Του Γιώργου Γκέργκη,
Η κυκλοθυμική διαταραχή είναι μια ψυχική διαταραχή που ανήκει στις διαταραχές της διάθεσης και βρίσκεται μέσα στο φάσμα της διπολικής διαταραχής. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια πιο ήπια μορφή της διπολικής διαταραχής, κατά την οποία η διάθεση του ατόμου εναλλάσσεται μεταξύ περιόδων αυξημένης ενέργειας (υπομανία) και ήπιας κατάθλιψης.
Στη διπολική διαταραχή, οι αλλαγές στη διάθεση είναι πολύ πιο έντονες και μπορεί να περιλαμβάνουν ακραία επεισόδια μανίας και κατάθλιψης, που επηρεάζουν δραστικά τη ζωή του ατόμου. Στην κυκλοθυμία, οι αλλαγές αυτές είναι πιο ήπιες, αλλά εξακολουθούν να επηρεάζουν την καθημερινότητα.
Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τις δύο αυτές διαταραχές, γιατί, παρόλο που ανήκουν στο ίδιο φάσμα, απαιτούν διαφορετική προσέγγιση στη θεραπεία.
Η συμπτωματολογία της διαταραχής
Το DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) προσφέρει συγκεκριμένα κριτήρια για τη διάγνωση της κυκλοθυμικής διαταραχής. Σύμφωνα με αυτό, για να διαγνωσθεί κάποιος με κυκλοθυμία, πρέπει να παρουσιάζει επίμονες διακυμάνσεις στη διάθεση για τουλάχιστον δύο χρόνια στους ενήλικες ή ένα χρόνο στα παιδιά και τους εφήβους. Αυτές οι διακυμάνσεις περιλαμβάνουν πολλαπλά επεισόδια υπομανίας και καταθλιπτικών συμπτωμάτων που δεν πληρούν τα πλήρη κριτήρια για ένα μανιακό ή μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο.
Τα συμπτώματα της υπομανίας μπορεί να περιλαμβάνουν:
- αυξημένη ενέργεια
- υπερδραστηριότητα
- μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- υπερβολική αυτοεκτίμηση ή ευφορία
- αυξημένη ομιλητικότητα.
Παράλληλα, τα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- αίσθημα λύπης ή κενού
- απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που άλλοτε ήταν ευχάριστες
- κούραση
- προβλήματα συγκέντρωσης
Επιπλέον, για να διαγνωσθεί κάποιος με κυκλοθυμία, τα συμπτώματα δεν πρέπει να οφείλονται σε άλλη ψυχική διαταραχή, ουσίες ή ιατρική κατάσταση.
Νευροβιολογικό Υπόβαθρο: Ποιες είναι οι Βιολογικές Ρίζες της Κυκλοθυμίας;
Η κατανόηση του νευροβιολογικού υποβάθρου της κυκλοθυμικής διαταραχής παραμένει σύνθετη και σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Ωστόσο, πιστεύεται ότι οι ίδιες βιολογικές διαδικασίες που εμπλέκονται σε άλλες διαταραχές της διάθεσης, ενδέχεται να παίζουν σημαντικό ρόλο και στην κυκλοθυμία.
Έρευνες δείχνουν ότι η κυκλοθυμία, όπως και άλλες διαταραχές της διάθεσης, συνδέεται με ανισορροπίες σε νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη. Αυτές οι χημικές ουσίες στον εγκέφαλο είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση της διάθεσης, των συναισθημάτων και της ενέργειας. Η γενετική προδιάθεση φαίνεται επίσης να παίζει ρόλο, καθώς τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό διπολικής διαταραχής ή άλλων διαταραχών της διάθεσης διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν κυκλοθυμία.
Η θεραπεία της Κυκλοθυμικής Διαταραχής: τι πρέπει να γνωρίζετε
Η θεραπεία της κυκλοθυμικής διαταραχής χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει φάρμακα, ψυχοθεραπεία και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Επειδή η κυκλοθυμία προκαλεί διακυμάνσεις στη διάθεση, η θεραπεία στοχεύει στη σταθεροποίηση της διάθεσης και στην πρόληψη των εξάρσεων. Συνήθως, χρησιμοποιούνται σταθεροποιητικά διάθεσης, όπως το λίθιο, και αντιεπιληπτικά φάρμακα, όπως η λαμοτριγίνη, για τον έλεγχο των συμπτωμάτων. Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στη μείωση των διακυμάνσεων και προλαμβάνουν επεισόδια υπομανίας και κατάθλιψης. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά, αλλά με προσοχή, λόγω του κινδύνου να προκαλέσουν υπομανία.
Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία, ειδικά η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), είναι ιδιαίτερα βοηθητική. Αυτή η θεραπεία βοηθά τα άτομα να αναγνωρίσουν και να αλλάξουν αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές, ενώ, ταυτόχρονα, τους διδάσκει τεχνικές διαχείρισης του άγχους και επίλυσης προβλημάτων, προσφέροντάς τους καλύτερο έλεγχο της διάθεσής τους.
Η Σημασία της Σωστής Διάγνωσης
Η κυκλοθυμική διαταραχή συχνά συγχέεται με τη διπολική διαταραχή λόγω των παρόμοιων συμπτωμάτων που παρουσιάζουν, όπως περίοδοι αυξημένης ενέργειας (υπομανία) και ήπιας κατάθλιψης. Ωστόσο, η κυκλοθυμία χαρακτηρίζεται από πιο ήπιες και συχνές διακυμάνσεις στη διάθεση, σε αντίθεση με τις πιο έντονες και παρατεταμένες εναλλαγές της διπολικής διαταραχής. Ο λόγος που συχνά γίνεται λάθος διάγνωση είναι επειδή τα συμπτώματα της κυκλοθυμίας μπορεί να μην είναι τόσο εμφανή ή έντονα, καθιστώντας δύσκολη την αναγνώρισή τους. Οι γιατροί, βλέποντας τις εναλλαγές στη διάθεση, μπορεί να υποθέσουν ότι πρόκειται για διπολική διαταραχή και να χορηγήσουν φαρμακευτική αγωγή που είναι κατάλληλη για τη διπολική διαταραχή, αλλά όχι για την κυκλοθυμία.
Η λανθασμένη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στη χρήση φαρμάκων που δεν είναι κατάλληλα για την κυκλοθυμική διαταραχή. Για παράδειγμα, στη διπολική διαταραχή συχνά χρησιμοποιούνται αντιψυχωσικά φάρμακα ή ισχυρά σταθεροποιητικά της διάθεσης, όπως το λίθιο ή το βαλπροϊκό οξύ, τα οποία στοχεύουν στη διαχείριση πιο ακραίων εναλλαγών της διάθεσης. Για κάποιον με κυκλοθυμία, αυτά τα φάρμακα μπορεί να είναι υπερβολικά ισχυρά και να προκαλέσουν ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως υπνηλία, αύξηση βάρους, ή ακόμα και συναισθηματική επίπεδωση, όπου το άτομο δεν αισθάνεται ούτε χαρά ούτε λύπη. Αντίθετα, η κυκλοθυμική διαταραχή μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα με ηπιότερες φαρμακευτικές αγωγές ή ακόμα και μόνο με ψυχοθεραπεία, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Συμπερασματικά, η κυκλοθυμική διαταραχή είναι μια ψυχική κατάσταση που, αν και συχνά παραβλέπεται ή λανθασμένα διαγιγνώσκεται, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή και την ευημερία του ατόμου. Η σωστή αναγνώριση και η κατάλληλη θεραπεία είναι κρίσιμες για τη διασφάλιση της σταθερότητας στη διάθεση και της ποιότητας ζωής του ατόμου. Είναι σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την κυκλοθυμία και να διασφαλιστεί ότι οι επαγγελματίες υγείας είναι σε θέση να διακρίνουν αυτήν τη διαταραχή από άλλες παρόμοιες ψυχικές καταστάσεις. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση της κατάστασης και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, επιτρέποντας στα άτομα να ζήσουν μια πιο πλήρη και ισορροπημένη ζωή. Η κατανόηση της κυκλοθυμικής διαταραχής και η διάδοση της γνώσης σχετικά με αυτήν είναι ένα σημαντικό βήμα προς την καλύτερη ψυχική υγεία και την υποστήριξη των ατόμων που αντιμετωπίζουν αυτή την προκλητική αλλά διαχειρίσιμη κατάσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Perugi, Giulio, et al. “Cyclothymia reloaded: A reappraisal of the most misconceived affective disorder.” Journal of affective disorders 2015.
- Van Meter, Anna R., and Eric A. Youngstrom. “Cyclothymic disorder in youth: why is it overlooked, what do we know and where is the field headed?.” Neuropsychiatry 2012.
- Baldessarini, Ross J., Gustavo Vázquez, and Leonardo Tondo. “Treatment of cyclothymic disorder: commentary.” Psychotherapy and Psychosomatics 2011.
