Της Βάσιας Χατζηγεωργίου,
H Mary Wollstonecraft, μια σπουδαία Αγγλίδα φιλόσοφος, και ταυτόχρονα συγγραφέας, θεωρείται η πρωτοπόρος του φεμινιστικού κινήματος και έγινε ευρέως γνωστή χάρη στο επιτυχημένο και διαχρονικό της έργο Η αναγνώριση των δικαιωμάτων της γυναίκας. Το γεγονός πως γεννήθηκε κατά τα χρόνια του πνευματικού και πολιτισμικού κινήματος του Διαφωτισμού, το οποίο αναπτύχθηκε στην Ευρώπη και έδινε έμφαση στη λογική και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αιτιολογεί την ώθηση της για τη συγγραφή του συγκεκριμένου έργου, μιας που ο Διαφωτισμός αποτέλεσε μια κρίσιμη περίοδο κατά την οποία ασκήθηκε έντονη κριτική στην ήδη εδραιωμένη εξουσία και αμφισβητήθηκαν όσα τα προηγούμενα χρόνια δέχονταν οι πολίτες άκριτα. Το πιο σημαντικό, μάλιστα, ήταν η σημασία που δόθηκε στην εκπαίδευση και το εκπαιδευτικό σύστημα γενικότερα, δίνοντας του εν τέλει τη σπουδαιότητα που του αρμόζει. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά μάλιστα: «Η σωστή χρήση της λογικής μας κάνει ανεξάρτητους από τα πάντα» και «η λογική είναι αυτή που διαφοροποιεί του ανθρώπους από τα ζώα», ενδυναμώνοντας τους παραπάνω ισχυρισμούς.
Το συγκεκριμένο, μάλιστα, αποτελεί ένα έργο, το οποίο θεωρείται ακόμη και σήμερα ως θεμέλιο των ακτιβιστικών κινημάτων που λαμβάνουν χώρα ανά καιρούς και ασχολούνται με το συγκεκριμένο φλέγον ζήτημα, τα δικαιώματα των γυναικών. Η συγγραφέας θίγει ως θεμελιώδη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων την εκπαίδευση που τους παρέχεται, καθώς τονίζει πως στις γυναίκες από πολύ μικρή ηλικία υποδεικνύεται ένας συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς, χωρίς να αφήνει περιθώρια βούλησης προς την κατεύθυνση της πνευματικής εξύψωσης. Λόγω του γεγονότος πως αυτά θεωρούνταν με λίγα λόγια «αχρείαστα», κατά κανόνα, οι γυναίκες εστίαζαν αλλού την προσοχή τους και προσπαθούσαν να υπερισχύσουν καλλιεργώντας αθέμιτα, αλλά αποδεκτά για τα δεδομένα τους μέσα, όπως η πονηριά και η ανάδειξη της θηλυκής τους πλευράς.
Ακόμη, σε όλη την έκταση του βιβλίου, η Wollstonecraft τονίζει την αξία της διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας και αποδοκιμάζει τις αδυναμίες που παρουσιάζουν οι γυναίκες σε μια προσπάθεια τους να κερδίσουν τον συνομιλητή, όπως είναι τα λεπτά αισθήματα, η γλυκιά φωνή και η ευαίσθητη καρδιά, τα οποία στο παρελθόν θεωρούνταν αναγκαίο να αποκτήσει κανείς. Μάλιστα, ένα ακόμη παράδειγμα είναι η υπερβολική υπερηφάνεια που ένιωθε μία γυναίκα όταν δεν έτρωγε ή η όρεξη της ήταν περιορισμένη, ως σημάδι για το οποίο αν γίνει λόγος σήμερα, μόνο θετικά δεν θα βρει.
Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί, πως η συμπεριφορά των γυναικών δεν αιτιολογείται μόνο από το γεγονός της ελλιπούς ή και καθόλου παροχής εκπαίδευσης που υφίσταντο την εποχή της συγγραφής του βιβλίου, αλλά και από τη φύση του ανθρώπινου νου, ο οποίος επιλέγει με μαθηματική ακρίβεια τον συντομότερο κάθε φορά δρόμο για την εκπλήρωση της επιθυμίας του. Ένα γεγονός που δεν αφορά μόνο το γυναικείο φύλο, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ταιριάζει απόλυτα με τις πράξεις τους.
Ακόμη, σε ολόκληρο το βιβλίο υπάρχουν σκίτσα γυναικών που τόλμησαν να υπερασπιστούν τα δικαιώματα ολόκληρου του φύλου τους και να διεκδικήσουν δικαίωμα ψήφου ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι αγώνες τους όμως αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως δύσκολοι, καθώς ο σκοπός τους άργησε δεκαετίες να επιτευχθεί. Βέβαια, το δικαίωμα ψήφου των γυναικών θεσπίστηκε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους σε κάθε χώρα, με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να υποβοηθά το κίνημα τους, λόγω του εντυπωσιακού σθένους που έδειξαν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
Καταλήγοντας, αν και η συγγραφέας του βιβλίου επιχείρησε να αποτυπώσει τις σκέψεις της, όχι μόνο σε αυτό το βιβλίο αλλά και σε άλλα, δυστυχώς δεν κατάφερε να συνεχίσει για πολύ τη δράση της καθώς πέθανε σε μικρή ηλικία, και συγκεκριμένα στα 38 της χρόνια, λίγο μετά τη γέννηση της κόρης της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mary Wollstonecraft, brooklynmuseum.org, διαθέσιμο εδώ
- Η αναγνώριση των δικαιωμάτων της γυναίκας, Mary Wollstonecraft, 1792
