Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Βαβυλώνα, Ιούνιος του 323 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος πεθαίνει λίγο πριν συμπληρώσει τα 33 του χρόνια. Μαζί του «πήρε» τα όνειρα και τις φιλοδοξίες για την κατάκτηση όλου του κόσμου και την ανάδειξη του Μακεδονικού Βασιλείου, σε ένα ισχυρότατο πολυπολιτισμικό —και σίγουρα αχανές— κράτος, σύμφωνα με μια πιο σύγχρονη προσέγγιση του όρου. Πάντως το μόνο σίγουρο, είναι ότι πίσω του, αφήνει τον μακεδονικό θρόνο, χωρίς διάδοχο. Τα επόμενα χρόνια που ήρθαν, έφεραν μαζί τους πολλά προβλήματα για τη διαδοχή, πολλούς πολέμους και κυρίως, αμέτρητες δολοπλοκίες και φόνους, μεταξύ των διαδόχων του.
Ο αμεσότερος διάδοχος του Αλεξάνδρου, αποτελούσε ο γιος του, ο Αλέξανδρος Δ’, μόνο που το πρόβλημα ήταν, ότι ήταν ακόμα νεογνό και δεν μπορούσε, όπως ήταν φυσικό να διαδεχθεί τον πατέρα του. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Αρριδαίος, ως ο μεγαλύτερος ετεροθαλής αδερφός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κάθισε στον θρόνο και μετονομάστηκε σε Φίλιππος Γ’, έως ότου να ενηλικιωθεί ο Αλέξανδρος Δ’.
Οι συνομωσίες που ακολούθησαν έπειτα από αυτή τη διαδοχή, θα παραμείνουν σίγουρα, ένα ανεξίτηλο κομμάτι της ελληνιστικής ιστορίας. Οι διάδοχοι που αναπτύχθηκαν στα ελληνιστικά βασίλεια έδιναν τώρα την δική τους μάχη για τον μακεδονικό θρόνο. Όπως ήταν φυσικό και επόμενο, ο Αρριδαίος, ανακηρυγμένος πλέον, σε Φίλιππος Γ’, δολοφονήθηκε από την Ολυμπιάδα, λόγω της διανοητικής του αναπηρίας, αλλά και εξαιτίας ότι η ίδια ήθελε στον θρόνο τον εγγονό της, Αλέξανδρο Δ’. Δεν πέρασαν πολλά χρόνια, όπου εν τέλη, το 310-309 π.Χ., δολοφονήθηκε και ο Αλέξανδρος Δ’, από τον Κάσσανδρο. Ο θρόνος από εδώ και έπειτα θα έπρεπε να ανήκει στον επόμενο που ρέει μέσα του, το «βασιλικό μακεδονικό» αίμα. Και εδώ μπαίνει στο προσκήνιο το όνομα του Ηρακλή.
Ο Ηρακλής, σύμφωνα με πηγές, ήταν ο πρωτότοκος γιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πιθανόν να γεννήθηκε το 327/6 π.Χ. ή το 324/3 π.Χ. και αποτελούσε τον «νόθο» γιο του Αλεξάνδρου. Η μητέρα του ήταν η ευγενικής καταγωγής και χήρα του στρατηγού Μέμνονα Ροδίου, Βαρσίνη Αρταβάζου. Η σχέση της με τον Αλέξανδρο δεν επισημοποιήθηκε ποτέ, όπου αποτέλεσμα αυτής, ήταν ο Ηρακλής.
Ο Ηρακλής πέρασε όλη του τη ζωή μακριά από το βασιλικό περιβάλλον της Μακεδονίας, σχεδόν ξεχασμένος θα έλεγε κανείς, αφού δεν αποτελούσε παιδί του Αλεξάνδρου από έγκυρο γάμο. Μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Δ’ και της Ρωξάνης, ο Ηρακλής ήταν τότε, ένα παλικάρι κοντά στα δεκαοχτώ του χρόνια, και η μητέρα του, η Βαρσίνη, ο μεγάλος έρωτας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πενήντα τεσσάρων ετών. Τότε ήταν που ο Πολυπέρχοντας, ο οποίος διατηρούσε ακόμη στρατιωτική δύναμη, θυμήθηκε τον Ηρακλή, που μέχρι τότε, ζούσε με τη Βαρσίνη στη Μικρά Ασία, στα κτήματα του Αρταβάζου, στην Πέργαμο της Μυσίας. Τα ιστορικά κείμενα που έχουμε στα χέρια μας δεν μας πληροφορούν, ούτε πότε ακριβώς έφτασαν η μητέρα και ο γιος στην Πέργαμο, ούτε με ποιον τρόπο τους έπεισε ο Πολυπέρχοντας να τον ακολουθήσουν στην Ελλάδα. Πάντως, μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε, ότι η Βαρσίνη και ο Ηρακλής ακολούθησαν μια πομπή δέκα χιλιάδων απόστρατων, που ξεκίνησαν στα τέλη του καλοκαιριού του 324 π.Χ. από την Ώπι προς τον ελλαδικό χώρο, υπό την ηγεσία πάντα του Πολυπέρχοντα και του Κρατερού.
