Του Ιωάννη Μολλά,
Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι γνωστό πως αποτελεί ένα από τα πολυπλοκότερα συστήματα του ανθρώπου. Κύριος στόχος του είναι η καταπολέμηση των ξένων σωμάτων και μικροοργανισμών οι οποίοι εισβάλουν στον οργανισμό μας και θέτουν σε κίνδυνο τη φυσιολογική του λειτουργία. Για αυτόν τον σκοπό, το ανοσοποιητικό σύστημα αξιοποιεί πληθώρα κυττάρων που είναι υπεύθυνα για αρκετές λειτουργιές. Ονομαστικά, οι κύριες από αυτές είναι: η προστασία μας από βακτήρια, μύκητες και άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις, οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις, η προγραμματισμένη καταστροφή των γερασμένων κυττάρων αλλά και η εξουδετέρωση καρκινικών κυττάρων ή κυττάρων μολυσμένα από ιούς. Σε αυτές τις λειτουργίες εμπλέκονται τα λεμφοκύτταρα, τα φαγοκύτταρα, τα ηωσινόφιλα, τα βασεόφιλα και τα μαστοκύτταρα, καθένα με έναν ξεχωριστό αλλά εξίσου σημαντικό ρόλο.
Ποια είναι όμως η σχέση και η επίδραση της διατροφής στα κύτταρα που αναφέρθηκαν προηγουμένως;
Είναι εύκολο για όλους μας να αντιληφθούμε πως η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία του ατόμου. Μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία βοηθά το σώμα μας να ανταπεξέλθει στις βασικές-καθημερινές απαιτήσεις ενισχύοντας του ανοσοποιητικό σύστημα και τα κύτταρα αυτού.
Πιο συγκεκριμένα, βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β1,Β2, Β3 με εξαίρεση την B12 σε ορισμένες περιπτώσεις) έχουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση. Η βιταμίνη Β9/φολικό οξύ συμμετέχει στην παραγωγή αντισωμάτων και στην σύνθεση DNA και πρωτεϊνών των κυττάρων του ανοσολογικού συστήματος.
Η βιταμίνη D εμπλέκεται ενεργά στην ανοσία που προκαλούν τα Β και Τ Λεμφοκύτταρα, έχοντας αντιφλεγμονώδη δράση και αναστέλλοντας συγκεκριμένες προφλεγμoνώδεις κυτοκίνες. Χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο λοιμώξεων, ενώ η χορήγησή της μειώνει τον κίνδυνο για οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις. Τέλος, έχει ισχυρή αντικαρκινική δράση, αφού το ενεργό της βιομόριο διεγείρει τις αποπτωτικές διαδικασίες και προλαμβάνει τη δημιουργία όγκων μέσω της καταστολής του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων
Η βιταμίνη Α είναι επίσης ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της ρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος. Έχει προεξέχοντα ρόλο στην ανταπόκριση των αντισωμάτων καθώς και στην ρύθμιση της κυτταρικής ανοσίας. Χωρίς αυτήν τη σύνθεση των λευκοκυττάρων επηρεάζεται πολύ, ενώ η υγεία του βλεννογόνου επιθηλίου αλλάζει με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερη η δίοδος παθογόνων μικροοργανισμών στον γαστρεντερικό σωλήνα και σε άλλα όργανα, με τα παιδιά να αποτελούν την πιο ευάλωτη κατηγορία.
Η βιταμίνη C είναι σε όλους γνωστή ως η κύρια βιταμίνη που ενισχύει την άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι ένα απαραίτητο μικροστοιχείο για τον άνθρωπο το οποίο το λαμβάνει μέσω της διατροφής αφού δεν μπορεί να το συνθέσει ο ίδιος. Η βιταμίνη αυτή εμπλέκεται στην ρύθμιση μιας ευρείας ποικιλίας ανοσολογικών λειτουργιών και παίζει ρόλο ως ρυθμιστής της της κυτταρικής σηματοδότησης, που έχει σαν αποτέλεσμα την ενεργοποίηση και παραγωγή των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Επίσης συμμετέχει σε αντιδράσεις υδροξυλίωσης όπως και στην μεταγραφή του DNA. Τέλος, έχει ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα που της επιτρέπει να προστατεύει τον οργανισμό από τοξίνες και μολύνσεις.
