ψήφο από αυτές τις περιοχές, σηματοδοτώντας ανησυχίες για τις πολιτικές του κόμματός του απέναντι στις φιλοδοξίες των Ταμίλ.
Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ προέτρεψε τη νέα Kυβέρνηση να επιδιώξει συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν τη δημοκρατία και προάγουν τη συμφιλίωση, αλλά παραμένει ασαφές πώς θα προσεγγίσει ο Dissanayake αυτά τα ευαίσθητα ζητήματα. Στο διεθνές μέτωπο, η ηγεσία του Dissanayake θα παρακολουθείται στενά από τους ισχυρούς γείτονες της Σρι Λάνκα, την Ινδία και την Κίνα, οι οποίοι και οι δύο έχουν δανείσει σημαντικά ποσά στη χώρα. Με τις μαρξιστικές του τάσεις, ο Dissanayake θεωρείται ιδεολογικά πιο κοντά στην Κίνα, μια σχέση που θα μπορούσε να περιπλέξει τους δεσμούς με την Ινδία.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Dissanayake υποσχέθηκε να ακυρώσει μια αιολική ενέργεια έργο που χρηματοδοτήθηκε από τον Ινδό δισεκατομμυριούχο Gautam Adani, χαρακτηρίζοντάς το μια διεφθαρμένη συμφωνία. Η στάση του στα ξένα έργα θα μπορούσε να δημιουργήσει διπλωματικές εντάσεις, ιδιαίτερα με την Ινδία, η οποία έχει προσπαθήσει να επεκτείνει την επιρροή της στη Σρι Λάνκα. Τελικά, η προεδρία του Dissanayake θα διαμορφωθεί από την ικανότητά του να προσφέρει άμεση οικονομική ανακούφιση, ενώ θα διαχειρίζεται τις προσδοκίες ενός κοινού που είναι πρόθυμο για αλλαγή. «Όποιος έρχεται στην εξουσία πρέπει να μειώσει τις τιμές των τροφίμων, των καυσίμων και του ηλεκτρικού ρεύματος και να αυξήσει τους μισθούς», δήλωσε ο κάτοικος του Κολόμπο Σισίρα Παντμασίρι, αντανακλώντας τις επείγουσες απαιτήσεις του πληθυσμού.
Ωστόσο, με την κρίση χρέους της Σρι Λάνκα να πλησιάζει και να ληφθούν δύσκολες οικονομικές αποφάσεις, ο νέος πρόεδρος θα μάθει γρήγορα πόσο δύσκολο είναι να ανταποκριθεί σε αυτές τις προσδοκίες. Η εξισορρόπηση της επιθυμίας για λαϊκιστικές μεταρρυθμίσεις με τους περιορισμούς που επιβάλλονται από το ΔΝΤ και άλλους διεθνείς πιστωτές θα δοκιμάσει την ηγεσία του Dissanayake.
Η νίκη του Anura Kumara Dissanayake σηματοδοτεί μια σημαντική καμπή στην πολιτική της Σρι Λάνκα. Ως ο πρώτος αριστερός Πρόεδρος του νησιού εδώ και δεκαετίες, αντιμετωπίζει ένα δύσκολο έργο: την αντιμετώπιση μιας βαθιάς οικονομικής κρίσης, την πλοήγηση σε ένα περίπλοκο γεωπολιτικό τοπίο και την προώθηση της εθνικής ενότητας. Ο τρόπος με τον οποίο η Kυβέρνησή του αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις θα καθορίσει εάν αυτή η νίκη θα επιφέρει πραγματικά την αλλαγή που τόσοι πολλοί Σρι Λάνκας έχουν ζητήσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Sri Lanka picks Marxist-leaning Dissanayake as president to fix economy, Reuters, διαθέσιμο εδώ
