Της Άννας Ηλίου,
Το θωρακικό άλγος είναι ένα από τα πιο δυσάρεστα και τρομακτικά συμπτώματα που μπορεί να βιώσει κανείς κι αποτελεί την αιτία για μια από τις πιο συνηθισμένες εικόνες στο τμήμα των επειγόντων περιστατικών κάθε υγειονομικής δομής: αυτή των ασθενών που κρατούν το χέρι στο στήθος κι έχουν σαφή όψη πάσχοντος. Πρόκειται για ένα σύμπτωμα που δεν πρέπει ποτέ να αγνοείται, καθώς συναντάται σε ποικιλία παθήσεων άλλοτε άλλης βαρύτητας – από σχετικά αθώες μέχρι και άκρως επικίνδυνες για τη ζωή. Μολονότι η πρώτη σκέψη που συνήθως περνάει από το μυαλό είναι η πιθανότητα της καρδιακής προσβολής, ο θωρακικός πόνος μπορεί στην πραγματικότητα να οφείλεται σε νοσήματα από διάφορα συστήματα του οργανισμού, όπως το γαστρεντερικό και το μυοσκελετικό. Στο παρόν άρθρο, θα αναλύσουμε τις βασικότερες αιτίες του θωρακικού άλγους καθώς και τους διάφορους χαρακτήρες του πόνου που μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό της προέλευσής του, συμβάλλοντας στην άμεση αναγνώριση και αποτελεσματική θεραπεία.
Καρδιαγγειακές αιτίες
Αν και δεν αποτελεί τη συχνότερη αιτία θωρακικού πόνου, πρώτος «ύποπτος» στη λίστα οφείλει να είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), καθώς είναι εξαιρετικά απειλητικό για τη ζωή. Προκαλείται από απόφραξη των στεφανιαίων αγγείων –δηλαδή των αρτηριών που τροφοδοτούν την καρδιά– από πλάκες χοληστερίνης και προκαλεί έντονο, πιεστικό πόνο στο στήθος (στηθάγχη) που συχνά συνοδεύεται από δύσπνοια και αντανακλάσεις στο αριστερό χέρι, στην πλάτη ή στον λαιμό. Η στένωση ή ατελής απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών επίσης συνεπάγεται στηθάγχη, συνήθως μετά από έντονο σωματικό ή ψυχικό στρες.
Μια επιπλέον σημαντική καρδιαγγειακή αιτία θωρακικού άλγους αποτελεί το διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής. Η πάθηση αυτή κρίνεται εξαιρετικά επείγουσα, καθώς το μεγαλύτερο αγγείο του σώματός μας, η αορτή, διατείνεται σταδιακά και τελικά «σπάει», με αποτέλεσμα σφοδρή εσωτερική αιμορραγία και σοβαρή απώλεια αίματος. Ο πόνος σε αυτή την περίπτωση χαρακτηρίζεται οξύς, διαξιφιστικός και συνήθως ακολουθείται από καταπληξία. Άλλες, σπανιότερες αιτίες θωρακικού άλγους είναι η μυοκαρδίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή της καρδιάς με πόνο παρόμοιο με αυτόν του εμφράγματος, και η περικαρδίτιδα, στην οποία το άλγος επιδεινώνεται με την αναπνοή και την κατάκλιση.
Πνευμονικές αιτίες
Στην κατηγορία των πνευμονικών αιτιών, τρεις είναι οι βασικές και συχνότερες παθήσεις που σχετίζονται με θωρακικό πόνο: η πνευμονία, ο πνευμοθώρακας και η πνευμονική εμβολή. Πιο αναλυτικά, η πνευμονία δύναται να προκαλέσει πόνο στο στήθος λόγω περιοχικής φλεγμονής στο σημείο της λοίμωξης, συνοδά συνήθως με πυρετό, βήχα και πυώδη πτύελα. Αντίθετα, ο πνευμοθώρακας και η πνευμονική εμβολή εκδηλώνονται αιφνίδια με πόνο στο στήθος κι ορισμένες φορές δίχως άλλα θορυβώδη συμπτώματα· αμφότεροι, όμως, σχετίζονται με άλλοτε άλλου βαθμού δύσπνοια. Στον μεν πνευμοθώρακα, που ορίζεται ως συλλογή αέρα εξωπνευμονικά, η δύσπνοια προκαλείται λόγω αδυναμίας έκπτυξης και πλήρωσης του πνεύμονα με αέρα, ενώ στην πνευμονική εμβολή υπάρχει απόφραξη των αγγείων που τροφοδοτούν τους πνεύμονες κι έτσι διαταράσσεται η διαδικασία οξυγόνωσης του αίματος, προκαλώντας δύσπνοια.
