Της Γεωργίας Καρυώτη,
Τα τελευταία χρόνια σημειώνονται αλλεπάλληλες εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας, με την πρόοδο αυτή να προσπαθεί να παρασύρει στα βήματά της τον κοινωνικό κόσμο, ο οποίος κατά κάποιον τρόπο είναι εκείνος που τη δημιουργεί. Αυτή η παράδοξη έκβαση της αντιστροφής των ρόλων παράγει αρκετές αντιφατικές σκέψεις, δημιουργώντας ένα έμμεσο χάσμα μεταξύ της κοινωνικής και τεχνολογικής προόδου. Οι αλλαγές που παρατηρούνται μοιάζουν να επηρεάζουν μόνο σε έναν επιφανειακό βαθμό την κοινωνία, συμβάλλοντας στην εξοικείωση με αυτά τα νέα μέσα, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται ότι μέσα και κοινωνία δεν συμβαδίζουν με τους ίδιους ρυθμούς.
Αν συλλογιστεί κανείς ότι στη χώρα μας, μόλις πριν λίγους μήνες, επετράπη ο γάμος μεταξύ των ομόφυλων ζευγαριών, ενώ τόσο καιρό όλα τα νέα τεχνολογικά μέσα υπάρχουν στο εμπόριο, είναι τουλάχιστον ανισόρροπος ο συγχρονισμός μεταξύ των αλλαγών. Η ψηφιακή παιδεία είναι πιο αναπτυγμένη απ’ ότι η ενσυναίσθηση και η κοινωνική συνείδηση. Υποτίθεται ότι οι αποχρώσεις των εξελίξεων απλώνονται σε ένα μεγάλο φάσμα της κοινωνίας, αν όχι σε όλο, τουλάχιστον στο πιο θεμελιώδες. Φυσικά, οι τεχνολογικές εξελίξεις παράγουν προϊόντα, τα οποία βοηθούν πρακτικά τις δραστηριότητες των ανθρώπων και δεν δημιουργούνται απαραίτητα με κάποιον εκπαιδευτικό, πνευματικό σκοπό. Δεν είναι το πρόβλημα η τεχνολογία. Το ζήτημα είναι η χρήση των μέσων χωρίς την ουσιαστική συλλογική βελτίωση, η οποία σε ατομικό επίπεδο μπορεί να είναι εμφανής, αλλά σε συνολικό να μοιάζει υποκριτική, όπως για παράδειγμα με τις κρατικές, πολιτικές πανάρχαιες αντιλήψεις.
Το μόνο που χρειάζεται είναι να κάνουμε εικόνα τον πολιτισμό μας, ένας κόσμος που τα παλιά αυτοκίνητα έχουν αντικατασταθεί με τελευταίας τεχνολογίας, κινητά και υπολογιστές που μειώνουν τις παγκόσμιες αποστάσεις και τα λοιπά, αλλά με τις στερεοτυπικές εκδοχές της πραγματικότητας να παραμένουν αναλλοίωτες. Με λίγα λόγια, το πλαίσιο των κοινωνικών επιταγών δεν ταιριάζει με την τεχνολογική εξέλιξη, καθώς το πρώτο δεν μεταβάλλεται εξίσου γρήγορα. Βέβαια, υπάρχει μια μεταβατική περίοδος μέσα στην οποία αναγνωρίζονται προσπάθειες αλλαγής και βελτίωσης, σαν να λέμε κάλλιο αργά παρά ποτέ. Ωστόσο, οι αντιφάσεις υφίστανται και καμιά φορά είναι τόσο μεγάλες, διογκώνοντας ακόμα περισσότερο το χάσμα. Λόγου χάρη, τα σύγχρονα κράτη επιμένουν σε έναν επιβλαβή τρόπο επίλυσης των διαφωνιών τους, ακόμη κι αν αυτός έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Το μόνο που αλλάζει είναι τα μέσα που χρησιμοποιούν για να επιτύχουν τον στόχο τους. Το νόημα σε όλη αυτήν την συζήτηση είναι ότι αντί να προοδεύει η κοινωνική σκέψη, αντιθέτως παραμένει στάσιμη σε ξεπερασμένες ιδέες που δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Θα έλεγε κανείς ότι είναι παράδοξο κάποιος να χρησιμοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά ο τρόπος σκέψης του να παραμένει παρωχημένος.
Δεν χρειάζεται να γίνει μια ολική ιδεολογική κατάρρευση για να ακολουθήσει η κοινωνία, τον κόσμο που χτίζουν οι τεχνολογίες, απλώς να προσπαθήσει η πρώτη να συμβαδίσει σε όλους τους τομείς της με τους ρυθμούς της τελευταίας. Υπάρχουν απότοκα συντηρητικών και επιβλαβών νοοτροπιών, οι οποίες, ακόμη και αν δεν υπήρχε η τεχνολογία, θα έπρεπε να έχουν εξαλειφτεί. Από την άλλη πλευρά, η αποχαλίνωση των παραδοσιακών αξιών που βοηθούν την κοινωνία να επιβιώσει δεν είναι λύση. Το θεμιτό είναι να εντοπίζουμε τις θετικές διαστάσεις των πραγμάτων, είτε παλιών είτε νέων και να δημιουργούμε νέες όταν δεν υπάρχουν.
