Της Όλγας Συμεωνίδου,
Το αδίκημα των ψευδών ειδήσεων αποτελεί μία από τις πιο αμφιλεγόμενες πτυχές του ελληνικού Ποινικού Δικαίου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 191 του Ποινικού Κώδικα. Η διάταξη αυτή ρυθμίζει την ποινική ευθύνη όσων διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις ή φήμες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία στο κοινό ή να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη. Η προστασία της κοινωνικής ειρήνης και η διασφάλιση της ενημέρωσης χωρίς παραπλάνηση αποτελούν τους βασικούς στόχους του νομοθέτη.
Το Πεδίο Εφαρμογής του Άρθρου 191
Σύμφωνα με το άρθρο 191, όποιος δημοσίως ή μέσω του Τύπου, του Διαδικτύου ή οποιουδήποτε άλλου μέσου επικοινωνίας διαδίδει ή διασπείρει ψευδείς πληροφορίες ή φήμες, οι οποίες είναι ικανές να προκαλέσουν φόβο ή αναστάτωση στο κοινό, ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στις δημόσιες αρχές ή θεσμούς, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή.
Βασικό στοιχείο για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος είναι το περιεχόμενο των ψευδών ειδήσεων να έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει δημόσια αναταραχή ή κλονισμό της πίστης του κοινού σε θεσμούς. Για παράδειγμα, ειδήσεις που αφορούν την οικονομική κρίση, τις φυσικές καταστροφές, την πανδημία ή άλλα κρίσιμα ζητήματα μπορούν να προκαλέσουν ευρύτερο φόβο ή πανικό αν είναι ψευδείς.
Η Υποκειμενική Υπόσταση
Για την τιμώρηση του αδικήματος απαιτείται δόλος, δηλαδή η γνώση του ατόμου ότι η πληροφορία που διαδίδει είναι ψευδής. Το στοιχείο του δόλου είναι κρίσιμο, καθώς αποκλείει την τιμωρία όσων άθελά τους ή χωρίς κακόβουλη πρόθεση διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να μεταδώσει μια λανθασμένη είδηση, χωρίς να γνωρίζει ότι είναι ψευδής, οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν φέρει ποινική ευθύνη.
Οι Κυρώσεις
Οι κυρώσεις για το αδίκημα των ψευδών ειδήσεων προβλέπουν ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή, με την ακριβή διάρκεια της φυλάκισης να εξαρτάται από τις συνέπειες των ψευδών ειδήσεων. Αν η διάδοση των ειδήσεων έχει σοβαρές συνέπειες, όπως πρόκληση μαζικής αναταραχής ή φόβου, οι ποινές μπορούν να είναι βαρύτερες. Σε περιπτώσεις όπου οι ψευδείς ειδήσεις αφορούν ζητήματα υψίστης σημασίας, όπως η δημόσια υγεία ή η εθνική ασφάλεια, οι συνέπειες μπορεί να είναι ιδιαίτερα αυστηρές.
Το Ζήτημα της Ελευθερίας του Λόγου
Το άρθρο 191 προκαλεί διαρκώς συζητήσεις γύρω από το ζήτημα της ισορροπίας μεταξύ της προστασίας της δημόσιας τάξης και της ελευθερίας του λόγου. Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι η ρύθμιση αυτή ενδέχεται να περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου είναι δύσκολο να διακριθεί η ψευδής είδηση από την απλή έκφραση γνώμης ή τη δημοσιογραφική υπερβολή.
Σε μια δημοκρατική κοινωνία, η ελευθερία του λόγου αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και κάθε περιορισμός πρέπει να είναι αναλογικός και αιτιολογημένος. Από την άλλη πλευρά, η διάδοση ψευδών ειδήσεων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες, όπως η υπονόμευση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς ή η πρόκληση πανικού.
Τεχνολογικές Προκλήσεις και Μέσα Ενημέρωσης
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η διασπορά ψευδών ειδήσεων έχει γίνει πιο εύκολη και πιο διαδεδομένη. Πλατφόρμες όπως το Facebook, το Twitter, και άλλα κοινωνικά μέσα, καθώς και ιστοσελίδες ενημέρωσης, χρησιμοποιούνται συχνά για τη διακίνηση πληροφοριών που δεν είναι πάντα ακριβείς. Οι αρχές συχνά δυσκολεύονται να ελέγξουν αυτή τη ροή πληροφοριών, καθιστώντας το αδίκημα των ψευδών ειδήσεων μια πρόκληση στην ψηφιακή εποχή.
Συμπέρασμα
Το αδίκημα των ψευδών ειδήσεων, όπως ορίζεται στο άρθρο 191 του Ποινικού Κώδικα, αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο για την προστασία της δημόσιας τάξης και της κοινωνικής ειρήνης. Ωστόσο, η εφαρμογή του απαιτεί προσοχή ώστε να μην παραβιάζει θεμελιώδη δικαιώματα, όπως την ελευθερία του λόγου. Με την τεχνολογία να παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στην ενημέρωση, οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων θα πρέπει να προσαρμόζονται στις σύγχρονες προκλήσεις, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφύλαξη των δημοκρατικών αρχών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αλλαγές στο αδίκημα της διασποράς ψευδών ειδήσεων του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα, sioufaslaw.gr. Διαθέσιμο εδώ
