Του Παύλου Κουλιάλη,
Η έννοια του εφαρμοστέου δικαίου στις συμβάσεις πώλησης αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα στο διεθνές εμπόριο, καθώς καθορίζει το νομικό πλαίσιο που διέπει τη σύμβαση και τις συνέπειές της. Με την παγκοσμιοποίηση και την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες όλο και πιο συχνά συνάπτουν συμβάσεις με αντισυμβαλλόμενους από διαφορετικές χώρες, γεγονός που καθιστά αναγκαίο τον προσδιορισμό του δικαίου που θα διέπει αυτές τις συμβάσεις. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβάσεις πώλησης, αναλύοντας τις βασικές αρχές, τις διεθνείς συμβάσεις που το ρυθμίζουν, καθώς και τις επιλογές που έχουν τα μέρη για τον προσδιορισμό του.
- Εισαγωγή στο εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβάσεις πώλησης
Το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το νομικό πλαίσιο που θα διέπει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών στη σύμβαση πώλησης. Η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς το δίκαιο κάθε κράτους ενδέχεται να διαφέρει ως προς τις ρυθμίσεις που αφορούν τα δικαιώματα των μερών, τις διαδικασίες επίλυσης διαφορών και την ερμηνεία της σύμβασης. Συνεπώς, είναι ζωτικής σημασίας για τα μέρη να γνωρίζουν το δίκαιο που θα διέπει τη σύμβαση, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους και τις αβεβαιότητες.
- Το Διεθνές Πλαίσιο: Η Σύμβαση της Βιέννης για τις Διεθνείς Πωλήσεις Εμπορευμάτων
Ένα από τα σημαντικότερα νομικά πλαίσια που διέπουν τις διεθνείς συμβάσεις πώλησης είναι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τις Συμβάσεις Διεθνούς Πώλησης Εμπορευμάτων (CISG), η οποία υιοθετήθηκε στη Βιέννη το 1980. Η CISG εφαρμόζεται στις διεθνείς πωλήσεις εμπορευμάτων, όταν τα μέρη έχουν την έδρα τους σε διαφορετικά κράτη που είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης, εκτός αν τα μέρη έχουν συμφωνήσει να εξαιρέσουν την εφαρμογή της.
Η CISG έχει ευρεία αποδοχή, καθώς έχει υιοθετηθεί από πάνω από 90 χώρες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται μεγάλες οικονομικές δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Σύμβαση ρυθμίζει θέματα όπως η σύναψη της σύμβασης, οι υποχρεώσεις του πωλητή και του αγοραστή, η μεταβίβαση κινδύνου, καθώς και οι έννομες συνέπειες της μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων από τα μέρη.
- Η Επιλογή του Εφαρμοστέου Δικαίου από τα Μέρη
Στις περισσότερες διεθνείς συμβάσεις πώλησης, τα μέρη έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το δίκαιο που θα διέπει τη σύμβαση. Αυτή η επιλογή είναι συχνά αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων και μπορεί να καθοριστεί είτε ρητά στη σύμβαση είτε σιωπηρά με βάση τη συμπεριφορά των μερών και τις συνθήκες της συναλλαγής.
Η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου προσφέρει στα μέρη τη δυνατότητα να επιλέξουν ένα νομικό πλαίσιο που είναι οικείο και αξιόπιστο για αυτούς. Για παράδειγμα, αν και τα μέρη προέρχονται από διαφορετικές χώρες, μπορεί να συμφωνήσουν ότι το δίκαιο μιας τρίτης χώρας, η οποία είναι γνωστή για το σταθερό και προβλέψιμο νομικό της σύστημα, θα διέπει τη σύμβαση.
- Αρχές του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου: Ο Ρόλος της Lex Mercatoria
Σε περιπτώσεις όπου τα μέρη δεν έχουν επιλέξει ρητά το εφαρμοστέο δίκαιο, η επίλυση του ζητήματος αυτού γίνεται βάσει των αρχών του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση της lex mercatoria, δηλαδή ενός συνόλου άτυπων, εθιμικών κανόνων που έχουν αναπτυχθεί μέσα από την πρακτική των διεθνών εμπορικών συναλλαγών.
