Της Μιχαηλίας Ραφαέλας Καραγιάννη,
Η νόσος των Λεγεωνάριων είναι μία σπάνια, αλλά δυνητικά θανατηφόρα μορφή πνευμονίας που προκαλείται από τα βακτήρια του γένους Legionella. Η ασθένεια απέκτησε το όνομά της μετά από μια επιδημία το 1976 κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης των Βετεράνων της Αμερικανικής Λεγεώνας σε ξενοδοχείο στη Φιλαδέλφεια, ΗΠΑ. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι προσβλήθηκαν από τη μυστηριώδη ασθένεια και 34 από αυτούς πέθαναν, γεγονός που προκάλεσε διεθνή ανησυχία και οδήγησε στην ανακάλυψη του βακτηρίου Legionella pneumophila ως αιτία της νόσου.
Το βακτήριο Legionella βρίσκεται συνήθως σε φυσικά υδάτινα περιβάλλοντα, όπως ποτάμια, λίμνες και ρυάκια. Ωστόσο, τα βακτήρια μπορούν επίσης να ευδοκιμήσουν σε συστήματα τεχνητού νερού, ειδικά όταν το νερό είναι ζεστό και στάσιμο. Τα μέρη όπου τα βακτήρια μπορούν να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν περιλαμβάνουν δεξαμενές νερού και ψυκτικούς πύργους που χρησιμοποιούνται σε κλιματιστικά συστήματα, υδραυλικά συστήματα που περιλαμβάνουν σωληνώσεις με ζεστό νερό, κεντρικά συστήματα θέρμανσης και κλιματισμού, ντους, υδρομασάζ, σιντριβάνια και υγραντήρες αέρα. Η μετάδοση της νόσου των Λεγεωνάριων γίνεται κυρίως μέσω της εισπνοής μικρών σταγονιδίων νερού ή αερολύματος που περιέχουν το βακτήριο Legionella. Δεν έχει τεκμηριωθεί μετάδοση από άτομο σε άτομο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πρόκειται για ασθένεια που μεταδίδεται άμεσα μέσω της επαφής με άτομα που έχουν μολυνθεί.
Η νόσος των Λεγεωνάριων δεν επηρεάζει εξίσου όλους τους ανθρώπους. Ορισμένες ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο, όπως άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, καπνιστές και άτομα με ιστορικό καπνίσματος, άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, όπως το άσθμα ή η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω υποκείμενων ασθενειών ή φαρμακευτικής αγωγής, όπως οι καρκινοπαθείς, οι μεταμοσχευθέντες ασθενείς και οι πάσχοντες από HIV/AIDS, και άτομα με άλλες χρόνιες παθήσεις όπως διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις ή νεφρική ανεπάρκεια.
Τα συμπτώματα της νόσου των Λεγεωνάριων εμφανίζονται συνήθως μέσα σε 2 έως 10 ημέρες από την έκθεση στο βακτήριο, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν έως και 14 ημέρες μετά. Η ασθένεια ξεκινά συνήθως με μη ειδικά συμπτώματα που μπορεί να θυμίζουν γρίπη, όπως υψηλός πυρετός (άνω των 39°C) και ρίγη, πονοκέφαλος και μυϊκοί πόνοι, γενική αδυναμία και κόπωση, ξηρός βήχας που μπορεί να εξελιχθεί σε παραγωγικό βήχα με πτύελα, πόνος στο στήθος κατά την αναπνοή, και δύσπνοια. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν σύγχυση ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα, όπως απώλεια μνήμης και δυσκολία συγκέντρωσης. Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστούν γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως ναυτία, έμετος και διάρροια. Σε προχωρημένα στάδια, η ασθένεια μπορεί να οδηγήσει σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια, σήψη και πολυοργανική ανεπάρκεια, καταστάσεις που είναι απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς.
Η διάγνωση της νόσου των Λεγεωνάριων μπορεί να είναι δύσκολη λόγω της ομοιότητας των συμπτωμάτων της με άλλες μορφές πνευμονίας ή αναπνευστικών λοιμώξεων. Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένες εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην επιβεβαίωση της παρουσίας του βακτηρίου Legionella. Αυτές περιλαμβάνουν την ανίχνευση του αντιγόνου της Legionella στα ούρα, που είναι η πιο κοινή και γρήγορη μέθοδος, την καλλιέργεια πτυέλων ή βρογχικών εκκρίσεων για την απομόνωση του βακτηρίου, τη μέθοδο PCR (αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης) για την ανίχνευση γενετικού υλικού του βακτηρίου, και αιματολογικές εξετάσεις και απεικονιστικές εξετάσεις όπως ακτινογραφία θώρακος ή αξονική τομογραφία για την αξιολόγηση της έκτασης της πνευμονίας.
Η θεραπεία της νόσου των Λεγεωνάριων βασίζεται στη χρήση αντιβιοτικών που είναι δραστικά έναντι του βακτηρίου Legionella. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντιβιοτικά περιλαμβάνουν τις μακρολίδες (όπως η αζιθρομυκίνη) και τις φθοροκινολόνες (όπως η λεβοφλοξασίνη). Η διάρκεια της θεραπείας ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου και την ανταπόκριση του ασθενούς στα φάρμακα, αλλά συνήθως διαρκεί από 10 έως 21 ημέρες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς εμφανίζουν αναπνευστική ανεπάρκεια ή σοκ, μπορεί να χρειαστεί εισαγωγή στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) για υποστήριξη της αναπνευστικής λειτουργίας και παρακολούθηση της γενικής κατάστασης. Η χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών, η αναπνευστική υποστήριξη με μηχανικό αερισμό και η θεραπεία των επιπλοκών είναι κρίσιμες για την επιβίωση των ασθενών σε αυτές τις περιπτώσεις.
Η πρόληψη της νόσου των Λεγεωνάριων επικεντρώνεται στην αποφυγή της ανάπτυξης και διασποράς του βακτηρίου Legionella σε συστήματα νερού. Βασικές προληπτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν την τακτική συντήρηση και καθαρισμό δεξαμενών νερού και ψυκτικών πύργων για την αποτροπή της ανάπτυξης βακτηρίων, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του ζεστού νερού πάνω από 60°C και του κρύου νερού κάτω από 20°C, καθώς αυτές οι θερμοκρασίες είναι μη ευνοϊκές για την ανάπτυξη της Legionella, τον τακτικό έλεγχο και την απολύμανση των υδραυλικών συστημάτων, ειδικά σε μεγάλα κτίρια, νοσοκομεία και ξενοδοχεία, καθώς και την ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού που είναι υπεύθυνο για τη συντήρηση αυτών των συστημάτων, ώστε να αναγνωρίζουν τους κινδύνους και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας.
Συνοψίζοντας, η νόσος των Λεγεωνάριων, αν και σπάνια, αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία λόγω της δυνατότητάς της να προκαλέσει σοβαρή πνευμονία και επικίνδυνες επιπλοκές. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, καθώς και η κατάλληλη πρόληψη, είναι κρίσιμες για την αποτροπή της διασποράς και της αύξησης της νοσηρότητας και θνητότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Legionnaires’ disease, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
