Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πτώση της Ελλάδας στα χέρια των δυνάμεων του Άξονα και η επιβολή της τριπλής Κατοχής (Γερμανική, Ιταλική και Βουλγαρική) οδήγησε πολλούς ανθρώπους τόσο σε αντιστασιακές δράσεις όσο και σε συμπόρευση με τις κατοχικές δυνάμεις. Από τις πιο γνωστές αντιστασιακές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν ήταν ο δεξιάς κατεύθυνσης ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) και το αριστερών πεποιθήσεων ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), αφήνοντας το δικό τους στίγμα στα γεγονότα της εποχής.
Στο στρατιωτικό κομμάτι του ΕΑΜ συναντάμε τον ΕΛΑΣ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό), ο οποίος οργάνωνε χτυπήματα σε όλη την επικράτεια κατά των δυνάμεων κατοχής. Ανάμεσα στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ άνηκε και το 16ο Σύνταγμα Βερμίου, το οποίο συγκρούστηκε σθεναρά με τους Γερμανούς και τους συμμάχους του. Πάνω σε αυτό το ζήτημα κινείται το νέο βιβλίο της Αντωνίας Χαρίση Η εθνικοαπελευθερωτική προσπάθεια του 16ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Βερμίου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Η συγγραφέας, που γεννήθηκε στον Τρίλοφο Βέροιας, ολοκλήρωσε τις σπουδές στις στο τμήμα Παιδαγωγικής, πραγματοποιώντας μετεκπαίδευση στην Ειδική Αγωγή, ενώ έλαβε και το master της πάνω στην Ψυχοπαιδαγωγική των Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες. Από το 1984 μέχρι το 2022 εργάστηκε στον χώρο της εκπαίδευσης (Γενικής και Ειδικής Αγωγής), ενώ σήμερα είναι διδάκτωρ Παιδαγωγικής με εξειδίκευση στην Ιστορία. Έρευνές της έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει αρθρογραφήσει και σε εφημερίδες της Αθήνας και της Ημαθίας.
Το πόνημά της, λοιπόν, καταπιάνεται με μια εποχή έντονη και πλούσια σε δράση και «φιλοδοξεί να κάνει ευρέως γνωστά γεγονότα και πρόσωπα που έδρασαν στο τοπίο και ευρύτερο περιβάλλον της κατοχικής Μακεδονίας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της μνήμης». Για να το υλοποιήσει αυτό, η συγγραφέας προχωράει στο πρώτο κεφάλαιο σε μια απαραίτητη ανασκόπηση και παράθεση του ευρύτερου ιστορικού πλαισίου της περιόδου της ιταλο-γερμανικής επίθεσης και Κατοχής της Ελλάδας, δίνοντας τα απαραίτητα στοιχεία στον αναγνώστη για να μπορέσει αργότερα να εμβαθύνει στα γεγονότα.
Έπειτα, στο δεύτερο κεφάλαιο που ακολουθεί, περιγράφεται το αντάρτικο που είχε στηθεί από τους Έλληνες, αλλά και στις συγκρούσεις που ξέσπασαν για το ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να πάρει. Επιπλέον, γίνεται μια ανασκόπηση στη συγκρότηση και δράση του ΕΑΜ και του στρατιωτικού του σκέλους τον ΕΛΑΣ, αλλά και στα Τάγματα Ασφαλείας και τη δράση τους.
Το επόμενο κεφάλαιο εισέρχεται στο κύριο θέμα του βιβλίου και τη δράση που ανέπτυξε το 16ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Βερμίου, αλλά και τη διαχείρισή του από τον Κωνσταντίνο Καλλίντζα ως διοικητή του 2ου Τάγματος. Ο γεννημένος το 1917 Καλλίντζας, ή αλλιώς «Καπετάν Κολοκοτρώνης» όπως τον αποκαλούσαν, υπήρξε μια εξαιρετική μορφή τόσο κατά την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου, όντας έφεδρος λοχίας πεζικού, όσο και κατά την Κατοχή, καθώς ήταν ένας από τους πρώτους που συγκρότησαν αντιστασιακή ομάδα προς τα τέλη του ΄41, προχωρώντας αργότερα και στην ένοπλη διαμάχη με τους Γερμανούς που δρούσαν στην περιοχή και τους συμμάχους τους. Παράλληλα, εξιστορούνται τα αντίποινα στα οποία προέβησαν οι Γερμανοί, καθώς και στα γεγονότα γύρω από την κατάληψη της Νάουσας τον Μάρτιο του ΄43 και αργότερα την απελευθέρωσή της και σε άλλες σημαντικές επιχειρήσεις που πραγματοποίησε τόσο ο Καλλίντζας όσο και το 16ο Σύνταγμα.
Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο η αφήγηση αφορά στις συγκρούσεις που πραγματοποιήθηκαν μετά την απελευθέρωση της Έδεσσας, της Βέροιας και της Θεσσαλονίκης, αλλά και τα αιματηρά γεγονότα των Δεκεμβριανών που οδήγησαν στη Συμφωνία της Βάρκιζας.
Κλείνοντας, λοιπόν, βλέπουμε πως το πόνημα της Αντωνίας Χαρίση φωτίζει ένα σημαντικό τμήμα της ιστορίας της εποχής της Κατοχής, συμβάλλοντας στον βιβλιογραφικό εμπλουτισμό της και δίνοντας στους αναγνώστες μια πλήρη και βαθιά γνώση γύρω από την ιστορική και ταραγμένη αυτή περίοδο.
