Του Παύλου Κουλιάλη,
Ο θεσμός του δικονομικού εγγυητή στην πολιτική δίκη αποτελεί έναν σημαντικό θεσμό για την εξασφάλιση της έννομης προστασίας και της ορθής απονομής δικαιοσύνης. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ευρέως γνωστός στους μη νομικούς κύκλους, ο δικονομικός εγγυητής παίζει κρίσιμο ρόλο στην προστασία των συμφερόντων των εμπλεκομένων μερών σε μια δικαστική διαδικασία. Το παρόν άρθρο θα αναλύσει τον θεσμό του δικονομικού εγγυητή, την ιστορική του εξέλιξη, τις λειτουργίες και τους σκοπούς του, καθώς και τις σχετικές διατάξεις του ελληνικού δικαίου.
Ορισμός του δικονομικού εγγυητή
Ο δικονομικός εγγυητής είναι το πρόσωπο το οποίο συμμετέχει σε μια πολιτική δίκη για να προστατεύσει τα συμφέροντα ενός από τα διάδικα μέρη ή ενός τρίτου, χωρίς να είναι κατ’ ανάγκη το ίδιο διάδικος. Η συμμετοχή του δικονομικού εγγυητή δικαιολογείται από την ανάγκη να διασφαλιστεί η πλήρης και δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης και να αποτραπούν τυχόν αδικίες που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της δίκης, ειδικά όταν ένα από τα μέρη βρίσκεται σε αδύναμη θέση ή δεν μπορεί να προασπίσει τα δικαιώματά του επαρκώς.
Ιστορική εξέλιξη του θεσμού
Η έννοια του δικονομικού εγγυητή έχει τις ρίζες της στο ρωμαϊκό δίκαιο, όπου οι αρχές της δικαιοσύνης και της ισότητας καθόριζαν τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής εποχής, η συμμετοχή ενός τρίτου σε μια δικαστική διαδικασία για την προστασία των συμφερόντων ενός από τα μέρη ήταν αποδεκτή και συνήθης πρακτική. Σταδιακά, αυτή η έννοια εξελίχθηκε και ενσωματώθηκε στα διάφορα συστήματα δικαίου της Ευρώπης, με την έννοια του δικονομικού εγγυητή να αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο των πολιτικών δικών.
Στο ελληνικό δίκαιο, ο θεσμός του δικονομικού εγγυητή καθιερώθηκε μέσω της νομολογίας και της εξέλιξης της πολιτικής δικονομίας, ενώ οι σχετικές διατάξεις που τον ρυθμίζουν έχουν θεμελιώδη σημασία για την προστασία των διαδίκων. Οι ρυθμίσεις αυτές επικεντρώνονται κυρίως στην προστασία των πιο αδύναμων ή ευάλωτων μερών, καθώς και στην αποτροπή καταχρηστικών πρακτικών από ισχυρότερα μέρη.
Σκοπός και λειτουργία του δικονομικού εγγυητή
Ο κύριος σκοπός του δικονομικού εγγυητή είναι να εξασφαλίσει ότι η δικαστική διαδικασία θα διεξαχθεί δίκαια και αντικειμενικά, με σεβασμό στα δικαιώματα όλων των εμπλεκομένων μερών. Στο πλαίσιο αυτό, ο εγγυητής έχει την ευθύνη να παρακολουθεί τη δίκη και να παρεμβαίνει όπου κρίνεται απαραίτητο, για να διασφαλίσει ότι τα συμφέροντα του εγγυώμενου διαδίκου προστατεύονται αποτελεσματικά.
Επιπλέον, ο εγγυητής μπορεί να παρέχει εξειδικευμένες νομικές συμβουλές στο μέρος που εκπροσωπεί, βοηθώντας το να αντιμετωπίσει τις νομικές προκλήσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της δίκης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο δικονομικός εγγυητής μπορεί να αναλάβει ενεργό ρόλο στη διαχείριση της υπόθεσης, ειδικά όταν ο διάδικος βρίσκεται σε αδύναμη θέση και δεν μπορεί να προστατεύσει τα δικαιώματά του επαρκώς.
