Της Βασιλικής Μπουτκάρη,
Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού όλο και πιο συχνά βλέπουμε τη διείσδυση των μέσων επικοινωνίας στην τέλεση εγκλημάτων. Απάτη με υπολογιστή, λοιπόν, κατά τα λεγόμενα του άρθρου 386Α είναι «Όποιος με σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος βλάπτει ξένη περιουσία επηρεάζοντας τα στοιχεία υπολογιστή είτε με μη ορθή διαμόρφωση του προγράμματος είτε με επέμβαση κατά την εφαρμογή του είτε με χρησιμοποίηση μη ορθών ή ελλιπών στοιχείων είτε με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή».
Αντικειμενική υπόσταση
Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος της απάτης με υπολογιστή μπορεί να είναι οιοσδήποτε.
Αντικείμενο της πράξης είναι η συγκεκριμένη περιουσία, ως σύνολο στοιχείων αποτιμητών σε χρήμα. Η περιουσιακή βλάβη δεν συνδέεται πλέον με το πρόσωπο του θύματος, έτσι ώστε η περιουσιακή βλάβη να υφίσταται και χωρίς την εξειδίκευση των προσώπων που μειώθηκε η περιουσία τους. Ο δράστης της απάτης με υπολογιστή προσβάλλει την περιουσία μιας συλλογικής ομάδας προσώπων, εταιρειών ή πιστωτικών ιδρυμάτων και όχι ενός μόνο ατόμου.
Πράξεις της κατ’ άρθρο 386Α ΠΚ απάτης είναι η βλάβη ξένης περιουσίας, με τον επηρεασμό του αποτελέσματος μιας διαδικασίας επεξεργασίας δεδομένων υπολογιστή, η οποία μπορεί να γίνει είτε με τη μη ορθή διαμόρφωση του προγράμματος υπολογιστή, που θεωρείται το πρόγραμμα που εκ κατασκευής είναι πρόσφορο να επιφέρει περιουσιακή βλάβη, είτε με τη χωρίς δικαίωμα παρέμβαση στη λειτουργία προγράμματος ή συστήματος υπολογιστή, που υπάρχει όταν επηρεάζεται η διαδικασία επεξεργασίας των δεδομένων από το πληκτρολόγιο ή απορρυθμίζονται τα μηχανικά μέρη του υπολογιστή και έτσι μεταβάλλεται η λειτουργία του προγράμματος ή το σύστημα του υπολογιστή, είτε με τη χρησιμοποίηση μη ορθών ή ελλιπών δεδομένων υπολογιστή, όπου μη ορθά είναι τα δεδομένα του υπολογιστή όταν δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ενώ ελλιπή όταν αποδίδουν ένα τμήμα της κρίσιμης πραγματικότητας στην οποία αναφέρονται, είτε με τη χωρίς δικαίωμα εισαγωγή, αλλοίωση, διαγραφή ή εξάλειψη δεδομένων υπολογιστή, είτε με τη χωρίς δικαίωμα αξιοποίηση λογισμικού προορισμένου για τη μετακίνηση χρημάτων.
Υποκειμενική υπόσταση
Η απάτη με υπολογιστή σε κάθε περίπτωση τελείται μόνο με δόλο. Ο δόλος του δράστη προσομοιάζει και με το δόλο που πρέπει να συντρέχει και στο έγκλημα της κοινής απάτης. Στην απάτη για το στοιχείο της παράστασης ψευδών γεγονότων απαιτείται τουλάχιστον άμεσος δόλος β’ βαθμού, ενώ εδώ θα πρέπει ο δράστης να γνωρίζει και να θέλει την πραγμάτωση των στοιχείων της αντικειμενικής υπόστασης καθώς και την αιτιακή σχέση των στοιχείων αυτών. Αρκεί επομένως και ενδεχόμενος δόλος. Η υποκειμενική υπόσταση της, κατ’ άρθρο 386Α ΠΚ, απάτης με υπολογιστή περιέχει επίσης τον πρόσθετο σκοπό του προσπορισμού παράνομου περιουσιακού οφέλους για τον ίδιο το δράστη ή άλλον. Η εν λόγω προέκταση της υποκειμενικής υπόστασης συνδέεται μόνο με άμεσο δόλο α’ βαθμού κατά άρθρο 27 παρ. 2β’ ΠΚ.
Η απάτη με υπολογιστή τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή κατά το άρθρο 386Α παρ. 1 α’ ΠΚ. Η απλά διακεκριμένη απάτη με υπολογιστή συντρέχει όταν η ζημία που προξενήθηκε υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ και τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή. Ιδιαίτερα διακεκριμένη απάτη με υπολογιστή θα έχουμε όταν η απάτη με υπολογιστή στρέφεται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και η ζημία που προκλήθηκε υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ.
Η απειλούμενη ποινή στις περιπτώσεις αυτές είναι κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες ημερήσιες μονάδες ενώ η πράξη παραγράφεται μετά είκοσι έτη η οποία αποτελεί εξαίρεση του κανόνα του άρθρου 111 παρ. 2 ΠΚ. Τέλος, για τον υπαίτιο των προπαρασκευαστικής υφής πράξεων του άρθρου 386Α παρ. 2 β’ ΠΚ προβλέπεται λόγος απαλλαγής από την ποινή, όταν με δική του θέληση καταστρέφει το πρόγραμμα ή το σύστημα υπολογιστή πριν το χρησιμοποιήσει για τη διάπραξη της απάτης με υπολογιστή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αδάμ Χ. Παπαδαμάκης, Τα περιουσιακά εγκλήματα – άρθρα 385-405 ΠΚ, 3η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα.
