Του Βασίλη Γκούρη,
Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΑ
Ο Αλέξανδρος βρίσκεται στη Βαβυλώνα την κατεξοχήν πρωτεύουσα της Ασιατικής επικράτειας, αποτελώντας το κατάλληλο κέντρο ώστε να διευθύνει και να επιβλέπει το βασίλειο του. Η προηγούμενη χρονιά ήταν αρκετά ταραχώδεις, με ανταρσίες των δικών του Μακεδόνων καθώς και επαναστάσεις σατραπειών, κυριότερα όμως ο θάνατος του καλύτερου του φίλου και συνοδοιπόρου, του Ηφαιστίωνα, ο οποίος προσβλήθηκε από μια βαριά αρρώστια και ύστερα πέθανε. Αυτό το γεγονός τον επηρέασε βαθύτατα, ο ίδιος λένε, πως έπεσε σε βαθιά θλίψη και μετά δυσκολίας κατάφεραν οι φίλοι του να τον συνεφέρουν. Tον Μάη του 323 είχαν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες για την επιβλητική κηδεία του Ηφαιστίωνα.
Αρχικά γκρέμισαν ένα μέρος του τείχους της Βαβυλώνας και ύψωσαν μια πενταόροφη κατασκευή για την καύση του. Το οικοδόμημα τούτο κόστισε χιλιάδες τάλαντα στον Αλέξανδρο αλλά και σε διαφόρους που συμμετείχαν στη χρηματοδότηση του όπως ντόπιοι, φίλοι και μεγιστάνες. Αποτελούσε ένα δείγμα ομορφιάς, του μεγαλειώδους και του μνημειακού. Ήταν αστραφτερό από το χρυσάφι και στολισμένο με πορφύρα, ζωγραφιές και ξυλόγλυπτα ενώ στην κορυφή του δέσποζαν σειρήνες που θρηνητικά για το νεκρό αντηχούσαν. Μετά από θυσίες, πομπές και μοιρολόγια έβαλαν φωτιά στο κατασκεύασμα, καίγοντας το μέχρι τέλος για τον πιστό του φίλο που μαζί μεγάλωσαν και κατέκτησαν τον κόσμο, μαζί στις κακοτυχίες και επιτυχίες, τώρα εκείνος κειτόταν σαν στάχτη μπροστά από τον Αλέξανδρο. Ύστερα ακολούθησαν και άλλες θυσίες τις οποίες ξεκίνησε ο ίδιος, σφάζοντας και θυσιάζοντας 10000 ζώα τα οποία μοίρασε σε όλο τον στρατό ώστε να φάνε και να πιούνε στο όνομα του Ηφαιστίωνα!
ΟΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ
Προετοιμαζόταν ο στρατός για τις επερχόμενες εκστρατείες που σχεδίαζε ο Αλέξανδρος. Αρχικός του στόχος ήταν να περάσει γύρω από τις ακτές της Αραβίας διασχίζοντας τον Περσικό κόλπο. Έτσι θα άνοιγε νέους εμπορικούς δρόμους και θα συνέδεε την επικράτεια του με τον αραβικό κόσμο. Στη Βαβυλώνα, νέοι στρατιώτες ετοιμάζονταν για τη μεγάλη τούτη επιχείρηση, ο στόλος έβγαινε καθημερινά για ασκήσεις στο κουπί και στο δοιάκι και ήταν έτοιμος να αρχίσει. Το αίσθημα μιας νέας μεγάλης εκστρατείας κυριαρχούσε στους στρατιώτες και τα πλήθη της Βαβυλώνας, που όχι μονάχα δεν θα τελείωνε στην Αραβία παρά θα συνέχιζε στη Δύση. Υπάρχουν υποθέσεις πως ο Αλέξανδρος ήθελε να συνεχίσει τις κατακτήσεις του, ερχόμενος σε σύγκρουση με τους Καρχηδονίους, ύστερα φτάνοντας μέχρι τις Ηράκλειες στήλες (Στενό του Γιβραλτάρ), παράλληλα και για επιχειρήσεις προς την Ιταλία έχουν ειπωθεί εικασίες.
Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
15η Δαισίου του 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος, αποφασίζει να περάσει το βράδυ του στην οικία ενός θεσσαλού εταίρου, του Μήδιου, καθώς τον είχε προσκαλέσει να δειπνήσουν μαζί. Εκεί ο Αλέξανδρος πέρασε το βράδυ πίνοντας μαζί με τους φίλους του έως αργά. Του έφτιαξαν τη διάθεση, όντας και ο ίδιος αρκετά στεναχωρημένος από την κηδεία του Ηφαιστίωνα. Κανόνισαν να ξανασυναντηθούν το επόμενο βράδυ και έπειτα χωρίστηκαν τα ξημερώματα. Γύρισε στα ανάκτορα, λούστηκε και ύστερα κοιμήθηκε μέχρι αργά όπου ξανασηκώθηκε. Ετοιμάστηκε και ξαναπήγε στο σπίτι του Μήδιου, πίνοντας τρώγοντας και διασκεδάζοντας με τους φίλους του μέχρι αργά. Αδιάθετος γύρισε στα ανάκτορα, λούστηκε, έφαγε και ξάπλωσε να κοιμηθεί με πυρετό.
