Της Ανθής Ντόλα,
Η Συνθήκη Σένγκεν εξασφάλιζε, από το 1995, την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών ευρωπαϊκών χωρών στα υπόλοιπά κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Με την υπογραφή της συνθήκης, εξασφαλίστηκε η μετακίνηση των ευρωπαίων πολιτών σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, χωρίς εξονυχιστικούς και εξαντλητικούς ελέγχους, οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα χρονοβόροι. Γιατί όμως κινδυνεύει το μέλλον της και η ισχύ της;
Η γερμανική Κυβέρνηση σχεδιάζει από την Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου έως τις 15 Μαρτίου 2025, να επιβάλει ελέγχους σε όλα τα χερσαία σύνορά της και ταχύτατες απελάσεις. Ήδη από τον Μάιο, έλεγχοι έχουν επιβληθεί στα σύνορα με την Αυστρία, από τον Ιούνιο στα σύνορα με την Ελβετία, την Πολωνία, την Τσεχική Δημοκρατία και από τον Ιούλιο, σε αυτά με τη Γαλλία. Η γερμανική Κυβέρνηση διαμηνύει, ότι θα οι έλεγχοι θα είναι προσωρινοί αλλά η εξάπλωση και η διεύρυνση της απόφασης αυτής προκαλεί ανησυχία, καθώς ουδέν μονιμότερο του προσωρινού.
Ο λόγος αυτής της αλλαγής; Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας αλλά και ο έλεγχος της παράτυπης μετανάστευσης στην χώρα. Η αστυνομία έχει την δικαιοδοσία να ελέγχει τους μετανάστες που περνούν τα σύνορα και σε περίπτωση που δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις, να τους απαγορεύσει την είσοδο. Βέβαια, για την διεύρυνση αυτού του μέτρου βοήθησε και η απειλή της ουγγρικής Κυβέρνησης να στείλει σκόπιμα λεωφορεία με μετανάστες στις Βρυξέλλες, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δια μέσου της εκπροσώπου της, Anitta Hipper, χαρακτήρισε την ενέργεια ως «απαράδεκτη».
Η απόφαση της γερμανικής Κυβέρνησης να επιβάλει ελέγχους έχει δημιουργήσει ερωτήματα, ενώ κάποιες χώρες, όπως η Πολωνία και η Αυστρία, που μιλούν για de facto και δη μονομερή κατάργηση της Συνθήκης Σένγκεν και ζητούν από τις Βρυξέλλες να βάλει φρένο στα γερμανικά σχέδια. Πέρα από την παραγκώνιση της συμφωνίας, η γερμανική απόφαση προκαλεί και άλλα προβλήματα καθώς αν η ισχυρότερη, αυτή τη στιγμή, οικονομία της Ένωσης δεν αισθάνεται ασφάλεια και δεν υπακούει στις συνθήκες της E.E., τότε αυτό θα παρασύρει και άλλες χώρες προς την ίδια κατεύθυνση.
Το δεύτερο πρόβλημα που προκαλείται είναι πως αν όντως και άλλες χώρες τις κεντρικής Ευρώπης, και όχι μόνο, πράξουν κατ’ αυτό τον τρόπο τότε οι χώρες υποδοχής, όπως είναι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία θα αναλάβουν εξολοκλήρου το μεταναστευτικό ζήτημα και θα επιβαρυνθούν περισσότερο απ’ ότι τώρα. Η ελληνική Κυβέρνηση γνωρίζει πως σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, το βάρος είναι μεγάλο, επομένως έστειλε μήνυμα στην γερμανική Κυβέρνηση πως «Η απάντηση στο μεταναστευτικό δεν μπορεί να είναι η μονομερής κατάργηση της Σένγκεν».