Αντιοξειδωτική δράση φέρει επίσης και η βιταμίνη E, μια ζωτικής σημασίας βιταμίνη που έχει χαρακτηρισθεί και ως η «βιταμίνη της νεότητας». Ανήκει στην κατηγορία των λιποδιαλυτών βιταμινών αφού χρειάζεται λίπος για να απορροφηθεί και αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό και στο ήπαρ. Δρα ισχυρά κατά των ελεύθερων ριζών που προκαλούν το οξειδωτικό στρες και η επαρκής πρόσληψή της μειώνει κατακόρυφα την πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων παθολογικών καταστάσεων όπως για παράδειγμα νόσο του Αλτσχάιμερ.
Τα αμινοξέα που προέρχονται από πρωτεΐνες προάγουν την ανάπτυξη και την ενεργότητα των ανοσοποιητικών κυττάρων, ενώ μπορούν να συμμετέχουν και στην διαδικασία επισκευής φθαρμένων από την ανοσολογική απόκριση ιστών. Επίσης, τα αμινοξέα αποτελούν κύρια συστατικά των αντισωμάτων, βασικών χημικών μορίων που εκκρίνονται από τα Β λεμφοκύτταρα και καταπολεμούν εισβολείς στο σώμα μας, όπως παθογόνα βακτήρια.
Τέλος, διάφορα μεταλλικά ιχνοστοιχεία είναι σημαντικά στην εύρυθμή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Ο σίδηρος για την ανάπτυξη και ενεργότητα των ανοσοποιητικών κυττάρων, ενώ επίσης μεταφέρει το οξυγόνο σε αυτά μέσω της αίμης. Μάλιστα, η βιταμίνη C βοηθά την απορρόφηση του σιδήρου όταν αυτός προέρχεται από φυτικές πηγές. Ο ψευδάργυρος (Zn) επίσης βοηθά στην ωρίμανση και λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού, ενώ παρόμοια λειτουργία φαίνεται να έχει και το Σελήνιο (Se), το οποίο έχει την ικανότητα να μειώσει τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής στον οργανισμό.
Από ποιες τροφές παίρνουμε τα απαραίτητα αυτά στοιχεία για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας (ενδεικτικά);
Βιταμίνη C μπορούμε να πάρουμε από:
- Πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια και γενικότερα εσπεριδοειδή
- Σπανάκι, ντομάτα, μπρόκολο, πιπεριές
- Νερό καρύδας, γάλα καρύδας
- Σπόρους τσία και κολοκύθας
Βιταμίνη Α:
- Καρότα, πιπεριές
- Γλυκοπατάτες, κολοκύθες
- Σπανάκι, κόλλιανδρο
- Μάνγκο, παπάγια, βερίκοκα, μανταρίνια, νεκταρίνια
- Μοσχαρίσιο ή αρνίσιο συκώτι
- Τυρί
Πηγές πρωτεΐνης είναι:
- Τα αυγά
- Το κρέας
- Τα θαλασσινά
- Τα γαλακτοκομικά
- Οι ξηροί καρποί
Βιταμίνη D μπορεί κάποιος να βρει σε:
- Μεγάλα ψάρια όπως ο σολομός και ο τόνος
- Στα αυγά
- Στα μανιτάρια
Βιταμίνη Ε βρίσκει:
- Στο αβοκάντο
- Στα δημητριακά ολικής αλέσεως
- Στους ξηρούς καρπούς
Σίδηρο βρίσκουμε σε τροφές ζωικής προέλευσης όπως το κόκκινο και λευκό κρέας ή τα ψάρια. Βέβαια, μπορούμε να λάβουμε σίδηρο και από φυτικές πηγές όπως το σπανάκι ή τα φασόλια, ο οποίος όμως δεν είναι τόσο καλά απορροφήσιμος από τον άνθρωπο. Η απορρόφηση του σιδήρου από φυτικές πηγές διευκολύνεται από την δράση της Βιταμίνης C.
Συμπερασματικά, η διατροφή είναι ένας θεμέλιος λίθος για την υγεία του ανοσολογικού συστήματος μας. Μέσα από μια ισορροπημένη και πλούσια στα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά διατροφή έχουμε την δυνατότητα να ενισχύσουμε την άμυνα του οργανισμού μας, προλαμβάνοντας ασθένειες και βελτιώνοντας την ευεξία μας. Έτσι, ο οργανισμός θα μπορεί να διατηρεί τις φυσιολογικές του συνθήκες και να ανταπεξέρχεται στις προκλήσεις της καθημερινότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The relationship between nutrition and the immune system, pubmed, διαθέσιμο εδώ
- Support your immune function with good nutrition, mayo clinic, διαθέσιμο εδώ
- Support your Immune System through a Healthy and Balanced Diet, Colorado State University, διαθέσιμο εδώ
