Της Καλλιόπης Μπεκίρη,
Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) είναι ένα διαχρονικό ζήτημα, το οποίο εμφανίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην επιφάνεια της πολιτικής επικαιρότητας, αποτελώντας παράλληλα και ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της. Η διαδικασία της διεύρυνσης είναι ταυτόσημη με τον ίδιο τον θεσμό, καθώς ήδη από τις απαρχές της η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκτούσε πολιτική ισχύ και υπόσταση λόγω της διεύρυνσής της. Ενσωματώνοντας, δηλαδή, περαιτέρω κράτη-μέλη στο δυναμικό της, και ενισχύοντας-μεγιστοποιώντας ταυτόχρονα, αφενός την οικονομική, αφετέρου και την διακρατική της υπέροχη. Σήμερα, το ζήτημα αυτό έχει επανέλθει στην επικαιρότητα, με πλειάδα υποψηφίων χωρών να επιδιώκουν την ένταξή τους στον θεσμό. Η ενδεχόμενη αυτή επικείμενη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα επηρεάσει αδιαμφισβήτητα το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αναδιαμορφώνοντας εκ θεμελίων τον ευρωπαϊκό χάρτη.
Τι είναι όμως στην πράξη η διαδικασία της διεύρυνσης;
Πρόκειται ουσιαστικά για μια διαδικασία, η οποία προϋποθέτει την περάτωση μιας σειράς βημάτων, που έπειτα από σχετικό έλεγχο από τους αρμόδιους φορείς, ενδέχεται να εξασφαλίσουν στην εκάστοτε χώρα την προσχώρησή της στον θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα, το κράτος που επιδιώκει να αποτελέσει κομμάτι της Ε.Ε. οφείλει πρωτίστως να υποβάλει ένα επίσημο αίτημα ένταξης προς τον Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έπειτα, το Συμβούλιο αναθέτει τη διαδικασία της αξιολόγησης του αιτήματος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ελέγχει αν η εκάστοτε χώρα πληροί τα κριτήρια εισόδου στην Ένωση, γνωστά και ως Κριτήρια της Κοπεγχάγης. Έτσι, μετά από αυτόν τον πρώτο έλεγχο, το Συμβούλιο κρίνει αν θα θέσει την χώρα σε κατάσταση Υποψηφιότητας. Αυτό είναι και το πρώτο βήμα, που φέρνει την εκάστοτε χώρα ένα βήμα πιο κοντά στην ένταξη.
Στη συνέχεια, ακολουθεί το βήμα των Ενταξιακών Διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η υποψήφια χώρα, αφού έχει διαπιστωθεί πως πληροί τα απαιτούμενα κριτήρια, όπως το απαραίτητο πλαίσιο-κλίμα δημοκρατίας και κράτος δικαίου, που οφείλει να διακρίνει την εκάστοτε χώρα, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οικονομική επάρκεια, η οποία δεν θα αποτελέσει τροχοπέδη στα σχέδια της Ένωσης, αλλά αρωγό προς την ανέλιξή της, και άλλων εξίσου σημαντικών δεδομένων που εσωκλείονται στο γενικότερο πλαίσιο των Κριτηρίων της Κοπεγχάγης, ακολουθεί η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ε.Ε. επί του πρακτέου. Το «κεκτημένο» λοιπόν εφαρμόζεται και η Επιτροπή, μέσω συνεχής παρακολούθησης, εξετάζει αν η υποψήφια χώρα συμμορφώνεται στις νόρμες του θεσμού και λειτουργεί εντός των επιτρεπόμενων συνθηκών. Υφίσταται διαρκής ενημέρωση των λοιπών φορέων (Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου), καθώς η Επιτροπή οφείλει να δημοσιεύει την πορεία που ακολουθεί η εκάστοτε χώρα που αιτείται να εισέλθει εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του σταδίου των διαπραγματεύσεων, επέρχεται το τελικό βήμα της επίσημης προσχώρησης. Αρχικά, η Επιτροπή γνωστοποιεί το αποτέλεσμα είτε είναι θετικό είτε αρνητικό. Στην περίπτωση που η Επιτροπή αποφανθεί πως η υποψήφια χώρα περνά επιτυχώς όλα τα προηγούμενα βήματα, τότε αυτή βρίσκεται πλέον σε κατάσταση Προσχώρησης. Ακολούθως, έπεται μια ακόμη διαδικασία έγκρισης, καθώς πρέπει η χωρά αυτή που βρίσκεται πλέον σε κατάσταση προσχώρησης να πάρει την έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και από το σύνολο των κρατών-μελών που απαρτίζουν την Ένωση. Μετά και από αυτή τη διαδικασία, η χώρα αποτελεί επισήμως κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επομένως, η διαδικασία της διεύρυνσης της Ε.Ε. διαδραμάτιζε και εξακολουθεί να διαδραματίζει νευραλγικό ρόλο στην πορεία του εν λόγω θεσμού. Μέσω αυτής, έχει σχηματιστεί το μόρφωμα της Ένωσης, όπως μας παρουσιάζεται σήμερα, απαρτιζόμενο δηλαδή από 27 κράτη-μέλη, και με πολλά ακόμη κράτη να επιδιώκουν την ενσωμάτωσή τους και με άλλα ακόμη να βρίσκονται ήδη στην πορεία προσχώρησης. Κάθε βήμα της όλης διαδικασίας επιτελεί έναν συγκεκριμένο σκοπό. Δεν αποτελεί απλώς ένα μέρος μιας συνολικής γραφειοκρατικής πορείας, αλλά αντιθέτως υποδεικνύει το πόσο σημαντικό είναι για την Ε.Ε. η διασφάλιση της ακεραιότητάς της και των αξιών της.
Η προχώρηση λοιπόν νέων χωρών σίγουρα ενισχύει και τις δύο πλευρές, τόσο την ίδια την Ένωση, όσο και τα εκάστοτε κράτη. Η γεωπολιτική ισχύ του θεσμού μεγιστοποιείται, εντάσσοντας στο δυναμικό της «χώρες με πλεονεκτήματα». Και οι ίδιες οι χώρες όμως βελτιστοποιούνται αντίστοιχα. Υφίσταται μια γενικότερη τροποποίηση προς το καλύτερο, καθώς κατά την διάρκεια της διαδικασίας ένταξης η εκάστοτε χώρα υποχρεούται να λειτουργήσει σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, που χαρακτηρίζονται από ανώτερα ιδανικά, όπως είναι η δημοκρατία, επί παντός επιστητού. Κατά αυτόν τον τρόπο λοιπόν, παρατηρείται μια εν γένει ανοικοδόμηση και ενίσχυση και των δύο πλευρών.
Η διεύρυνση επομένως, είναι μια εξαιρετικά σημαντική διαδικασία, η οποία έχει διαμορφώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση έως σήμερα και ενδέχεται να επηρεάσει την γενικότερη γεωπολιτική σκηνή της Ευρώπης. Πρόσφατα αιτήματα, όπως αυτά της Ουκρανίας και των Βαλκανίων, επρόκειτο να αναδιαμορφώσουν την εικόνα της Ένωσης, δημιουργώντας νέα δεδομένα με κεντρικό άξονα πάντοτε την προώθηση του δημοκρατικού ιδεώδους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διεύρυνση της ΕΕ, commission.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκή Ένωση-Διεύρυνση της ΕΕ, european-union.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
