Του Παναγιώτη Χάτζιου,
Η αυτοκρατορία των Ίνκας, ένας λαός με σπουδαία επιστήμη και τεχνολογία, αποτέλεσε τη σημαντικότερη αυτοκρατορία της Νότιας Αμερικής. Το μέγεθος της εκτεινόταν από το Εκουαδόρ και τις Άνδεις μέχρι τη Χείλη και την Αργεντινή. Δέσποζε και βασίλευε για χρόνια, ώσπου τον 16ο αιώνα κατέφθασαν στη περιοχή οι Ισπανοί Κονκισταδόρ, δηλαδή κατακτητές και αποικιοκράτες.
Η ιστορία των Ίνκας δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη, πιθανώς λόγω του γεγονότος ότι δεν είχαν επίσημη γραφή, ούτε διασώθηκαν δικά τους κείμενα. Οι Ίνκας εμφανίστηκαν ως μια μικρή κοινότητα των Άνδεων στο Περού τον 12ο αιώνα μ.Χ. Από κοινότητα σταδιακά εξελίχθηκαν σε ισχυρή αυτοκρατορία, με αποκορύφωμα τον 15ο αιώνα. Η αυτοκρατορία τους ήταν γνωστή ως «Γη των τεσσάρων περιοχών», στη γλώσσα τους “Tahuantinsuyu”. Το βασίλειο πήρε το όνομα αυτό εξαιτίας των περιοχών στις οποίες χωριζόταν: «Αντισούγιου», «Τσιντσαϊσούγιου», «Κουντισούγιου», «Κουγιασούγιου».
Η κοινωνία τους είχε αυστηρή δομή και οργάνωση. Αποτελούνταν στην κορυφή από έναν βασιλιά, τον οποίο θεωρούσαν ημίθεο και είχε όλη την εξουσία στα χέρια του. Έπειτα οι ιερείς είχαν κεντρικό ρόλο, αφού η λατρεία του θεού Ήλιου, είχε καθοριστικό ρόλο στην καθημερινή ζωή τους. Οι τελετές ήταν πλούσιες σε χρυσό και μεγαλοπρεπείς. Για τους Ίνκας η τελετή ενός νεκρού ήταν ιδιαίτερα ιερή, καθώς πίστευαν στη μετεμψύχωση. Η σημαντικότερη εορτή ήταν η «εορτή του θεού Ήλιου», και εκεί λάμβαναν χώρα τελετές και θυσίες ζώων για μια ευνοϊκή μεταχείριση του θεού προς τους ανθρώπους. Τα ιερά τοποθετούνταν κοντά σε επιβλητικά φυσικά τοπία, ώστε να αντικατοπτρίζουν τη βαθιά πίστη στη φύση. Η γη αποτελούσε ιερό χώρο και φρόντιζαν με κάθε τρόπο που διέθεταν να την τιμούν. Η γεωργία ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και των διατροφικών τους συνηθειών.
Η σπουδαιότητα των κτηρίων και της αρχιτεκτονικής τους έχει συχνά συγκριθεί με αυτή των αρχαίων Ρωμαίων. Εντύπωση προκαλεί η ικανότητα που έχτιζαν τα κτήρια μέσα σε τόσο δύσβατες και τραχιές περιοχές με τεράστιο υψόμετρο. Τα κτήρια που έχουν σωθεί είναι έργα τέχνης, χτισμένα με ακρίβεια και δομημένα με πρακτικό τρόπο. Το «Μάτσου Πίτσου», αποτελεί ένα μυστήριο παράδειγμα ταλέντου που διέθεταν. Η πόλη αποτελεί ένα αίνιγμα, τόσο για τον τρόπο με τον όποιο χτίστηκε, όσο και για την χρήση και την αντοχή της σε μια ιδιαίτερα σεισμογενής περιοχή. Ερευνητές ανακάλυψαν πως στο Μάτσου Πίτσου υπάρχει υδραγωγείο και πέτρινα αυλάκια, τα οποία την παροχή νερού στους κατοίκους. Κατασκεύασαν ένα δίκτυο δρόμων για να συνδέονται μεταξύ τους οι πόλεις, μήκος 40.000 χιλιομέτρων. Η αρχιτεκτονική και οι κατασκευές τους αντανακλούσαν τη θρησκεία και την κουλτούρα τους.
Η οικονομία δεν γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη, καθώς ήταν βασισμένη σε ένα σύστημα ανταλλαγής προϊόντων. Το ίδιο ίσχυε και για τη γραφή. Υπήρχε ένα απλοϊκό σύστημα γραφής που βασιζόταν σε κόμπους σχοινιών και στόχο είχε κυρίως την αριθμητική καταγραφή προϊόντων.
Η αυτοκρατορία άκμαζε για πολλά χρόνια με στόχους και βλέψεις για ανάπτυξη. Ωστόσο, το τέλος δεν άργησε να έρθει. Τον 16ο αιώνα προέκυψε εμφύλιος ανάμεσα των υιών του βασιλιά, αυτό δημιούργησε εσωτερικές πληγές και αναταράξεις. Στο τέλος επικράτησε ο ένας αδερφός Αταχουάλπα. Την ίδια σχεδόν περίοδο κατέφθασαν στον τόπο Ισπανοί με ζήλο και όρεξη για εξουσία. Συνέλαβαν τον τελευταίο βασιλιά των Ίνκας, και ο λαός για να πάρει πίσω τον βασιλιά του, κατέβαλε υπέρογκους τόνους χρυσού στους Ισπανούς. Παρά την πληρωμή, ο βασιλιάς δεν δόθηκε στο λαό και εκτελέστηκε. Οι Ίνκας «ακέφαλοι» πλέον, δεν είχαν ελπίδες μπροστά σε έναν κατακτητή με εξελιγμένη τεχνολογία και όπλα. Το βασίλειο προσπάθησε να αμυνθεί αλλά η αντίσταση δεν κράτησε. Οι Ισπανοί μετά την κατάκτηση επέβαλαν την δική τους θρησκεία και αυτό οδήγησε στην κατάρρευση της ιστορίας και του πολιτισμού των Ίνκας. Η παράδοση τους αντικαταστάθηκε με έναν πιο σύγχρονο τρόπο ζωής κοντά στη κουλτούρα των Ισπανών.
Η γλώσσα τους «Κέτσουα» έχει παραμείνει σε πολλές περιοχές της Νότιας Αμερικής. Οι ιστορικοί και αρχαιολόγοι καταβάλουν τακτικές προσπάθησες για την ανακάλυψη καινούριων στοιχείων, που θα οδηγήσει στην πληρέστερη κατανόηση αυτής της σπουδαίας και μυστήριας αυτοκρατορίας. Η κληρονομιά που άφησαν πίσω τους παραμένει ενεργεί και προσελκύει το ενδιαφέρων χιλιάδων ιστορικών και τουριστών καθημερινά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Πολιτισμός των Ίνκα, worldhistory.org, διαθέσιμο εδώ.
- Sonia Alconini, R. Alan Covey (2018), The Oxford Handbook of the Incas, εκδ: Oxford University Press