Η lex mercatoria αναφέρεται σε μια σειρά από κανόνες και αρχές που εφαρμόζονται διεθνώς και που έχουν αποκτήσει αποδοχή από την παγκόσμια εμπορική κοινότητα. Η εφαρμογή της σε μια σύμβαση πώλησης μπορεί να προσφέρει στα μέρη μεγαλύτερη ευελιξία και προσαρμοστικότητα, καθώς δεν περιορίζεται από τις εθνικές νομοθεσίες.
- Τα Κριτήρια για τον Προσδιορισμό του Εφαρμοστέου Δικαίου
Όταν τα μέρη δεν έχουν επιλέξει το εφαρμοστέο δίκαιο, τα δικαστήρια και οι διαιτητικές αρχές χρησιμοποιούν συγκεκριμένα κριτήρια για τον προσδιορισμό του δικαίου που θα εφαρμοστεί. Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουν:
- Η έδρα των μερών: Το δίκαιο της χώρας όπου έχει την έδρα του ένα από τα μέρη μπορεί να θεωρηθεί το πλέον κατάλληλο, ιδιαίτερα αν η σύμβαση έχει στενή σχέση με αυτή τη χώρα.
- Ο τόπος εκτέλεσης της σύμβασης: Το δίκαιο της χώρας όπου εκτελείται η σύμβαση μπορεί, επίσης, να θεωρηθεί εφαρμοστέο, ιδιαίτερα αν οι υποχρεώσεις εκτελούνται κατά κύριο λόγο σε αυτή τη χώρα.
- Η φύση της συναλλαγής: Το είδος και τα χαρακτηριστικά της συναλλαγής μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου, καθώς ορισμένα δίκαια μπορεί να είναι πιο εξειδικευμένα ή κατάλληλα για συγκεκριμένες μορφές συναλλαγών.
- Συγκρούσεις Δικαιοδοσίας και Εφαρμοστέου Δικαίου
Ένα σημαντικό πρόβλημα που προκύπτει στις διεθνείς συμβάσεις πώλησης είναι η σύγκρουση δικαιοδοσίας και εφαρμοστέου δικαίου. Οι διαφορές στον τρόπο με τον οποίο τα δικαστήρια διαφορετικών χωρών αντιμετωπίζουν τις συμβάσεις πώλησης μπορεί να οδηγήσουν σε ασυμβατότητες και αβεβαιότητες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα μέρη μπορεί να επιλέξουν να προσφύγουν σε διαιτησία ή σε εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, προκειμένου να αποφύγουν τη δικαστική επίλυση σε διαφορετικές χώρες.
Η διαιτησία, ειδικότερα, προσφέρει στα μέρη την ευκαιρία να επιλέξουν τον τόπο και το δίκαιο που θα διέπει την επίλυση των διαφορών τους, καθώς και να επιλέξουν διαιτητές με ειδικές γνώσεις στο διεθνές εμπορικό δίκαιο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη και πιο εξειδικευμένη επίλυση των διαφορών, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά δικαστήρια που ενδέχεται να μην διαθέτουν την ίδια εξειδίκευση.
- Το Μέλλον του Εφαρμοστέου Δικαίου στις Διεθνείς Συμβάσεις Πώλησης
Το μέλλον του εφαρμοστέου δικαίου στις διεθνείς συμβάσεις πώλησης φαίνεται να κινείται προς την κατεύθυνση της εναρμόνισης και της διεθνοποίησης. Η ανάπτυξη διεθνών συμφωνιών, όπως η CISG, καθώς και η αυξανόμενη αποδοχή της lex mercatoria, δείχνουν μια τάση προς την ενοποίηση των κανόνων που διέπουν τις διεθνείς συναλλαγές. Ωστόσο, παραμένουν προκλήσεις, όπως οι διαφορές στις εθνικές νομικές κουλτούρες και τα οικονομικά συμφέροντα που ενδέχεται να δυσκολεύουν την πλήρη εναρμόνιση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Α. Γραμματικάκη-Αλεξίου/Ζ. Παπασιώπη-Πασιά/Ε. Βασιλακάκης, Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, 6η έκδ., Εκδόσεις Σάκκουλα, 2017.