Γαστρεντερικές αιτίες
Προς έκπληξη όλων, η συχνότερη αιτία θωρακικού άλγους προέρχεται από το γαστρεντερικό σύστημα και δεν είναι άλλη παρά η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Πρόκειται για διαφυγή του όξινου περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο και συνεπάγεται οπισθοστερνικό καύσο και πόνο κυρίως τις βραδινές ώρες, μεταγευματικά ή στην κατάκλιση. Συνοδεύεται συχνά από αναγωγές τροφής και όξινη γεύση στο στόμα, ενώ οι ασθενείς που πάσχουν από ΓΟΠ μπορεί να συσχετίσουν την έξαρση των συμπτωμάτων τους με τη λήψη ορισμένων τροφών. Στις γαστρεντερικές αιτίες θωρακικού πόνου οφείλουμε να αναφέρουμε και τον διάχυτο οισοφαγικό σπασμό, μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από αυτόματες συστολές του οισοφάγου άγνωστης αιτιολογίας, αλλά και το πεπτικό έλκος· τη διάβρωση, δηλαδή, του τοιχώματος του στομάχου που μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες (λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, νόσο του Crohn κ.ά.), σχετίζεται, όμως, με πόνο που εντοπίζεται κυρίως στο επιγάστριο και δύναται να ακτινοβολεί στο στήθος.
Μυοσκελετικές αιτίες
Τέταρτη κατηγορία παθήσεων που σχετίζονται με θωρακικό άλγος αποτελούν τα μυοσκελετικά προβλήματα. Εδώ, εξέχουν οι μυϊκές και οστικές κακώσεις –δηλαδή ο μυϊκός τραυματισμός ή η καταπόνηση των μυών του θώρακα καθώς και τα κατάγματα πλευρών– κι ο πόνος σε αυτές τις περιπτώσεις χαρακτηρίζεται μηχανικής αιτιολογίας, με επιδείνωση κατά την κίνηση ή την αναπνοή και ύφεση με την ακινησία και την ξεκούραση. Ακόμη, θωρακικό άλγος μπορεί να προκαλέσει η πλευροχονδρίτιδα, γνωστή και ως σύνδρομο Tietze, μια φλεγμονώδης πάθηση που επηρεάζει τους χόνδρους που συνδέουν τις πλευρές με το στέρνο. Ο πόνος μπορεί να είναι αιφνίδιος ή συνεχής, επίσης μηχανικής αιτιολογίας, ενώ συχνά στην περιοχή της φλεγμονής παρατηρείται και ευαισθησία στην πίεση.
Άλλες αιτίες
Εκτός των προαναφερθέντων, υπάρχουν κι άλλες σχετικά συχνές παθήσεις που προκαλούν πόνο στο στήθος και δεν συγκαταλέγονται σε μία κατηγορία. Παραδειγματικά αναφέρονται ο έρπητας ζωστήρας, η λοίμωξη δηλαδή από τον ιό Varicella Zoster Virus (VZV) που μπορεί να προκαλεί ζωστηροειδή πόνο στον θώρακα συνήθως πριν την εμφάνιση εξανθήματος, και η κρίση πανικού ή άγχους. Το άλγος αυτής της ψυχογενούς αιτίας συχνά συνοδεύεται από ταχυκαρδία, εφίδρωση και διαφόρου βαθμού θόλωση της σκέψης λόγω της κυριαρχίας του αισθήματος φόβου.
Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι τα αίτια του θωρακικού άλγους είναι πληθώρα και, δεδομένης της πολύπλοκης ανατομίας του ανθρώπινου σώματος, πολλές φορές είναι δύσκολη η σαφής διάκρισή τους δίχως εργαστηριακές ή παρακλινικές εξετάσεις. Οι διάφοροι χαρακτήρες του άλγους που αναλύθηκαν παραπάνω μπορεί να σχετίζονται συχνότερα με συγκεκριμένες αιτίες, μα ουκ ολίγες φορές καθίστανται παραπλανητικοί, για αυτό και δεν αξιολογούνται κατά αποκλειστικότητα. Παρά τη συχνότητα και την κοινή σύνδεση με σχετικά καλοήθεις καταστάσεις, η πιθανότητα σοβαρών και δυνητικά απειλητικών για τη ζωή παθήσεων που εκδηλώνονται με θωρακικό πόνο καθιστά την αναζήτηση για ιατρική βοήθεια και την έγκυρη διάγνωση απαραίτητες το ταχύτερο δυνατόν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καραγιάννης Αστέριος και συν., Εσωτερική Παθολογία, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2017
- Chest pain, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