Το επόμενο πρωί τον είχε πιάσει πολύ δυνατός πυρετός, χρειάστηκε να τον μεταφέρουν με το κρεβάτι του στο βωμό για τη θυσία που συνήθιζε να κάνει κάθε πρωί. Ύστερα φώναξε τους αρχηγούς του στρατού προστάζοντας τους να συνεχίσουν τις προετοιμασίες για την εκστρατεία και να είναι έτοιμοι για τις 22 του μηνός όπου θα άρχιζε το πεζικό και για τις 23 ο στόλος, στον οποίο θα επέβαινε και ο ίδιος. Το βράδυ τον μπάρκαραν στο πλοίο και τον πέρασαν απέναντι και αφού έκανε ένα μπάνιο, πέρασε εκεί το βράδυ με υψηλούς πυρετούς και ρίγους. Το πρωί αφού λούστηκε και έκανε τη θυσία του παρέμεινε στη κάμαρά του όπου ο Μήδιος προσπαθούσε να του φτιάξει τη διάθεση. Την επόμενη μέρα κάλεσε τους αρχηγούς, έφαγε και ξάπλωσε να κοιμηθεί με τον πυρετό να ανεβαίνει ακόμα περισσότερο, η κατάσταση του χειροτέρεψε και δεν έκλεισε μάτι όλο το βράδυ. Το πρωί κάλεσε τον Νέαρχο και τους άλλους αρχηγούς του στόλου, λέγοντας τους ότι ο απόπλους έπρεπε να αναβληθεί για μια ημέρα λόγο της αρρώστιας του. Στη συνέχεια έφυγαν οι υπόλοιποι αρχηγοί και μόνο ο Νέαρχος παρέμεινε, του διηγούταν ιστορίες από τα ταξίδια του στον ωκεανό, ο Αλέξανδρος τον άκουγε και χαιρόταν που σε λίγο θα είχε την δυνατότητα να ζήσει και αυτός τέτοιες περιπέτειες.
Την επόμενη μέρα η κατάσταση χειροτέρεψε, μετά την πρωινή του ρουτίνα κάλεσε ξανά τους αρχηγούς του να ετοιμαστούν για την εκστρατεία που θα άρχιζε στις 23ης του μηνός. Το βράδυ όμως μετά από το λουτρό, του ήρθε δυνατότερος ρίγος και έχανε τις δυνάμεις του όσο περνούσε ο καιρός. Δεν κοιμήθηκε καθόλου εκείνο το βράδυ υποφέροντας ολονύχτια. Αφού ξύπνησε την επόμενη, τον πήγαν να κολυμπήσει, ύστερα φώναξε τους αρχηγούς του στόλου, τους έδωσε εντολές για το ξεκίνημα του απόπλου και μίλησε στη συνέχεια με τους στρατηγούς για διάφορες θέσεις αξιωματικών που όφειλαν να καλύψουν.
Ξημερώνει η 23η και ο Αλέξανδρος βρισκόταν σε πολύ άσχημη κατάσταση, χωρίς να μπορέσει να κλείσει μάτι το βράδυ και βασανιζόμενος από τον πυρετό του πέρασε μια άθλια νύχτα. Με το ζόρι κατάφερε να θυσιάσει το πρωί και να προσευχηθεί. Διάταξε να μαζευτούν στην αυλή των ανακτόρων οι στρατηγοί, οι χιλίαρχοι και πεντακοσίαρχοι. Τον κουβάλησαν στα ανάκτορα, μπήκαν μέσα οι στρατηγοί να τον δούνε, ο Αλέξανδρος τους γνώρισε μα βρισκόταν σε μια τόσο επίπονη κατάσταση που πλέον δεν μπορούσε να μιλήσει. Εκείνη τη νύχτα και όλη την επόμενη μέρα η κατάσταση του χειροτέρευε συνεχώς, μη μπορώντας να μιλήσει και να κουνηθεί.
Μαθεύτηκε πολύ γρήγορα στη πόλη για την αρρώστια. Γύρω από τα ανάκτορα σπρώχνονταν οι Μακεδόνες να δούνε τον Βασιλιά τους, φώναζαν και έκλαιγαν απειλώντας τους φρουρούς μήπως και τους έκρυβαν ότι πέθανε. Στο τέλος τους άφησαν να τον δούνε. Τότε πήγαινε ένας πίσω από τον άλλον, ο Αλέξανδρος χωρίς να μπορεί να μιλήσει, σήκωνε με το ζόρι το δεξί του χέρι ώστε να τους χαιρετήσει, κοίταζε με το βλέμμα τους παλιούς του συμπολεμιστές για μια τελευταία φορά πριν τους αφήσει για πάντα.
27ης του Δαισίου, ο Πείθων, ο Πευκέστας, ο Σέλευκος και άλλοι έτρεξαν στο Σαράπειο να ρωτήσουν τους ιερείς μήπως έπρεπε να φέρουν το Αλέξανδρο εδώ να προσευχηθεί στον Θεό. Εκείνοι αποκρίθηκαν πως δεν έπρεπε να τον φέρουν, αλλά ήταν καλύτερα εκεί που βρισκόταν.