Από την πλευρά του ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, σε παρουσία του στην εκπομπή «Συνδέσεις» της ΕΡΤ ανέφερε πως «Η Γερμανία αντιμετωπίζει πολλά εσωτερικά προβλήματα, λόγω των αποτελεσμάτων των εκλογών και της ενίσχυσης των ακραίων δυνάμεων και επομένως υπάρχει πίεση για αύξηση των μέτρων. Στο πλαίσιο αυτό θα αρχίσει ελέγχους στα σύνορά της με τις άλλες χώρες της Ε.Ε.. Αυτά που επιχειρεί τώρα να εφαρμόσει είναι κόντρα στο Σύμφωνο Μετανάστευσης» συνδυάζοντας την απόφαση της Κυβέρνησης Scholz με την πίεση που του ασκείται από την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος «AfD» στη Γερμανία.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η απόφαση της Γερμανίας ήρθε για να ταράξει τις ισορροπίες. «Μπορεί σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν, τα κράτη-μέλη μπορούν να επαναφέρουν εσωτερικούς ελέγχους στα σύνορα για την αντιμετώπιση σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, όταν αυτό είναι αναγκαίο και αναλογικό», όπως ανέφερε και η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Anitta Hipper, αυτό δεν σημαίνει όμως πως τέτοιου είδους αποφάσεις μπορούν να παρθούν τόσο απότομα και βίαια. Επιπλέον, η επιβολή ελέγχου γυρνάει την Ε.Ε. πίσω και δημιουργεί ρήξη στην εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών. Άλλωστε, λύση δεν είναι η μονομερής αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, αλλά η συζήτηση και η συνεργασία μεταξύ των κρατών, ώστε να μην δημιουργούνται πόλοι δύο διαφορετικών ταχυτήτων. Μπορεί η Γερμανία να είναι μία ισχυρή χώρα – μέλος, αλλά αυτό δεν την καθιστά ανεξάρτητη και «ηγέτη» των υπολοίπων.
Επιπλέον, αυτή η στάση της Γερμανίας αποδεικνύει την δική της εσωτερική ανασφάλεια σε ότι αφορά το πολιτικό σκηνικό, αλλά και πως απουσιάζει από τα κράτη – μέλη η εμπιστοσύνη προς την Ένωση. Η εμπιστοσύνη αυτή περιλαμβάνει τόσο τα ζητήματα ασφάλειας, όσο και τις σχέσεις μεταξύ των μελών. Η Ε.Ε. έχει αποτύχει να φέρει κοντά τα κράτη της, να κρατήσει τις ισορροπίες και να είναι δίκαιη απέναντι σε όλα τα μέλη της. Ως εκ τούτου, οι Ευρωπαίοι πολίτες αμφισβητούν τις δυνατότητές της και την αποτελεσματικότητά της, καθώς αδυνατεί να συνετίσει τα μέλη της, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ουγγαρίας, όπου όχι απλά δεν μπορεί να περιορίσει την Κυβέρνηση, αλλά αρκετές φορές μένει άπραγη απέναντι στις υπερβολές τους Orbán.
Πέρα από τα πολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν από την έναρξη έντονων διασυνοριακών ελέγχων, προκύπτουν και ζητήματα καθημερινότητας, καθώς έως και 3,5 εκατομμύρια άτομα διασχίζουν καθημερινά τα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και μία τέτοια αλλαγή θα δυσκολέψει κατά πολύ την καθημερινότητά τους. Επιπλέον, σύμφωνα με την Ε.Ε. το κλείσιμο των εσωτερικών συνόρων θα είναι κοστοβόρο και το ποσό θα ξεκινά από €100 δισ. έως €230 δισ., μέσα σε διάστημα 10 ετών. Επομένως, τόσο το πολιτικό και κοινωνικό, όσο και το οικονομικό ζήτημα που ανακύπτει θα έπρεπε να είναι αρκετά, ώστε να λειτουργήσουν ως τροχοπέδη σε αυτές τις πρακτικές περιορισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συνθήκη Σένγκεν: Τι προβλέπει η συμφωνία που επιχειρεί να καταργήσει de facto και μονομερώς η Γερμανία, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κομισιόν για Γερμανία: Οι συνοριακοί έλεγχοι θα πρέπει να είναι αναλογικοί και αυστηρά έκτακτοι, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σένγκεν: Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας της ΕΕ, europarl.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Στα άκρα οι σχέσεις Ορμπάν – Κομισιόν: Απειλεί να στείλει μετανάστες με λεωφορεία στις Βρυξέλλες, Dnews, διαθέσιμο εδώ
