Του Κωνσταντίνου Καρατζά,
Η περιοχή του Σαχέλ τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει μία σειρά από ταυτόχρονες κρίσεις τις οποίες ο υπόλοιπος κόσμος και κυρίως η Δύση αγνοεί. Σ’ αυτήν τη ζώνη, η οποία βιώνει πολιτική αστάθεια μέσα από διαδοχικά πραξικοπήματα περιλαμβάνεται και η χώρα του Μάλι που αποτελεί κατεξοχήν παράδειγμα εύθραυστου κράτους. Εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτή τη χώρα υποφέρουν από ένα συνδυασμό παραγόντων, όπως η κλιματική αλλαγή, οι παρατεταμένες ένοπλες συγκρούσεις, τα οικονομικά αδιέξοδα και την υγειονομική κρίση.
Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC) κατέταξε το 2024 το Μάλι στη λίστα παρακολούθησης έκτακτης ανάγκης, εξαιτίας των διπλών κρίσεων στην ασφάλεια και την οικονομία που βλάπτουν τους ανθρώπους και δημιουργούν ανθρωπιστικές ανάγκες. Καθώς τα βλέμματα του κόσμου είναι στραμμένα κυρίως στις ένοπλες συρράξεις σε Ουκρανία και Γάζα, ο στρατός που ελέγχει το Μάλι και βρίσκεται στην εξουσία μετά από πραξικόπημα το 2021, του οποίου ηγήθηκε ο Assimi Goita, προβαίνει σε εκκαθαρίσεις εθνοτικών μειονοτήτων, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Από τη στιγμή που η στρατιωτική χούντα πήρε την εξουσία στην πρωτεύουσα Bamako, αναζήτησε βοήθεια στη Ρωσία, η οποία τον Δεκέμβριο του 2021 απέστειλε πλήρωμα της ρωσικής μισθοφορικής ομάδας Wagner, προκειμένου να βοηθήσει το καθεστώς στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται από αναλυτές, διάφορες πληθυσμιακές ομάδες όπως οι Fula, οι Tamasheq (Τουαρέγκ) και οι Moura, που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της χώρας, βρέθηκαν σε ακραίο κίνδυνο επειδή αντιμετωπίζονται ως τρομοκράτες.
Οι μισθοφορικές ομάδες χρησιμοποιούν τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη με καταστροφικές δυνατότητες, στοχεύοντας συνήθως άμαχους πληθυσμούς και κυρίως αυτών που αντιμετωπίζονται ως τρομοκράτες, στους οποίους περιλαμβάνονται εκπρόσωποι των πρώην ένοπλων δυνάμεων, που ήταν άλλοτε σύμμαχοι μέχρι την έναρξη αυτών των επιθέσεων. Είναι γεγονός ότι στρατιωτικές ενέργειες που στην ουσία αποτελούν μειονοτικές εκκαθαρίσεις βρίσκονται έκτοτε σε εξέλιξη μέσα σε ένα πλαίσιο έντονης προπαγάνδας που προκαλεί διακρίσεις και ξεσηκώνει βία και διώξεις σε όλους τους άμαχους που φορούν τουρμπάνι ή άλλα χαρακτηριστικά ρούχα των νομαδικών πληθυσμών. Αυτό το κύμα βίας δε γνωρίζει από διακρίσεις σε γυναίκες, ηλικιωμένους και παιδιά θύματα των εχθροπραξιών, που συνηθώς εγκαταλείπουν τις εστίες τους, αφού έχουν καεί ή έχει κλαπεί η ελάχιστη περιουσία τους, όπως έκταση γης και ζώα.
Από το 2022, διάφορες οργανώσεις, όπως η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για το Μάλι (MINUSMA) αλλά και άλλες ομάδες που αγωνίζονται για τα δικαιώματα τοπικών πληθυσμών (π.χ. Association Kisal, Tabital Pulaaku of Mopti) κατηγορούν ευθέως άνδρες της ομάδας Wagner για συμμετοχή σε σφαγές και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων που έχουν συγκεντρωθεί από οργανώσεις, οι μισθοφόροι τρομοκρατούν, καταστρέφουν νομαδικούς καταυλισμούς, δηλητηριάζουν πηγάδια και προβαίνουν σε βιασμούς και λεηλασίες κατοικιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Μάλι, ο Νίγηρας και η Μπουρκίνα Φάσο αποχώρησαν τον Ιανουάριο του 2024 από την Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), αφού προηγουμένως προχώρησαν οι τρεις αυτές χώρες στη δημιουργία των Κρατών του Σαχέλ (AES), μέσω σύναψης στρατιωτικού συμφώνου. Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε, η χώρα βιώνει ανθρωπιστική κρίση με 7,1 εκατομμύρια ανθρώπους που αντιστοιχεί στο 1/3 του πληθυσμού να βρίσκονται σε άμεση ανάγκη για βοήθεια, ενώ 400.000 βρίσκονται εσωτερικά εκτοπισμένοι. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το εθνικό ποσοστό σοβαρού οξέος υποσιτισμού, που αποτελεί την πιο θανατηφόρα μορφή πείνας ανέβηκε από 4,2% την προηγούμενη χρονιά σε 11% που αποτελεί ρεκόρ δεκαετίας. Παρατηρείται επίσης μεγάλη ανάγκη διατροφικής φροντίδας σε παιδιά κάτω των 5 ετών που βρίσκονται σε τοποθεσίες για εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα.
Χιλιάδες άνθρωποι θύματα του πόνου και της ψυχοσωματικής βίας που γλίτωσαν από το θάνατο καλούνται να αναμετρηθούν με όσες δυνάμεις τους έχουν μείνει για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους σε ένα περιβάλλον που εγκυμονούν οι κίνδυνοι της λιμοκτονίας και των ασθενειών. Ο Ο.Η.Ε. έχει προειδοποιήσει αυστηρά ότι ένα εκατομμύριο παιδιά βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο οξέος υποσιτισμού εξαιτίας της κατάστασης των συγκρούσεων και των εκτοπισμών, ενώ η παρεμπόδιση ανθρωπιστικής βοήθειας από οργανισμούς σε ευάλωτες κοινότητες οξύνει την ήδη δυσχεραίνουσα κατάσταση. Μέχρι σήμερα, η αβεβαιότητα εξαιτίας των ένοπλων συγκρούσεων μοιάζει πως λαμβάνει μόνιμα χαρακτηριστικά σε αυτή τη χώρα της δυτικής Αφρικής, στην οποία παρά τις υποσχέσεις του καθεστώτος για τερματισμό των συρράξεων αυτές συνεχίζουν να λαμβάνουν χώρα σε όλη την επικράτεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Do not ignore Mali’s multifaceted humanitarian catastrophe, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Crisis in Mali: What you need to know and how to help, rescue.org, διαθέσιμο εδώ
- Wagner’s war on civillians, Africa Is a Country, διαθέσιμο εδώ
- Drone attack kills at least 21 civilians in northern Mali, Tuareg-led group says, Africa News, διαθέσιμο εδώ