Προϋποθέσεις ορισμού δικονομικού εγγυητή
Η επιλογή ή ορισμός ενός δικονομικού εγγυητή γίνεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που ποικίλλουν ανάλογα με την υπόθεση και τη δικαστική διαδικασία. Στην ελληνική νομοθεσία, οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν κυρίως το ενδιαφέρον του τρίτου για την έκβαση της δίκης και τον ρόλο που θα κληθεί να διαδραματίσει κατά τη διάρκεια αυτής.
Συγκεκριμένα, ο δικονομικός εγγυητής ορίζεται όταν το αποτέλεσμα της δικαστικής απόφασης επηρεάζει άμεσα τα συμφέροντα του προσώπου που εγγυάται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό το πρόσωπο μπορεί να είναι τρίτος που δεν συμμετέχει άμεσα στη δίκη, αλλά έχει έννομο συμφέρον να διασφαλίσει ότι η απόφαση θα είναι δίκαιη και δεν θα βλάψει τα συμφέροντά του. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι οι περιπτώσεις όπου η δικαστική απόφαση μπορεί να δημιουργήσει δικαϊκές ή οικονομικές υποχρεώσεις για τον εγγυητή, όπως σε υποθέσεις εγγύησης δανείου.
Δικονομικές συνέπειες της συμμετοχής του εγγυητή
Η συμμετοχή του δικονομικού εγγυητή σε μια δικαστική διαδικασία έχει σημαντικές δικονομικές συνέπειες, τόσο για τη δίκη όσο και για τα εμπλεκόμενα μέρη. Καταρχάς, η παρουσία του εγγυητή ενισχύει την ασφάλεια δικαίου, καθώς εγγυάται ότι θα ληφθούν υπόψη όλες οι σχετικές παραμέτρους και τα συμφέροντα που σχετίζονται με την υπόθεση.
Επιπλέον, η παρουσία του δικονομικού εγγυητή μπορεί να συμβάλλει στην επιτάχυνση της διαδικασίας, καθώς το μέρος που εκπροσωπείται από τον εγγυητή μπορεί να έχει πρόσβαση σε εξειδικευμένη νομική καθοδήγηση και να λαμβάνει γρήγορα και αποφασιστικά μέτρα για την προάσπιση των συμφερόντων του. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες για καθυστερήσεις ή περίπλοκες διαφορές που ενδέχεται να προκύψουν εξαιτίας της έλλειψης εμπειρίας ή γνώσεων εκ μέρους του διαδίκου.
Σε περιπτώσεις που ο εγγυητής ενεργεί καταχρηστικά ή δεν εκπληρώνει τα καθήκοντά του με τρόπο που να προασπίζει τα συμφέροντα του εγγυώμενου, ενδέχεται να επιβληθούν κυρώσεις, όπως η απομάκρυνσή του από την υπόθεση ή η υποχρέωσή του να αποζημιώσει τον εγγυούμενο διάδικο.
Νομοθετικές ρυθμίσεις στην ελληνική έννομη τάξη
Η ελληνική πολιτική δικονομία προβλέπει συγκεκριμένες διατάξεις για τη συμμετοχή του δικονομικού εγγυητή, κυρίως μέσω των άρθρων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Στο ελληνικό δίκαιο, οι διατάξεις αυτές εξυπηρετούν την αρχή της δίκαιης δίκης και έχουν ως στόχο να προστατεύσουν τα συμφέροντα των μερών, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου η έκβαση της δικαστικής διαδικασίας μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες για τρίτους.
Σύμφωνα με τα άρθρα του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ο εγγυητής μπορεί να οριστεί τόσο με απόφαση του δικαστηρίου όσο και κατόπιν αιτήματος του διαδίκου ή τρίτου. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της συγκεκριμένης υπόθεσης και το έννομο συμφέρον του προσώπου που αιτείται την εγγύηση.
Σχέση δικονομικού εγγυητή και εγγυώμενου
Η σχέση μεταξύ του δικονομικού εγγυητή και του εγγυώμενου διαδίκου είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς από αυτή εξαρτάται η αποτελεσματικότητα της συμμετοχής του εγγυητή στη δίκη. Η σχέση αυτή χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη και συνεργασία, με τον εγγυητή να αναλαμβάνει τον ρόλο της καθοδήγησης και προστασίας του εγγυώμενου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ν. Νίκας, Εγχειρίδιο Πολιτικής Δικονομίας, 4η έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2022.
