Της Αλεξάνδρας Τορνικίδου,
Η μανιοκαταθλιπτική ή, η κατά κόσμο γνωστή, διπολική διαταραχή είναι ένα ψυχικό νόσημα κατά το οποίο διαταράσσεται η ψυχική διάθεση και ο πάσχων έχει έντονες εναλλαγές της διάθεσής του. Στις εναλλαγές αυτές, παρατηρείται αύξηση και μείωση της ψυχικής διάθεσης, προκαλώντας επεισόδια μανίας και κατάθλιψης, αντίστοιχα. Όσον αφορά τα μανιακά επεισόδια, ο πάσχων κατά τη φάση αυτήν είναι δυνατόν να είναι πιο ευερέθιστος. Τα επεισόδια αυτά εναλλάσσονται, έτσι ο ασθενής βιώνει έντονες αλλαγές στη διάθεσή του. Στις ΗΠΑ, πάνω από 2 εκατομμύρια του πληθυσμού έχουν διαγνωστεί με μανιοκατάθλιψη. Αποτελεί την έκτη σε σειρά αιτία σεξουαλικής ανικανότητας, λόγω των καταθλιπτικών φάσεων.
Η μανιοκαταθλιπτική διαταραχή περιλαμβάνει διάφορους τύπους διαταραχών, αλλά και άλλες συνυφασμένες με τη διπολική διαταραχή. Η διπολική διαταραχή τύπου 1 περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο πριν ή μετά το υπομανιακό ή μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο. Σε μανιακό επεισόδιο είναι πιθανή η εμφάνιση της ψύχωσης, δηλαδή ο αποσυντονισμός από την πραγματικότητα. Κύριο χαρακτηριστικό της διπολικής διαταραχής τύπου 1 είναι η εμφάνιση μανιακών επεισοδίων.
Τα μανιακά επεισόδια εμφανίζουν συμπτώματα όπως το αίσθημα υπερεκτίμησης του εαυτού, η ευφορία, το άτομο συνήθως γίνεται έντονα λογορροικό, εξωστρεφής με μειωμένο έλεγχο των αναστολών του, αναλαμβάνει ταυτόχρονα να φέρει εις πέρας πολλές δραστηριότητες, γίνεται έντονα ευερέθιστο, ανυπόμονο και ενεργητικό. Σε πιο σοβαρές καταστάσεις το άτομο ενδέχεται να εμφανίζει ψευδαισθήσεις και ψυχωτικές σκέψεις, οι οποίες αναδεικνύουν μια αίσθηση υπερεκτίμησης του εαυτού του. Κατά βάση, το μανιακό επεισόδιο επέρχεται έπειτα από ένα επεισόδιο κατάθλιψης. Σε άλλες περιπτώσεις, συναντώνται μανιακά και καταθλιπτικά συμπτώματα ταυτοχρόνως, γεγονός που παρατηρείται σε διπολικούς ασθενείς.
Τα αίτια της διπολικής διαταραχής δεν έχουν τεκμηριωθεί ακόμα. Καθώς σε ένα μεγάλο ποσοστό διπολικών ασθενών η διαταραχή αυτή αποδίδεται σε οικογενειακό ιστορικό με διαταραχές συναισθημάτων, πλέον οι ερευνητές στρέφουν την προσοχή τους στην εξέταση της πιθανότητας, η διπολική διαταραχή να έχει γενετικό υπόβαθρο. Σε ιστολογικό επίπεδο του νευρικού συστήματος, πραγματοποιήθηκαν υποθέσεις οι οποίες υποστηρίζουν ότι λόγω της ατελούς κατασκευής της μυελίνης (τελικά κομβία αστροκυττάρων που μονώνουν τους νευράξονες των νευρικών κυττάρων) παρατηρούνται αυξημένες ποσότητες ασβεστίου στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου σε συνδυασμό μη φυσιολογική έκκριση νευροδιαβιβαστών, όπως η ντοπαμίνη.
Αντιθέτως, στη διπολική διαταραχή τύπου 2 εμφανίζεται τουλάχιστον ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης και ένα υπομανιακό, χωρίς την παρουσία μανιακού επεισοδίου. Ένας άλλος τύπος διαταραχής της διάθεσης είναι η κυκλοθυμία. Στην περίπτωση της κυκλοθυμίας εμφανίζονται περίοδοι υπομανίας και περίοδοι με συμπτώματα κατάθλιψης, για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα (τουλάχιστον δύο χρόνια σε ενήλικες και έναν σε παιδιά και εφήβους). Τα συμπτώματά της είναι λιγότερο σοβαρά από αυτά της μείζονος κατάθλιψης.
Επιπροσθέτως, υπάρχουν άλλοι τύποι διαταραχών της διάθεσης, οι οποίες δεν έχουν ψυχολογικό υπόβαθρο. Αυτοί οι τύποι διαταραχών οφείλονται σε ορισμένα φάρμακα (π.χ. κορτιζόνη), στην κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, στο αλκοόλ και σε ιατρικές νόσους (νόσος Cushing, σκλήρυνση κατά πλάκας και εγκεφαλικό επεισόδιο, νοσήματα του θυρεοειδούς). Οι τύποι διπολικής διαταραχής που είναι μη ψυχογενείς περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο συμπτώματα μανίας ή υπομανίας, τα οποία εμφανίζονται με πιο ήπια μορφή από τα τυπικά επεισόδια μανίας και κατάθλιψης. Παρ’ όλα αυτά, τα συμπτώματα αυτά είναι δυνατόν να διαταράξουν τη διάθεση και τη συμπεριφορά του πάσχοντος, χωρίς κάποια ένδειξη εμφάνισής τους.
Η πλέον αποτελεσματική θεραπεία της διπολικής διαταραχής πραγματοποιείται με τη χορήγηση θυμοσταθεροποιητικών φαρμάκων σε συνδυασμό με αντικαταθλπιτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα. Η χρήση τους συνίσταται για τον έλεγχο μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων.
Τα κύρια θυμοσταθεροποιητικά φάρμακα (έλεγχος των δύο εκφάνσεων της διπολικής διαταραχής) είναι το λίθιο, η καρβαμαζεπίνη, το βαλπροικό οξύ και η λαμοτρυγίνη. Το λίθιο (Milithin, Lithiofor) είναι το κύριο θυμοσταθεροποιητικό καθώς είναι το πιο αποτελεσματικό. Χορηγείται στη διπολική μανία και στην κατάθλιψη, όχι όμως σε μεικτό επεισόδιο. Όσον αφορά την καρβαμαζεπίνη (Tegretol), είναι αντιεπιληπτικό φάρμακο με θυμοσταθεροποιητικές ικανότητες. Από την άλλη πλευρά, για τις γρήγορα εναλλασσόμενες εκφάνσεις της διαταραχής και των μεικτών επεισοδίων συνίσταται το βαλπροικό (Διβαλπροικό νάτριο, βαλπροικό οξύ – Depakine). Πέρα από τα θυμοσταθεροποιητικά φάρμακα, χορηγούνται και αντιψυχωσικά φάρμακα. Αυτά τα φάρμακα ελέγχουν εξίσου τα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
