Της Αντωνίας Αποστόλου,
Η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στην κοσμοπολίτισσα Σμύρνη στις 15 Μαΐου του 1919, κατόπιν εντολής του «Ανωτάτου Συμμαχικού Συμβουλίου», λειτούργησε ως καταλυτικός παράγοντας για την άνθιση του εθνικιστικού ρεύματος των Νεότουρκων. Ηγέτης αυτής της αναβίωσης του κινήματος των Νεότουρκων αποτέλεσε ο Μουσταφά Κεμάλ (γνωστός μετέπειτα και ως Ατατούρκ), ο οποίος αμφισβητούσε την μαλθακή τουρκική κυβέρνηση που έδρευε στην Κωνσταντινούπολη. Κι όμως οι βάρβαροι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας από τους Νεότουρκους ήταν αποτελέσματα πολλών πολιτικών και στρατιωτικών αναβρασμών.
Πιο συγκεκριμένα, το 1918 έληξε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, και η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε, καθώς πάλευε στο πλευρό της Τριπλής Συμμαχίας. Στις 15 Μαΐου ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη που τότε βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Τέσσερις μήνες αργότερα, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα έχοντας ως πρόσχημα την επίτευξη ειρήνης στην περιοχή. Μετέπειτα, μεταφέρθηκε στο Ερζερούμ όπου συναντήθηκε με παλιούς του φίλους αποσκοπώντας την ανασυγκρότηση του εθνικιστικού αυτού κινήματος.
Με την συνθήκη των Σεβρών, η οποία υπεγράφη ανάμεσα στα κράτη της “Entende” (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έληξε και επίσημα ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία πήρε το μέρος της Τριπλής Συμμαχίας, αναγκάστηκε να υπογράψει αυτήν την συνθήκη. Σύμφωνα με την συνθήκη των Σεβρών, κατακερματίζεται η Οθωμανική Αυτοκρατορία σε μικρότερα κράτη που είναι τα εξής: προς την Ανατολή η Μεγάλη Αρμενία και το δυτικό κομμάτι συμπεριλαμβανομένου και της Σμύρνης θα δινόταν στην Ελλάδα. Ακόμη, γινόταν ανεπίσημα λόγος για την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής του Πόντου. Στον αραβικό κόσμο, προβλεπόταν η ίδρυση του κράτους της Συρίας, του Ιράκ, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης. Η πρωτοφανής αυτή Συνθήκη, αποτέλεσε και τον βασικότερο λόγο δημιουργίας του κινήματος με πρωτοστάτη τον Κεμάλ.
Η επιτυχία αυτού του κινήματος και η άνθιση του ανθελληνισμού ευνοήθηκαν κυρίως από τη δυσμενή για την Ελλάδα αντιμετώπισή της από την πλευρά των Γάλλων και των Ιταλών συνδυαζόμενη με την «χλιαρή» στάση των Βρετανών και με την εχθρική στάση που είχα οι Μπολσεβίκοι, όσον αφορά την μεταπολεμική διεθνή σκηνή. Στο Ερζερούμ και στην Σεβάστεια ο Κεμάλ και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν την στρατολόγηση ανταρτών. Διοργάνωναν συνέδρια των Τούρκων εθνικιστών, στο οποία διατυπωνόταν το πρόγραμμα τους υπό την μορφή εθνικού συμβολαίου. Σταδιακά, ο Κεμάλ κατόρθωσε να δημιουργήσει έναν ισχυρό στρατό, ο οποίος αποτελείτο κι από ατάκτους.
Βασική προτεραιότητα των Νεότουρκων, ήταν η πληθυσμιακή κι εθνική ομοιογένεια των διεκδικούμενων από αυτούς εδάφη. Για αυτό τον λόγο, οι υποστηρικτές του Κεμάλ εφάρμοσαν μία στρατηγική αφανισμού των Χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής, στρατηγική η οποία ήταν γνωστή καθ’ όλη την διάρκεια της διακυβέρνησης των Νεότουρκων. Με την εγκατάσταση του Κεμάλ στην εξουσία, ξεκίνησε το εγχείρημα του να εξοντώσει τόσο τους Χριστιανούς Αρμένιους όσο και όλους τους Έλληνες του Πόντου. Έτσι, το πρώτο που έκανε για να φέρει εις πέρας αυτή την επιχείρηση, ήταν η συγκρότηση και η δημιουργία των στρατευμάτων του, οι γνωστοί «Τσέτες». Τα τάγματα αυτά, τα στελέχωναν φυλακισμένοι κι εγκληματίες με ηγέτη τον αιμοδιψή Τοπάλ Οσμάν, έκαψαν και κατέστρεψαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους.
Ο Τοπάλ Οσμάν εκστράτευε εναντίον των Ποντίων ανταρτών και κατέστρεφε ολόκληρους οικισμούς με μία πρωτοφανή αγριότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των φρικαλεοτήτων από την πλευρά των Κεμαλικών είναι οι σφαγές στο Τεπέ Κόι, Χαβ, Μερζιφούντα, Αδά της Σαμψούντας και Τζορούμ. Ωστόσο, αυτό ήταν μόνο ένα μέτρο, το οποίο οι Νεότουρκοι συμβουλεύτηκαν από τους Συμμάχους τους. Αφότου είδαν πως το μέτρο αυτό αποδίδει, προχώρησαν και σε άλλες τεχνικές, υποδειγμένες από τους Συμμάχους τους κατά τον Μεγάλο Πόλεμο, με στόχο την εξόντωση των ελληνικών πληθυσμών.
Μετά την επικράτηση του Κεμάλ, την χρονική περίοδο 1919-1922, τα δεινά των Ελλήνων του Πόντου ήταν χειρότερα και σε έκταση αλλά και σε ένταση. Ο διωγμός κορυφώθηκε με τις συλλήψεις και με τις «φτιαχτές» δίκες Προυχόντων, Ιερέων, εμπόρων και δασκάλων καθώς και με εξορίες και δεσμεύσεις περιουσιών. Επιδόθηκαν και σε πιο σκληρές αντιμετωπίσεις όπως σφαγές και λεηλασίες. Χαρακτηριστικό του τουρκικού μένους που κυριαρχούσε κι εξαιτίας του δεινοπαθούσαν χιλιάδες άνθρωποι του Πόντου, ήταν οι εκτοπίσεις σε «εννέα» αποστολές των κατοίκων της Αμισού της Σαμψούντας. Στην διάρκεια αυτών, το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού πέθανε από την πείνα, τις κακουχίες ή από πυρά «αγνώστου προελεύσεως» κατά την ξεκούραση τους στους δρόμους.
Συνολικά, η πρωτοφανής αγριότητα των Τούρκων, κόστισε την ζωή σε χιλιάδες Ποντίους. Η γενοκτονία αυτή η οποία προκλήθηκε από την εθνικιστική ιδεολογία των Νεότουρκων και το μίσος τους για τον Ελληνισμό, θα μείνει για πάντα στην ιστορία. Αυτή η «μαύρη σελίδα» στην ιστορία του Ελληνισμού δεν θα ξεχαστεί ποτέ και κάθε χρόνο οι Έλληνες θα θρηνούν για τους προγόνους τους που γνώρισαν τέτοιο πρωτόγνωρο μίσος που τους κόστισε την ζωή τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- 2019: 100 χρόνια από την απόβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα του Πόντου, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Σαν σήμερα: 19 Μαΐου 1919 – Ο Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ.