Στις 28 του Δαισίου πέθανε ο Αλέξανδρος.
ΟΙ ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΙΕΣ ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ
Δημιουργείται ένα χάος όταν κανείς ψάχνει για τον θάνατο του Αλεξάνδρου. Με βάση τις περιγραφές εικάζεται ότι ο Αλέξανδρος έπασχε από ελονοσία, μια αρκετά σύνηθες αρρώστια την εποχή εκείνη ειδικά στις περιοχές της Μεσοποταμίας. Επιπλέον το πολύ κρασί που έπινε τους τελευταίους καιρούς καθώς και τα τραύματα που είχε δεχθεί αυτά τα 10 χρόνια που πολεμούσε, σίγουρα είχαν εξασθενήσει τον οργανισμό του. Οι ιστορικοί που μας διηγούνται τις τελευταίες ημέρες του Αλεξάνδρου αντλούσαν τις πληροφορίες τους από τις Βασίλειες Εφημερίδες, ένα επίσημο έγγραφο όπου αναγράφονταν σημαντικές πληροφορίες για τον Αλέξανδρο και τις δράσεις που πραγματοποιούσε. Πολλοί ιστορικοί της αρχαιότητας αντλώντας πληροφορίες από τις εφημερίδες αυτές, περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες του Αλεξάνδρου να πίνει και να μεθάει από εδώ και κει, να κοιμάται μέχρι αργά και γενικότερα να περιγράφει καταστάσεις πολύ προσωπικές που δεν αρμόζουν σε ένα επίσημο κρατικό έγγραφο.
Επιπλέον, στο χωρίο όπου αναφέρει «εικοστής εβδόμης του Δαισίου, ο Πείθων, ο Πευκέστας, ο Σέλευκος και άλλοι έτρεξαν στο Σαράπειο να ρωτήσουν τους ιερείς μήπως έπρεπε να φέρουν το Αλέξανδρο εδώ να προσευχηθεί στον Θεό» γεννιέται ένα άλλο πρόβλημα καθώς η λατρεία του θεού Σάραπι καθιερώνεται από τον Πτολεμαίο Α΄ στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου πολύ αργότερα του θανάτου του Αλεξάνδρου. Μια επεξήγηση που δόθηκε είναι ότι με το όνομα Σάραπις εννοείται ο Βαβυλωνιακός θεός Bel-Marduk. Είναι αδύνατον όμως να ταυτοποιήσουμε εάν το όνομα του Σάραπι πράγματι υπήρχε στις αυθεντικές Βασίλειες Εφημερίδες όπου και θα είχε παραχθεί από κάποιο αυθαίρετο θρησκευτικό παραλληλισμό των συγχρόνων του ή σε κάποια μεταγενέστερη επεξεργασμένη μορφή των εφημερίδων οπού ο Balduk μετατράπηκε σε Σάραπι, είτε από κάποιους τυχαίους είτε και από τους ίδιους τους Πτολεμαίους διότι ο Σάραπις αποτελούσε ο κατεξοχήν θεός που λάτρευαν και τιμούσαν οι ίδιοι. Τέλος περί μυθικών αφηγήσεων σχετικά με τη διαδοχή του θρόνου υπάρχουν διάφορες, μία από αυτές αποτελεί και η κλασική όπου ιστορεί ότι ο Αλέξανδρος ενώ ήταν ετοιμοθάνατος στο κρεβάτι του άφησε τη βασιλεία «τω κρατίστω». Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να το επιβεβαιώσουμε, όμως με βάση τις περιγραφές που διαθέτουμε για την κατάσταση της υγείας του τις τελευταίες εκείνες μέρες, ο Αλέξανδρος, ήταν σε τόσο άσχημη κατάσταση που ούτε να μιλήσει δεν μπορούσε πάρα με το ζόρι κούναγε ελάχιστα το χέρι του.
Νιώθοντας ο ίδιος ότι φτάνει στο τέλος της ζωής του και στην κατάσταση που ήταν, δεν θα είχε την ψυχική δυνατότητα να διαβλέψει την σημασία του θανάτου του, οπότε είναι πολύ πιθανό ο ίδιος να μην ασχολήθηκε καθόλου με τη διαδοχή του θρόνου. Ο τελευταίος του αποχαιρετισμός θα ήταν αυτός που πραγματοποιήθηκε όταν μπήκαν οι Μακεδόνες συμπολεμιστές του να τον δουν, εκεί τους αποχαιρέτησε άφωνος, σηκώνοντας μονάχα το χέρι του και ρίχνοντας τους ένα τελευταίο βλέμμα αποχαιρετώντας τους για πάντα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Droysen J.G., (2014), Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αθήνα: εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
- Καργάκος Σ. (2015), Μέγας Αλέξανδρος: Ο άνθρωπος – φαινόμενο, Αθήνα: εκδόσεις Περί Τεχνών