Εκείνη την εποχή, οι δολοπλοκίες και οι συνωμοσίες στη μακεδονική αυλή ήταν ένα σύνηθες γεγονός. Η Βαρσίνη, ως μεγάλη και έμπειρη γυναίκα, δεν είχε καμία απολύτως διάθεση να αναμειχθεί στις δολοπλοκίες της αυλής. Όμως, παρόλα αυτά, ακολούθησε τον Κρατερό και τον Πολυπέρχοντα, στο μακρινό αυτό ταξίδι της επιστροφής, μαζί με τον πλέον πολύ αναγνωρισμένο γιο της, Ηρακλή. Ο Ηρακλής ανατράφηκε σε μια περιοχή έξω από την Πέργαμο, όπου βρισκόταν πάνω σε μικρό λόφο. Πιθανότατα, ο Αρτάβαζος να είχε κτηματική περιουσία εκεί, από τον καιρό που ήταν σατράπης της Φρυγίας. Ως νέος πρέπει να ήταν εξίσου όμορφος και πανέξυπνος, όπως και ο πατέρας του. Πρέπει να σοκαρίστηκε πολύ όταν το 309 π.Χ. ήρθε στην Πέργαμο ο στρατηγός Πολυπέρχοντας και του ανακοίνωσε ότι πλέον αποτελούσε τον νόμιμο διάδοχο του μακεδονικού θρόνου. Οι ιστορικές πηγές δεν μας αναφέρουν τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο Πολυπέρχοντας για να πείσει τον ενήλικα πλέον Ηρακλή και την μητέρα του, να επιστρέψουν στην Μακεδονία. Το σίγουρο της όλης υπόθεσης ήταν ότι η Βαρσίνη εμπιστευόταν τυφλά τον Πολυπέρχοντα και τον αναγνώριζε ως αφοσιωμένο στρατηγό του Αλεξάνδρου. Επίσης, ήταν πολύ περήφανη ως μητέρα, που κάποιος επιτέλους, αναγνώρισε τα δικαιώματα του αδικημένου γιου της.
Υπάρχει, όμως, και μια άλλη εκδοχή, διόλου ευχάριστη, η οποία αναφέρει πως το 310 π.Χ. ο Πολυπέρχοντας, όντας τέως «επιμελητής της βασιλείας», είχε κάτω από τον προσωπικό του έλεγχο, μόνο ένα μικρό μέρος της Πελοποννήσου και σύμμαχό του τον Αντίγονο Μονόφθαλμο, ο οποίος για να τον ενισχύσει, τους παρέδωσε τον Ηρακλή και τη μητέρα του ως ομήρους, προκειμένου να τους αξιοποιήσει στις διαπραγματεύσεις του με τον Κάσσανδρο. Τελικά, οι διαπραγματεύσεις αυτές στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία. Ο Κάσσανδρος επιστράτευσε εναντίον του Πολυπέρχοντα, όπου ο τελευταίος άλλαξε στρατόπεδο και τάχθηκε κατά του Αντιγόνου. Έτσι, κατά αυτόν τον τρόπο, συμφιλιώθηκε με τον Κάσσανδρο και υπάκουσε στη διαταγή του να δηλητηριάσει τον Ηρακλή και τη μητέρα του Βαρσίνη.
Με αυτόν τον τρόπο, πέθανε άδοξα ο Ηρακλής, το έτος 309 π.Χ., δεκατέσσερα ακριβώς χρόνια, μετά τον θάνατο του Μεγάλου Στρατηλάτη, εξοντώνοντας έτσι κάθε ζωντανό και άμεσο απόγονο του Αλεξάνδρου. Η δολοφονία του πρωτότοκου γιου του Αλεξάνδρου, Ηρακλή και του δευτερότοκου, Αλεξάνδρου Δ’, ήταν μόλις σχεδόν η αρχή για τα ταραγμένα χρόνια που ήρθαν έπειτα, για τον πολυπόθητο «χρυσό» και αιματοβαμμένο θρόνο της Μακεδονίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγγελος Χανιώτης (2021), Η Εποχή των Κατακτήσεων: Ο ελληνικός κόσμος από τον Μέγα Αλέξανδρο στον Ανδριανό (336 π.Χ. – 138 μ.Χ.), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
- Γ.Α. Πίκουλας (2020), Αλέξανδρος Γ’ ο Μέγας- δώδεκα ερωτήματα και κάποιες απαντήσεις, Αθήνα: Εκδ. Καλλιγράφος
- Μάριος Βερέττας (2017), Μέγας Αλέξανδρος: Η μεγάλη περιπέτεια του Ελληνισμού, Ρόδος: Εκδ. Βερέττα
