Της Βασιλικής Γουβέτα,
Οι μορφές γονεϊκότητας βρίσκονται διαχρονικά κάτω από το μικροσκόπιο της κοινωνίας μας και συχνά επικροτούνται ή επικρίνονται κραυγαλέα. Πολιτισμικά παρατηρούνται ριζικά διαφορετικοί τρόποι ανατροφής, ενώ ακόμα και στην ίδια οικογένεια εντοπίζονται σημαντικές αποκλίσεις στις αποφάσεις που παίρνουν τα μέλη της για την φροντίδα των μικρότερων.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια μέσα από εκτενείς έρευνες της επιστημονικής κοινότητας, αναδύει ένας καινοτόμος τρόπος ανατροφής που προάγει την καλλιέργεια της εμπάθειας του παιδιού ως κύριο στόχο του γονέα. Αυτό ονομάζεται “gentle parenting” ή αλλιώς με ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά «θετική γονεϊκότητα», η οποία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνει τη λύση στις ανησυχίες των γονέων. Αυτή η μορφή ανατροφής προάγει την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού, δηλαδή ενισχύει την ικανότητα του να αντιμετωπίσει κρίσεις στην μετέπειτα εφηβική και ενήλικη ζωή του.
Κατανοώντας τις 4 βασικές αρχές του Gentle Parenting:
Ενσυναίσθηση
Ένας από τους κύριους στόχους του γονέα είναι να αποκτήσει το παιδί ενσυναίσθηση προς το οικογενειακό, αλλά και το φιλικό περιβάλλον του. Η αντίληψη των συναισθημάτων του άλλου, αλλά και των προθέσεων του είναι σημαντικό ορόσημο στην ηθική ανάπτυξη του παιδιού. Η ενσυναίσθηση μπορεί να κατακτηθεί μέσα από τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις με τους γονείς, αλλά και τους συνομηλίκους, ενθαρρύνοντας στο παιδί τα συναισθήματα της καλοσύνης και της συμπόνιας.
Κατανόηση
Παρομοίως με την ενσυναίσθηση, το μοντέλο του gentle parenting προτάσσει και την κατανόηση ως βασικό τομέα που ο γονέας είναι σημαντικό να εμβαθύνει. Το παιδί έχει περίπλοκα συναισθήματα, τα οποία ο τροφός προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια κατανοώντας και επιβεβαιώνοντας τους φόβους και τις ανησυχίες. Φράσεις, όπως «Το καταλαβαίνω ότι αυτό είναι ενοχλητικό» επικυρώνουν τα συναισθήματα του παιδιού και βοηθούν και το ίδιο να κατανοήσει, και σε μετέπειτα αναπτυξιακά στάδια, να εκφράσει το πως νιώθει.
Οριοθέτηση
Σημαντικός πυλώνας αυτού του στυλ γονεϊκότητας είναι η οριοθέτηση. Μέσα από συζητήσεις ο γονέας θέτει λογικά όρια στην συμπεριφορά του παιδιού παρέχοντας και μια ορθή τεκμηρίωση. Απαραίτητο, όμως, είναι οι κανόνες να πρεσβεύονται από όλα τα μέλη που συμμετέχουν στην ανατροφή του παιδιού, ώστε να μην δημιουργείται σύγχυση. Έτσι, προτάσσεται ο σεβασμός των ορίων μέσα στην οικογένεια, διαμορφώνεται ένα ασφαλές περιβάλλον και κατανοεί την έννοια του «καλού» και του «κακού» από μια μικρή ηλικία.
Ανακατεύθυνση
Η ανακατεύθυνση είναι πολύ χρήσιμη στους γονείς κατά την βρεφική και νηπιακή ηλικία. Σε αυτές τις ηλικίες τα νήπια εκφράζουν συναισθήματα μέσα από μη επιτρεπτές πράξεις των γονέων, όπως το επιθετικό δάγκωμα. Όταν παρατηρείται μια τέτοια συμπεριφορά, ο ενήλικας μπορεί να ανακατευθύνει το παιδί σε μία παρόμοια πράξη, προσφέροντας του π.χ. ένα παιχνίδι που προορίζεται για δάγκωμα.
Ψυχική ανθεκτικότητα ως αποτέλεσμα
Ένα παιδί που μεγαλώνει με βάση τις παραπάνω αρχές, μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητες του για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων σε όλα τα ηλικιακά στάδια. Διαθέτει την συναισθηματική νοημοσύνη, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει προσωπικές κρίσεις, αλλά και κατανοεί με μεγαλύτερη ευκολία τις προθέσεις και τα συναισθήματα των γύρω του από πολύ μικρή ηλικία. Η ψυχική ανθεκτικότητα, όμως, αφορά όλες τις ηλικίες και τα αναπτυξιακά στάδια, ενώ στην περίπτωση του gentle parenting αφορά και τον ίδιο τον γονέα. Ο τελευταίος μέσα από την προσπάθεια του να αναθρέψει το παιδί, μαθαίνει και ο ίδιος τους πυλώνες της ψυχολογικής εντιμότητας και ακεραιότητας, θωρακίζοντας τον εαυτό του για τις προκλήσεις που έπονται στο μέλλον. Από την άλλη, στην περίπτωση των εφήβων, ακόμα και αν οι αρχές αυτές δεν έχουν ακολουθηθεί από μικρή ηλικία, η αυτοπεποίθηση που πρεσβεύει το μοντέλο του gentle parenting μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετική στις δυσκολίες που παρουσιάζονται στις ευαίσθητες αυτές ηλικίες.
Είναι εύκολο να αναλύσουμε την θεωρία και τα οφέλη της, όμως, η αλήθεια έγκειται στην εφαρμογή της. Πράγματι η θετική γονεϊκότητα στην πράξη απαιτεί όχι μόνο χρόνο από τον γονέα, αλλά εξαντλεί και τα ψυχικά του αποθέματα. Απαιτεί υπομονή, συνέπεια και μια σταθερή δέσμευση προς κατανόηση των αναγκών του παιδιού, κάτι που μπορεί να δυσκολεύει ιδιαίτερα τον γονέα του δυτικού πληθυσμού που συνήθως έχει και τον διπλό ρόλο του εργαζόμενου. Καλείται να διατηρεί την ψυχραιμία του σε στιγμές κρίσης, να προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη και να καθοδηγεί με τρόπο που ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία του παιδιού. Η συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί ενώ φαίνεται απλή μπορεί να αποτρέψει και τις πιο μεγάλες διενέξεις: «Πάρτε μια αργή και βαθιά ανάσα πριν αλληλεπιδράσετε με το παιδί σας!»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα;, klimaka.org.gr, διαθέσιμο εδώ
- Gentle parenting: Τι είναι και πώς διαφέρει από άλλα στυλ γονεϊκότητας, infact.gr, διαθέσιμο εδώ
- What Is Gentle Parenting?, healthline.com, διαθέσιμο εδώ
